Page 609 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 609
riman ßbdöërÿhmanlû
kimәsә, nәsә elәyәcәksәn; nә elәdin, özünә elәdin: bu gün-sabah әlli yaş 609
özünü yetirir, sәnsә, bir hәsirsәn, bir Mәmmәdnәsir; olan-qalanın dörd-beş
yeşik kitab-dәftәrin, qalaq-qalaq yazı-pozundu, onu da hәftә sәkkiz, mәn
doqquz bu evdәn-o evә daşıyırsan, şәhәrin elә mәhәllәsi yoxdu ki, kirayәdә
qalmamış olasan; söz deyәndә dә tәrslәşirsәn, qulaqardına vurursan”.
Solğunbәnizli Nasir bu sözlәri deyәndә bәt-bәnizi daha da ağarıbmış, әllәri
әmәlli-başlı әsirmiş, sәsindә ağlartı, gözlәrindә yaş varmış; axırda әlini
yellәyib, “Eh, kimin sözünә baxdın ki, mәnim dә sözümә baxasan, – deyib,
sonra köksünü ötürüb, әlavә elәyib ki, – әşşi, özün bilәrsәn, can sәnin,
cәhәnnәm Allahın”, – belәcә dә, çıxıb gedib…
– Sonra tapa bildinmi?
– Yox, tapammadım…
…Amma deyirlәr, Solğunbәnizli Nasir çıxıb gedәndәn sonra çox pis
ovqatdaymış; tutduğu işdәn peşman olduğu bir yana, eşitdiklәri kefinә
әmәllicә soğan doğrayıbmış. Bir istәyib ki, yüyürsün onun dalınca, birtәhәr
dilә tutub, könlünü alsın, bu qәdәr yaşadığı ömründә daha heç nәyi dәyişә
bilmәyәcәyini anlatsın; amma başa düşüb ki, bütün bunların zәrrә qәdәr dә
xeyri yoxdu: Solğunbәnizli Nasirlә belә atışmaları çox olubmuş, bilirmiş
ki, bu gedişin ömrü uzaqbaşı sabahacandı; ya axşamüstü hardasa rastla-
şacaqlar, ya da Solğunbәnizli Nasir gecәyarı da olsa, zәng elәyәcәk,
aralarında qanıqaralıq baş vermәmiş kimi, yazı-pozudan danışacaqlar. Otuz
ilin dostuydular, bir-birlәrinә o qәdәr öyrәşmişdilәr ki, ehtiyac duyduqları
ünsiyyәtdәn hәlәm-hәlәm әl çәkә bilmәzdilәr. Busayaq fikirlәri beynindә
dolandıra-dolandıra xeyli küçәnin tinindә dayanıb; görәnә elә gәlәrmiş ki,
guya vacib bir işdәn ötrü kimisә gözlәyir, o kimsә dә söz verdiyi vaxtda
gәlib çıxmayıb, bu sәbәbdәn dә, get-gedә sәbrini itirir. Sәn demә, onun belә
laübalı halını küçәdәn başının dәstәsilә keçәn Öndәr maşının tutqun şüşәsi
arxasından görübmüş, ya maşını saxlatmağa macal tapmayıbmış, ya da bunu
lazım bilmәyibmiş; amma yerinә çatan kimi, adam göndәrib, әski arkadaşını
yanına çağırtdırıb, bir saatacan onun kabinetindә baş-başa, ürәk-ürәyә
qalıblar. Nәdәn danışdıqlarını bilәn olmayıb; amma Öndәrin otağından
çıxanda üz-gözündә çox xoşbәxt ifadә varmış, elә bil ömrü boyu hәsrәtini
çәkdiyi vüsala yetişibmiş. Bir xeyli Öndәrin oturduğu binanın hәndәvәrindә
vurnuxub, sanki otuz ildәn bәri yanında olduğu, birmәnalı münasibәt bәslә-
mәdiyi adamın cazibә dairәsindәn çıxmağa çәtinlik çәkirmiş. Bir balaca
özünә gәlәndәn sonra istәyib ki, bir-iki yerә dәysin: hansı qәzetәsә yazı
veribmiş, çapının gecikmәsi lap sәbrini tükәdibmiş; qәrara gәlib ki, gedib
o yassar redaktora dişinin dibindәn çıxanı desin; desin ki, sәn nә bilirsәn,
kimәsә, nәsә elәyәcәksәn; nә elәdin, özünә elәdin: bu gün-sabah әlli yaş 609
özünü yetirir, sәnsә, bir hәsirsәn, bir Mәmmәdnәsir; olan-qalanın dörd-beş
yeşik kitab-dәftәrin, qalaq-qalaq yazı-pozundu, onu da hәftә sәkkiz, mәn
doqquz bu evdәn-o evә daşıyırsan, şәhәrin elә mәhәllәsi yoxdu ki, kirayәdә
qalmamış olasan; söz deyәndә dә tәrslәşirsәn, qulaqardına vurursan”.
Solğunbәnizli Nasir bu sözlәri deyәndә bәt-bәnizi daha da ağarıbmış, әllәri
әmәlli-başlı әsirmiş, sәsindә ağlartı, gözlәrindә yaş varmış; axırda әlini
yellәyib, “Eh, kimin sözünә baxdın ki, mәnim dә sözümә baxasan, – deyib,
sonra köksünü ötürüb, әlavә elәyib ki, – әşşi, özün bilәrsәn, can sәnin,
cәhәnnәm Allahın”, – belәcә dә, çıxıb gedib…
– Sonra tapa bildinmi?
– Yox, tapammadım…
…Amma deyirlәr, Solğunbәnizli Nasir çıxıb gedәndәn sonra çox pis
ovqatdaymış; tutduğu işdәn peşman olduğu bir yana, eşitdiklәri kefinә
әmәllicә soğan doğrayıbmış. Bir istәyib ki, yüyürsün onun dalınca, birtәhәr
dilә tutub, könlünü alsın, bu qәdәr yaşadığı ömründә daha heç nәyi dәyişә
bilmәyәcәyini anlatsın; amma başa düşüb ki, bütün bunların zәrrә qәdәr dә
xeyri yoxdu: Solğunbәnizli Nasirlә belә atışmaları çox olubmuş, bilirmiş
ki, bu gedişin ömrü uzaqbaşı sabahacandı; ya axşamüstü hardasa rastla-
şacaqlar, ya da Solğunbәnizli Nasir gecәyarı da olsa, zәng elәyәcәk,
aralarında qanıqaralıq baş vermәmiş kimi, yazı-pozudan danışacaqlar. Otuz
ilin dostuydular, bir-birlәrinә o qәdәr öyrәşmişdilәr ki, ehtiyac duyduqları
ünsiyyәtdәn hәlәm-hәlәm әl çәkә bilmәzdilәr. Busayaq fikirlәri beynindә
dolandıra-dolandıra xeyli küçәnin tinindә dayanıb; görәnә elә gәlәrmiş ki,
guya vacib bir işdәn ötrü kimisә gözlәyir, o kimsә dә söz verdiyi vaxtda
gәlib çıxmayıb, bu sәbәbdәn dә, get-gedә sәbrini itirir. Sәn demә, onun belә
laübalı halını küçәdәn başının dәstәsilә keçәn Öndәr maşının tutqun şüşәsi
arxasından görübmüş, ya maşını saxlatmağa macal tapmayıbmış, ya da bunu
lazım bilmәyibmiş; amma yerinә çatan kimi, adam göndәrib, әski arkadaşını
yanına çağırtdırıb, bir saatacan onun kabinetindә baş-başa, ürәk-ürәyә
qalıblar. Nәdәn danışdıqlarını bilәn olmayıb; amma Öndәrin otağından
çıxanda üz-gözündә çox xoşbәxt ifadә varmış, elә bil ömrü boyu hәsrәtini
çәkdiyi vüsala yetişibmiş. Bir xeyli Öndәrin oturduğu binanın hәndәvәrindә
vurnuxub, sanki otuz ildәn bәri yanında olduğu, birmәnalı münasibәt bәslә-
mәdiyi adamın cazibә dairәsindәn çıxmağa çәtinlik çәkirmiş. Bir balaca
özünә gәlәndәn sonra istәyib ki, bir-iki yerә dәysin: hansı qәzetәsә yazı
veribmiş, çapının gecikmәsi lap sәbrini tükәdibmiş; qәrara gәlib ki, gedib
o yassar redaktora dişinin dibindәn çıxanı desin; desin ki, sәn nә bilirsәn,
