Page 265 - book-online
P. 265
Àòàìûí äîñòëàðû
Türk Ocaqlarının tarixi onun şәxsiyyәti ilә sıx bağlıdır.
Zaman-zaman bir yandan bu ocaqların qüvvәti, o biri
tәrәfdәn dә zәifliyi oldu.
İ ihadçılar dövründә vә Zәfәrdәn sonrakı ilk illәrin
inqilab tәlatümlәrindә Ocaqlar heç zaman sәhnәdәn
çәkilmәyәn başçısının gәtirdiyi dәyәrlәrdәn çox yararlandı.
Milli azlıqlar yığını olan Osmanlı imperatorluğu içindә
bu dövlәtin qurucusu, müdafiәçisi vәzifәsini öz üzәrinә
götürmüş türklәrin zahiri görünüş etibarı ilә bir qәrbli
nöqteyi-nәzәrindәn әn yaxşı tәmsilçilәrindәn biri o özü
idi! Türk Ocaqları milliyyәtçilik mövzusunda Ziya Göyalp,
Əhmәd Ağaoğlu, Xalidә Ədib, Əhmәd Hikmәt1 kimi
fikir adamlarının tәşviqi ilә Qәrb tәsәvvürlәrinә uyğun
yol seçәrkәn, onun xitabәt qüdrәtindәn tutmuş geyim
vә qiyafәtinә qәdәr müxtәlif incәliklәrindәn, mәharәtindәn
çox şey qazandı. O, türk milliyyәtçisini dünya qarşısında
әn mәdәni bir şәkildә tәmsil etmәyi bacarırdı. Tәbii ki,
burada Xorxordakı mülkdәn gәlәn duyğu vә xüsusiyyәtlәr
baş qaldırırdı. Bәzәn dostlarının heyrәt dolu baxışlarla
seyr etdiklәri bir sıra işlәrә girişirdi.
Türk Ocaqları rәisinә vә idarә heyәti üzvlәrinә aylıq
maaş verilmәsinә necә nail olmuşdu? Ortalıqda bir dә
Rokfeller Fondunun2 ianә etdiyi pulla tikilәn Ocaqların
mәrkәzi binasının mәsәlәsi vardı. Özü dә Ocaq üzvü
olan memar Hikmәt bu işdә milli hәyәcan vә qürurla
çalışırdı. Ümumi rәhbәrliyi hәyata keçirәn isә, tәbii ki,
Ocaqların başçısı idi. Hәr salonda, hәr koridorda, teatr
1 Әhməd Hikmət (1870-1927) – türk yazıçısı və diplomat. 1908-ci ildə Türk
Dərnəyinin, 1911-ci ildə isə Türk Yurdunun qurucu üzvləri sırasında yer almışdı.
2 Rokfeller Fondu (Rockfeller Foundation) – amerikan milyoneri Con D.Rok-
feller və oğlu, kiçik Con D.Rokfeller tərəfindən 1913-cü ildə Nyu-Yorkda qurulan
xeyriyyə cəmiyyəti. Әsas məqsədi və tarixi missiyası “bəşəriyyətin rifahına” yardım
kimi müəyyən edilmişdi.
265
Türk Ocaqlarının tarixi onun şәxsiyyәti ilә sıx bağlıdır.
Zaman-zaman bir yandan bu ocaqların qüvvәti, o biri
tәrәfdәn dә zәifliyi oldu.
İ ihadçılar dövründә vә Zәfәrdәn sonrakı ilk illәrin
inqilab tәlatümlәrindә Ocaqlar heç zaman sәhnәdәn
çәkilmәyәn başçısının gәtirdiyi dәyәrlәrdәn çox yararlandı.
Milli azlıqlar yığını olan Osmanlı imperatorluğu içindә
bu dövlәtin qurucusu, müdafiәçisi vәzifәsini öz üzәrinә
götürmüş türklәrin zahiri görünüş etibarı ilә bir qәrbli
nöqteyi-nәzәrindәn әn yaxşı tәmsilçilәrindәn biri o özü
idi! Türk Ocaqları milliyyәtçilik mövzusunda Ziya Göyalp,
Əhmәd Ağaoğlu, Xalidә Ədib, Əhmәd Hikmәt1 kimi
fikir adamlarının tәşviqi ilә Qәrb tәsәvvürlәrinә uyğun
yol seçәrkәn, onun xitabәt qüdrәtindәn tutmuş geyim
vә qiyafәtinә qәdәr müxtәlif incәliklәrindәn, mәharәtindәn
çox şey qazandı. O, türk milliyyәtçisini dünya qarşısında
әn mәdәni bir şәkildә tәmsil etmәyi bacarırdı. Tәbii ki,
burada Xorxordakı mülkdәn gәlәn duyğu vә xüsusiyyәtlәr
baş qaldırırdı. Bәzәn dostlarının heyrәt dolu baxışlarla
seyr etdiklәri bir sıra işlәrә girişirdi.
Türk Ocaqları rәisinә vә idarә heyәti üzvlәrinә aylıq
maaş verilmәsinә necә nail olmuşdu? Ortalıqda bir dә
Rokfeller Fondunun2 ianә etdiyi pulla tikilәn Ocaqların
mәrkәzi binasının mәsәlәsi vardı. Özü dә Ocaq üzvü
olan memar Hikmәt bu işdә milli hәyәcan vә qürurla
çalışırdı. Ümumi rәhbәrliyi hәyata keçirәn isә, tәbii ki,
Ocaqların başçısı idi. Hәr salonda, hәr koridorda, teatr
1 Әhməd Hikmət (1870-1927) – türk yazıçısı və diplomat. 1908-ci ildə Türk
Dərnəyinin, 1911-ci ildə isə Türk Yurdunun qurucu üzvləri sırasında yer almışdı.
2 Rokfeller Fondu (Rockfeller Foundation) – amerikan milyoneri Con D.Rok-
feller və oğlu, kiçik Con D.Rokfeller tərəfindən 1913-cü ildə Nyu-Yorkda qurulan
xeyriyyə cəmiyyəti. Әsas məqsədi və tarixi missiyası “bəşəriyyətin rifahına” yardım
kimi müəyyən edilmişdi.
265
