Page 606 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 606
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
lәşiblәr, sonra da qalxıb elә yazı masasının üstündәncә qucaqlaşıblar; Dostu
qışqıra-qışqıra: “Sәn millәtin qaymaqlarındansan, – deyib, – Allah canına
dәymәsin!” Üstәlik, әlavә elәyib: “Sәnin yazdıqlarını oxuyub necә mәnәvi
zövq aldığımı bir bilәydin! Mәn dә bir әsәr başlamışam, milli mentalitetimiz
haqqındadı…”
Başını Dostunun ağzından birtәhәr qurtarıb dәhlizә çıxandan sonra yo-
lunu “mağar” adlandırdığı folklor otağından salıb. Elә bil otaqdakılar bütün
gecәni yatmayıb, intizarla yolunu gözlәyirlәrmiş; qapıdan girәn kimi başına
yığışıblar, ordan-burdan sual verib danışdırıblar. Amma qurulan qurğudan
xәbәri yoxumuş: Qәmsiz Cavan beş-üç manat qazanmaq imkanını ötürmәk
fikrindә deyilmiş, zarafata salıb beş-on kәlmә kәsәndәn sonra gizlicә sәsya-
zanın düymәsini basıb, qoyub böyrünә; o da dünyadan, dünyanın bәzi-bәzi
işdәklәrindәn xәbәrsiz, açıb söz boğçasının ağzını, bir qaravәlli danışıb, bir-
606 iki şәbәdә söylәyib, yanşaqla aşığın fәrqini izah elәyib, söhbәtinin axırını
da hansısa klassik aşığın duvaqqapmasıyla yekunlaşdırıb. Qәmsiz Cavan
daha götürdüyünü götürübmüş, qılıqla: “Allah sәnin başından bir tük әysik
elәmәsin, – deyib, – söz dәryasısan”. Hәmin mәqamda da kövrәlәn tәki
olub, әlini tükü seyrәlmiş başına çәkib, sonra da sellafan torbasını vurub
qoltuğuna, halal-hümbәt elәmәmiş çıxıb aradan. Yolüstü bir-iki dost-
tanışının yanına da dәyib; ancaq biri iclasdaymış, otağında tapmayıb, o biri
dә başını masanın altına salıb nәsә yeyirmiş, narahat elәmәk istәmәyib.
Küçәyә çıxanda çiyni paqonlu, başı furajkalı Tanışına tuş gәlib; Tanışının
tәr-tәmiz qırxılmış üzü otuzluq lampa kimi yanırmış, köbәyi az qalırmış
köynәyinin-kitelinin düymәlәrini qırsın; amma salam-kalamdan, xoş-beşdәn
sonra payız yarpağısayaq sızıldayıb ki, ağrıyıram, ölürәm, vәziyyәtim
xarabdı; Tanışı danışdıqca gözü onun nehrә kimi çalxalanan göbәyinin
üstündә dolanırmış, fikirlәşib ki, yәqin, bu, binәvanın xәstәliyi içalatında
olar; odu ki, elә gözü tanışının köbәyindәcә soruşub: “Mәdә fәsadlığınmı
var, nәdi?” Tanışı da ağlar görkәmiylә әlini qoyub sinәsinin sol tәrәfinә,
“Yox, – deyib, – sağlığına, mәdәm әziyyәt verәn deyil, andıra qalmış
ürәyimdi”. Bu boyda gödәnin bapbalaca ürәkdәn asılı olmağı birdәn-birә
ona qәribә gәlib, Tanışına ürәk-dirәk vermәyә tutarlı söz tapa bilmәdiyindәn
zarafata keçib: “Puluyun qәdrini bil, – deyib, – can gәldi-gedәr şeydi”.
Tanışı, deyәsәn, onun sözlәrinin mәnasını anlamadığından elә hәmincә
mağmın tәbәssümüylә: “Canın sağ olsun”, – deyib, sonra çıxıb gedib işinin
dalınca. O da küçәaşağı elә sürәtlә yellәnib ki, elә bil, vacib görüşә
tәlәsirmiş.
– Bәs ondasa tuta bilmәdinmi?
lәşiblәr, sonra da qalxıb elә yazı masasının üstündәncә qucaqlaşıblar; Dostu
qışqıra-qışqıra: “Sәn millәtin qaymaqlarındansan, – deyib, – Allah canına
dәymәsin!” Üstәlik, әlavә elәyib: “Sәnin yazdıqlarını oxuyub necә mәnәvi
zövq aldığımı bir bilәydin! Mәn dә bir әsәr başlamışam, milli mentalitetimiz
haqqındadı…”
Başını Dostunun ağzından birtәhәr qurtarıb dәhlizә çıxandan sonra yo-
lunu “mağar” adlandırdığı folklor otağından salıb. Elә bil otaqdakılar bütün
gecәni yatmayıb, intizarla yolunu gözlәyirlәrmiş; qapıdan girәn kimi başına
yığışıblar, ordan-burdan sual verib danışdırıblar. Amma qurulan qurğudan
xәbәri yoxumuş: Qәmsiz Cavan beş-üç manat qazanmaq imkanını ötürmәk
fikrindә deyilmiş, zarafata salıb beş-on kәlmә kәsәndәn sonra gizlicә sәsya-
zanın düymәsini basıb, qoyub böyrünә; o da dünyadan, dünyanın bәzi-bәzi
işdәklәrindәn xәbәrsiz, açıb söz boğçasının ağzını, bir qaravәlli danışıb, bir-
606 iki şәbәdә söylәyib, yanşaqla aşığın fәrqini izah elәyib, söhbәtinin axırını
da hansısa klassik aşığın duvaqqapmasıyla yekunlaşdırıb. Qәmsiz Cavan
daha götürdüyünü götürübmüş, qılıqla: “Allah sәnin başından bir tük әysik
elәmәsin, – deyib, – söz dәryasısan”. Hәmin mәqamda da kövrәlәn tәki
olub, әlini tükü seyrәlmiş başına çәkib, sonra da sellafan torbasını vurub
qoltuğuna, halal-hümbәt elәmәmiş çıxıb aradan. Yolüstü bir-iki dost-
tanışının yanına da dәyib; ancaq biri iclasdaymış, otağında tapmayıb, o biri
dә başını masanın altına salıb nәsә yeyirmiş, narahat elәmәk istәmәyib.
Küçәyә çıxanda çiyni paqonlu, başı furajkalı Tanışına tuş gәlib; Tanışının
tәr-tәmiz qırxılmış üzü otuzluq lampa kimi yanırmış, köbәyi az qalırmış
köynәyinin-kitelinin düymәlәrini qırsın; amma salam-kalamdan, xoş-beşdәn
sonra payız yarpağısayaq sızıldayıb ki, ağrıyıram, ölürәm, vәziyyәtim
xarabdı; Tanışı danışdıqca gözü onun nehrә kimi çalxalanan göbәyinin
üstündә dolanırmış, fikirlәşib ki, yәqin, bu, binәvanın xәstәliyi içalatında
olar; odu ki, elә gözü tanışının köbәyindәcә soruşub: “Mәdә fәsadlığınmı
var, nәdi?” Tanışı da ağlar görkәmiylә әlini qoyub sinәsinin sol tәrәfinә,
“Yox, – deyib, – sağlığına, mәdәm әziyyәt verәn deyil, andıra qalmış
ürәyimdi”. Bu boyda gödәnin bapbalaca ürәkdәn asılı olmağı birdәn-birә
ona qәribә gәlib, Tanışına ürәk-dirәk vermәyә tutarlı söz tapa bilmәdiyindәn
zarafata keçib: “Puluyun qәdrini bil, – deyib, – can gәldi-gedәr şeydi”.
Tanışı, deyәsәn, onun sözlәrinin mәnasını anlamadığından elә hәmincә
mağmın tәbәssümüylә: “Canın sağ olsun”, – deyib, sonra çıxıb gedib işinin
dalınca. O da küçәaşağı elә sürәtlә yellәnib ki, elә bil, vacib görüşә
tәlәsirmiş.
– Bәs ondasa tuta bilmәdinmi?
