Page 610 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 610
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
tarixi soy-kök nәdi, sәninki elә ucuz qeybәtlәrdi ki, geninә-boluna çap
elәyәsәn, tәәssübkeşlik-filan vecinә deyil; amma fikrindәn daşınıb, fikirlәşib
ki, gedib institutdakı o Şümür Oğlundan borcunun qalanını alsın, vermәsә,
qandırsın ki, müdafiә mәsәlәsi müşkül ola bilәr; amma ağlına nә gәlibsә,
tamam başqa tәrәfә üz tutub, birbaşa İşbaz Dostunun yanına yollanıb. Özünü
onda çatdırıb ki, İşbaz Dostu qüdrәtli artıq sağlıq deyir; hәmişәki kimi öz
şәrikinnәn xudmani mәclis düzәldibmiş, süfrәnin ortasında bir-birinә
söykәnmiş, tәrli qız yanağına oxşayan şüşәlәr adamın gözünә şox salırmış;
hәr dәqiqә onun yolunu gözlәdiklәrinә görә masanın baş tәrәfindәki yer dә
boşuymuş. Onun zühuru İşbaz Dostuynan şәrikinin kefini әmәlli-başlı açıb,
bәh-bәhlә yuxarı başa keçiriblәr, alıb-satmaqdan bezmiş adamlar kimi o
dәqiqә ziyalı söhbәtlәrinә girişiblәr; İşbaz Dostu mәmlәkәtdәki mәnәvi-
siyasi durumu soruşub, o da birinci stәkanı boşaldandan sonra bu yönümdә
610 mülahizәlәrini açıqlayıb, Öndәrlә görüşündәn, bir para şeylәr әtrafında
söhbәtlәrindәn üstüörtülü danışanda onların baxışlarında maraq sezib, ikinci
stәkandan sonra öndә duran böyük işlәrdәn danışıb; axırda elә vәcdә gәliblәr
ki, növbәti stәkanı Öndәrin sağlığına qaldırıblar. O mәqamda balaca otağın
havasında elә mәhrәmlik, kövrәklik varıymış, birdәn-birә az qalıb ki,
hönkürüb ağlasın. Amma özünü saxlayıb, içindәki ağırlığı boşaltmaqdan
ötrü deyib ki, bu gün günaha batmışam, bir dostumun xәtrinә dәymişәm,
ona görә gәlin, dostlarımızın sağlığına da içәk. Sonra sağlıqlar bir-birinә
söykәnib, stәkanlar dolub-boşalıb, axırda oturduqları yerdәn duman içindә,
kölgә kimi çıxıblar. Bir tin o tәrәfdә qәfildәn yadına düşüb ki, açarını kafedә
qoyub, tәzәdәn götürülüb geri. Bütün bunların sonucunda çay içmәk kimin
ağlına gәlib, onu xatırlayan yoxdu; amma o yadındadı ki, çayxanadakı
mәclislәri get-gedә böyüyüb, masaları birlәşdiriblәr, stәkan-nәlbәkini,
çayniklәri artırıblar; üstәlik dә, hamı danışırmış, bir-birinә qulaq asan, cavab
verәn yoxumuş. Çayxanadan axırıncı çıxıblar, İşbaz Dostuyla şәriki hәrәsi
bir tәrәfә üz tutub, onun da evә necә gedib çıxdığından belә xәbәri
olmayıb…
– Yaxşı, sabah necә, onu tapa bilәrsәnmi?
– Nә deyim, Allah bilir. Özü gәlib rastıma çıxmasa, çәtin ki, tapım.
– Lap Yel Әhmәdә dönüb…
– Yel Әhmәd dedin, qoydun. Lap Yelçәkәndi.
– Yelçәkәn niyә?
– Öz dediyidi…
…deyir, canım gecәlәr dünyanın yelini içimә çәkir. Sәhәr qalxıram,
canımdakı yel mәni dinc oturmağa qoymur; o yel çıxanacan, canım bir ba-
tarixi soy-kök nәdi, sәninki elә ucuz qeybәtlәrdi ki, geninә-boluna çap
elәyәsәn, tәәssübkeşlik-filan vecinә deyil; amma fikrindәn daşınıb, fikirlәşib
ki, gedib institutdakı o Şümür Oğlundan borcunun qalanını alsın, vermәsә,
qandırsın ki, müdafiә mәsәlәsi müşkül ola bilәr; amma ağlına nә gәlibsә,
tamam başqa tәrәfә üz tutub, birbaşa İşbaz Dostunun yanına yollanıb. Özünü
onda çatdırıb ki, İşbaz Dostu qüdrәtli artıq sağlıq deyir; hәmişәki kimi öz
şәrikinnәn xudmani mәclis düzәldibmiş, süfrәnin ortasında bir-birinә
söykәnmiş, tәrli qız yanağına oxşayan şüşәlәr adamın gözünә şox salırmış;
hәr dәqiqә onun yolunu gözlәdiklәrinә görә masanın baş tәrәfindәki yer dә
boşuymuş. Onun zühuru İşbaz Dostuynan şәrikinin kefini әmәlli-başlı açıb,
bәh-bәhlә yuxarı başa keçiriblәr, alıb-satmaqdan bezmiş adamlar kimi o
dәqiqә ziyalı söhbәtlәrinә girişiblәr; İşbaz Dostu mәmlәkәtdәki mәnәvi-
siyasi durumu soruşub, o da birinci stәkanı boşaldandan sonra bu yönümdә
610 mülahizәlәrini açıqlayıb, Öndәrlә görüşündәn, bir para şeylәr әtrafında
söhbәtlәrindәn üstüörtülü danışanda onların baxışlarında maraq sezib, ikinci
stәkandan sonra öndә duran böyük işlәrdәn danışıb; axırda elә vәcdә gәliblәr
ki, növbәti stәkanı Öndәrin sağlığına qaldırıblar. O mәqamda balaca otağın
havasında elә mәhrәmlik, kövrәklik varıymış, birdәn-birә az qalıb ki,
hönkürüb ağlasın. Amma özünü saxlayıb, içindәki ağırlığı boşaltmaqdan
ötrü deyib ki, bu gün günaha batmışam, bir dostumun xәtrinә dәymişәm,
ona görә gәlin, dostlarımızın sağlığına da içәk. Sonra sağlıqlar bir-birinә
söykәnib, stәkanlar dolub-boşalıb, axırda oturduqları yerdәn duman içindә,
kölgә kimi çıxıblar. Bir tin o tәrәfdә qәfildәn yadına düşüb ki, açarını kafedә
qoyub, tәzәdәn götürülüb geri. Bütün bunların sonucunda çay içmәk kimin
ağlına gәlib, onu xatırlayan yoxdu; amma o yadındadı ki, çayxanadakı
mәclislәri get-gedә böyüyüb, masaları birlәşdiriblәr, stәkan-nәlbәkini,
çayniklәri artırıblar; üstәlik dә, hamı danışırmış, bir-birinә qulaq asan, cavab
verәn yoxumuş. Çayxanadan axırıncı çıxıblar, İşbaz Dostuyla şәriki hәrәsi
bir tәrәfә üz tutub, onun da evә necә gedib çıxdığından belә xәbәri
olmayıb…
– Yaxşı, sabah necә, onu tapa bilәrsәnmi?
– Nә deyim, Allah bilir. Özü gәlib rastıma çıxmasa, çәtin ki, tapım.
– Lap Yel Әhmәdә dönüb…
– Yel Әhmәd dedin, qoydun. Lap Yelçәkәndi.
– Yelçәkәn niyә?
– Öz dediyidi…
…deyir, canım gecәlәr dünyanın yelini içimә çәkir. Sәhәr qalxıram,
canımdakı yel mәni dinc oturmağa qoymur; o yel çıxanacan, canım bir ba-
