Page 52 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 52
Niyә ekvatorda isti olur?

Hәr dәfә biz xәritәyә, yaxud mülayim şimal qurşağı, tropiklәr zonası,
qlobusa baxanda, ekvator xә ini mülayim cәnub qurşağı vә Antarktikadır.

o qәdәr әhәmiyyәtli bir detal Tropiklәr zonası, yaxud ekvatorial zona
ekvatordan 23,5 dәrәcә cәnub vә şimal en
kimi qәbul edirik ki, onun xәyali xә dairәlәrinәdәk uzanır. Bu regionda gün
işığı şaquli düşür deyә, hava hәmişә isti
olmasına heç inanmağımız gәlmir. Əslindә olur.

isә, yer üzündә bu xә i dәfәlәrlә keçәrsәn Görәk, bu nә ilә әlaqәdardır. Bәllidir
ki, Yer oxu onun Günәş әtrafındakı fırlanma
vә heç xәbәrin dә olmaz. orbitinә nisbәtәn mailidir. Ona görә dә
Dәnizçilәrin qәribә bir adәti dә elә bun- ekvator da Yerin orbitinә sarı meyillәnir
vә bu bucaq dәqiq 23,5 dәrәcә tәşkil edir.
dan qaynaqlanır. Onlar ekvator xә indәn Yer Günәş әtrafına hәrlәnәrkәn, bu maililik
ötәndә “xә i aşmaq” adlandırdıqları bir nәticәsindә onun düz şüaları ya ekvatordan
mәrasim keçirir vә bu әlamәtdar hadisәni şimala, ya elә ekvator üzәrinә, ya da ondan
hәmin mәrasimlә qeyd edirlәr. “Ekvator” cәnuba düşür. Günәşin şüaları Yer sәthini
sözü latın dilindәn gәlib, “bәrabәrlәşdir- yalnız 23,5 dәrәcә en dairәsinәdәk
mәk, tәnlәşdirmәk” mәnasındadır. Ekvator işıqlandıra bilir.
da әslindә, elә bunu edir. O, Yer kürәsini
Şimal vә Cәnub yarımkürәlәrinә bölür. Bu Günәş şüalarının yalnız ekvator
xәyali xә yerin üstündә Cәnub vә Şimal nahiyәsindә düz düşmәsinin izahı da elә
qütblәrindәn bәrabәr uzaqlıqdadır. bundadır. İndi artıq bizә aydın oldu ki,
niyә ekvatorda hava il boyu isti olur!
Yer kürәsindә ekvatora paralel xәyali
xәtlәr isә “paralellәr” adlanır. Ekvator
“sıfır” xә i sayılır, ondan yuxarı vә
aşağıdan keçәn xәtlәr isә planetimizdәki
hansısa nöqtәnin yerinin en dairәsini
müәyyәnlәşdirir.

Yer sәthi xәritә üzәrindә regionlara
bölünüb. Şimaldan başlayaraq, bu, Arktika,
   47   48   49   50   51   52   53   54   55   56   57