Page 264 - book-online
P. 264
ìÿä Àüàîüëó
Atatürk tәkkә, mәdrәsә vә türbәlәrin bağlanmasına
qәrar verdiyi zaman atamın dostu bu addımın ortaya
xoşagәlmәz nәticәlәr çıxara bilәcәyindәn çox narahat
olmuşdu. Vә fikrini Atatürkә açıq şәkildә söylәmәkdәn
çәkinmәmişdi: “Padşahların türbәlәri qapadılmamalıdır.
Onların çoxu türklüyә xidmәt edәn, türklüyü yüksәldәn
insanlardır. Unutdurmaq doğru deyil”.
Atatürkün incә dodaqları bir az da incәlәrәk az qala
nazik xә ә dönmüşdü. Üzü bir anda saralmışdı. Sәsi
daha da boğularaq “Bәyәfәndi, – demişdi, – mәnә yalnız
on illiyinә izin verin. On ildәn sonra istәdiyiniz o türbәlәri
yenidәn sizin ixtiyarınıza buraxacağam”.
Ona şöhrәt qazandıran bir xüsusiyyәti dә natiqliyi
idi. Bu necә bir nitq sәnәti idi? Əsas tribuna kimi
"Ədәbiyyati-cәdidә", daha sonralar isә "Gәnc qәlәmlәr"dәn
yararlanmışdı. Kürsüdә bәzәn süni göründüyü mәqamlar
da olurdu. Amma bu, dinlәyәnlәrin xoşuna gәlir, diqqәti
daha çox çәkirdi. Dost-yoldaş mәclislәrindә hәr kәsә
mәlum olan fikirlәr, dәfәlәrlә dilә gәtirilmiş hiss vә duy-
ğular bir sıra hallarda, hәqiqәtәn dә, daha yeni qәliblәrdә
meydana çıxarılırdı. Siyasi natiqliyi söz vә kәlmә sәnәti
baxımından klassik meyarlarla yanaşıldığı zaman orta
sәviyyәdә idi. Cızdığı hәrәkәt trayektoriyası nә xәyalları,
nә hәdәfә varmaq üçün tutduğu yol baxımından
düşündürücü sayıla bilmәzdi. Amma bütün bunlar şәxsi
fiziki cazibәdarlığı, dәn düşmüş saçları, parıltılı gözlәri,
gözәl üzü, şax duruşu ilә birlәşincә, dinlәyәnlәrә,
qarşılarında böyük bir natiqin dayanması tәәssüratını
aşılayırdı. Bu hökmü qüvvәtlәndirәn daha bir nöqtә var.
Susduğu zaman da danışan adam idi. Bu sәbәbdәn
dә qatıldığı hәr toplantıda danışarkәn dә, susarkәn dә
ön sıralarda otururdu. Ona danışmaq da, susmaq da
eyni dәrәcәdә yaraşırdı.
264
Atatürk tәkkә, mәdrәsә vә türbәlәrin bağlanmasına
qәrar verdiyi zaman atamın dostu bu addımın ortaya
xoşagәlmәz nәticәlәr çıxara bilәcәyindәn çox narahat
olmuşdu. Vә fikrini Atatürkә açıq şәkildә söylәmәkdәn
çәkinmәmişdi: “Padşahların türbәlәri qapadılmamalıdır.
Onların çoxu türklüyә xidmәt edәn, türklüyü yüksәldәn
insanlardır. Unutdurmaq doğru deyil”.
Atatürkün incә dodaqları bir az da incәlәrәk az qala
nazik xә ә dönmüşdü. Üzü bir anda saralmışdı. Sәsi
daha da boğularaq “Bәyәfәndi, – demişdi, – mәnә yalnız
on illiyinә izin verin. On ildәn sonra istәdiyiniz o türbәlәri
yenidәn sizin ixtiyarınıza buraxacağam”.
Ona şöhrәt qazandıran bir xüsusiyyәti dә natiqliyi
idi. Bu necә bir nitq sәnәti idi? Əsas tribuna kimi
"Ədәbiyyati-cәdidә", daha sonralar isә "Gәnc qәlәmlәr"dәn
yararlanmışdı. Kürsüdә bәzәn süni göründüyü mәqamlar
da olurdu. Amma bu, dinlәyәnlәrin xoşuna gәlir, diqqәti
daha çox çәkirdi. Dost-yoldaş mәclislәrindә hәr kәsә
mәlum olan fikirlәr, dәfәlәrlә dilә gәtirilmiş hiss vә duy-
ğular bir sıra hallarda, hәqiqәtәn dә, daha yeni qәliblәrdә
meydana çıxarılırdı. Siyasi natiqliyi söz vә kәlmә sәnәti
baxımından klassik meyarlarla yanaşıldığı zaman orta
sәviyyәdә idi. Cızdığı hәrәkәt trayektoriyası nә xәyalları,
nә hәdәfә varmaq üçün tutduğu yol baxımından
düşündürücü sayıla bilmәzdi. Amma bütün bunlar şәxsi
fiziki cazibәdarlığı, dәn düşmüş saçları, parıltılı gözlәri,
gözәl üzü, şax duruşu ilә birlәşincә, dinlәyәnlәrә,
qarşılarında böyük bir natiqin dayanması tәәssüratını
aşılayırdı. Bu hökmü qüvvәtlәndirәn daha bir nöqtә var.
Susduğu zaman da danışan adam idi. Bu sәbәbdәn
dә qatıldığı hәr toplantıda danışarkәn dә, susarkәn dә
ön sıralarda otururdu. Ona danışmaq da, susmaq da
eyni dәrәcәdә yaraşırdı.
264
