Page 147 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 147
Bu ? 147
İlk ingilis dili lüğәtini kim yazıb?
İ lk lüğәtin necә yarandığını bilirsiniz- adı altında ilk kitab isә 1623-cü ildә çıxdı.
mi? Latın dilindә “diksionarius” Onu Henri Kokerem tәrtib etmişdi.
deyilәn bir söz vardı, mәnası “söz
kolleksiyası” idi. Con Harland adlı ingil- 1807-ci ildә Birlәşmiş Ştatlarda Noy
tәrәli müәllim şagirdlәrinin әzbәr bilmәli Vebster nәhәng bir kitab üzәrindә işә
olduğu latın sözlәrinin siyahısına bu adı başladı. Hәmin kitab 1828-ci ildә işıq üzü
vermişdi. Bu, tәxminәn 1225-ci ildә gördü. Kitabda 12 000 söz vә onlara aid
olmuşdu. İzahlı lüğәtin ingilis dilindә adı 40000 şәrh vardı. Vebsterә qәdәr heç kim
da hәmin o latın sözündәn yaranıb. bu hәcmdә iş görә bilmәmişdi. Müәllif
Ondan sonra, tәxminәn 300 ilә yaxın çәtin sözlәrin orfoqrafiyasını bir qәdәr
bir müddәtdә İngiltәrәdә hazırlanan heç sadәlәşdirmişdi. Elә buna görә dә İngiltәrә
bir lüğәtdә, bircә dәnә dә olsun, ingilis vә Amerikada bәzi ingilis sözlәrinin yazılışı
sözü görünmәdi. İngiltәrәdә lüğәtlәrin indi bir-birindәn fәrqlidir.
çoxu latın dilini öyrәnmәk istәyәn insanlara
kömәk mәqsәdiylә yazılırdı. Bu kitabların
adları, hәqiqәtәn, çox bәdii idi, mәsәlәn,
“Körpәlәr üçün anbar”, yaxud “Söz
bağçası”.
Nәhayәt, 1552-ci ildә ingilis sözlәrindәn
ibarәt ilk lüğәt kitabı işıq üzü gördü. Onu
Riçard Haloet tәrtib etmişdi. Lüğәtin adı
yaman uzun idi: “Absedarium Anqliko-
Latinum pro Tirunkulis”. Gördüyünüz
kimi, bu kitabın adı da latın dilindә idi.
Onun başqa lüğәtlәrdәn fәrqi bunda idi
ki, lüğәtә daxil edilmiş hәr ingilis sözünün
әvvәlcә ingilis dilindә izahı, sonra latın
dilinә tәrcümәsi verilirdi. Lüğәtdә birinci
ingilis sözlәrinin mәnası verilirdi deyә,
onu ingilis dilinin ilk izahlı lüğәti saydılar.
“Absedarium”da 26 000 söz vardı. O
çox populyar vә kifayәt qәdәr bahalı idi.
Nәticәdә buna bәnzәr, amma hәcmcә daha
kiçik, daha ucuz kitabların nәşrinә başlandı
ki, sadә oxucunun da almaq imkanı ol-
sun.
O dövrdә lüğәt tәrtibçilәri kitablarına
ingilis dilindәki bütün sözlәri salmağa can
atmırdılar: onlar yalnız әn mürәkkәb sözlәri
izah edirdilәr. “İngilis dilinin izahlı lüğәti”
İlk ingilis dili lüğәtini kim yazıb?
İ lk lüğәtin necә yarandığını bilirsiniz- adı altında ilk kitab isә 1623-cü ildә çıxdı.
mi? Latın dilindә “diksionarius” Onu Henri Kokerem tәrtib etmişdi.
deyilәn bir söz vardı, mәnası “söz
kolleksiyası” idi. Con Harland adlı ingil- 1807-ci ildә Birlәşmiş Ştatlarda Noy
tәrәli müәllim şagirdlәrinin әzbәr bilmәli Vebster nәhәng bir kitab üzәrindә işә
olduğu latın sözlәrinin siyahısına bu adı başladı. Hәmin kitab 1828-ci ildә işıq üzü
vermişdi. Bu, tәxminәn 1225-ci ildә gördü. Kitabda 12 000 söz vә onlara aid
olmuşdu. İzahlı lüğәtin ingilis dilindә adı 40000 şәrh vardı. Vebsterә qәdәr heç kim
da hәmin o latın sözündәn yaranıb. bu hәcmdә iş görә bilmәmişdi. Müәllif
Ondan sonra, tәxminәn 300 ilә yaxın çәtin sözlәrin orfoqrafiyasını bir qәdәr
bir müddәtdә İngiltәrәdә hazırlanan heç sadәlәşdirmişdi. Elә buna görә dә İngiltәrә
bir lüğәtdә, bircә dәnә dә olsun, ingilis vә Amerikada bәzi ingilis sözlәrinin yazılışı
sözü görünmәdi. İngiltәrәdә lüğәtlәrin indi bir-birindәn fәrqlidir.
çoxu latın dilini öyrәnmәk istәyәn insanlara
kömәk mәqsәdiylә yazılırdı. Bu kitabların
adları, hәqiqәtәn, çox bәdii idi, mәsәlәn,
“Körpәlәr üçün anbar”, yaxud “Söz
bağçası”.
Nәhayәt, 1552-ci ildә ingilis sözlәrindәn
ibarәt ilk lüğәt kitabı işıq üzü gördü. Onu
Riçard Haloet tәrtib etmişdi. Lüğәtin adı
yaman uzun idi: “Absedarium Anqliko-
Latinum pro Tirunkulis”. Gördüyünüz
kimi, bu kitabın adı da latın dilindә idi.
Onun başqa lüğәtlәrdәn fәrqi bunda idi
ki, lüğәtә daxil edilmiş hәr ingilis sözünün
әvvәlcә ingilis dilindә izahı, sonra latın
dilinә tәrcümәsi verilirdi. Lüğәtdә birinci
ingilis sözlәrinin mәnası verilirdi deyә,
onu ingilis dilinin ilk izahlı lüğәti saydılar.
“Absedarium”da 26 000 söz vardı. O
çox populyar vә kifayәt qәdәr bahalı idi.
Nәticәdә buna bәnzәr, amma hәcmcә daha
kiçik, daha ucuz kitabların nәşrinә başlandı
ki, sadә oxucunun da almaq imkanı ol-
sun.
O dövrdә lüğәt tәrtibçilәri kitablarına
ingilis dilindәki bütün sözlәri salmağa can
atmırdılar: onlar yalnız әn mürәkkәb sözlәri
izah edirdilәr. “İngilis dilinin izahlı lüğәti”
