Page 203 - book-online

Àòàìûí äîñòëàðû

söyәrәk avtomobilә atdılar. Maşın sürәtlә limana yan
aldı. Gәmilәrdәn biri paşa göyәrtәyә çıxarılan kimi,
hәrәkәtә başladı. Doktorun belә insanlıqdan uzaq şәkildә
tutulub sürgünә göndәrilmәsi İ ihad vә Tәrәqqi
düşmәnlәrinin bu son dәrәcә ciddi, sәrt i ihadçıdan nә
qәdәr çәkindiklәrini göstәrirdi.

Malta әsarәti İ ihad vә Tәrәqqi Partiyasının rәhbәrlәri
üçün bir çox cәhәtdәn sınaq, mәhәk daşı oldu. Orada mәm-
lәkәtin taleyini illәrlә idarә etmiş insanlar sanki ilahi mәh-
kәmә qarşısında dayanıbmışlar kimi, ruhlarının әn gizli
nöqtәlәrinә qәdәr soyundular. Vәfa, qәdirşünaslıq, yol-
daşlıq, hәqiqi vәtәnpәrvәrlik, eqoizm, laqeydlik, hakimi-
mütlәqlik, qürur, xülasә, insan ruhunun mayasını tәşkil
edәn bütün bu xüsusiyyәtlәr orada tam aydınlığı ilә üzә
çıxdı. Yenә Malta әsarәti zamanı bir millәtin başında daya-
nanlarla millәtin fәrdlәri, özü arasındakı bәzi tәzadlar,
mәnәviyyat vә әxlaq anlayışlarındakı fәrqlәr әyani nümu-
nәlәrlә aşkar oldu.

Mәsәlәn, canı vә ruhu ilә türk millәtinә qәtiyyәn
bağlı olmayan, lakin illәrlә onun üzәrindә ağalıq edәn,
әn yüksәk vәzifәlәr tutan bir nәfәr, tәbii ki, türk millәtinin
sayәsindә әldә etdiyi var-dövlәtin nemәtlәrini hәbsxana
dәhlizlәrindә belә bol-bol dadmaqdan çәkinmirdi. Pulla
gәtirtdiyi әn lәziz xörәklәri, әn nadir meyvәlәri ingilislәrin
verdiklәri on illәrdәn qalıb iylәnmiş konservlәrlә
kifayәtlәnmәli olan әksәr yoldaşlarının gözlәri qarşısında
böyük iştaha ilә yeyir, kiçicik gözlәrini qırparaq “Pulu
verәn tütәyi çalar” – deyә qarşısındakıları uca sәslә әlә
salmaqdan da çәkinmәzdi. Onun yanında isә türk
millәtinin namәlum qәhrәmanı, Qastamonu kәndlәrindәn
gәlmiş adi insan, günlәrin birindә atama yaxınlaşmış,

203