Page 274 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 274
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
kim “yox” – deyә bilmәz. Xalıq kişi bir kәlmә “hә”, “yox” cavabı vermәdi.
Köksünü ötürüb, dalğın-dalğın süzdü. Qocalar daha onun üstünә düşmәdilәr.
Mәsәlәni birdәfәyә hәll etmәk olmazdı...
Bu әhvalat bir ay әvvәl olmuşdu. O vaxt Xalıq kişi bәrk xiffәt
çәkmişdi. Qocalardan eşitdiyini evdә heç kimә danışmayıb, dәrdini ürәyinә
salaraq bir hәftә axşamını-sabahını vermәmişdi; üzü gülüb, qaşqabağı
açılmamışdı. Sonra yavaş-yavaş hәr şey yenidәn unudulmuşdu. Çünki onu
narahat elәyәn mәsәlәni bir daha yada salan olmamışdı. Söz-söhbәt
kәsilmişdi.
Amma bu gün kәnd arasında hәmin qocalar Xalıq kişini yenidәn
yaxalamışdılar. “Axşam sizә gәlәcәyik” – demişdilәr. Xalıq kişi dә günor-
tadan gәlib bu taxta çarpayının üstünә döşәnmiş, qәlyanını dәmә qoyub
oturmuşdu. Onun qonaqları çox soyuq qarşılamasına da, qırx beş il bir yerdә
ömür-gün sürüb, bir dәfә xәtrinә dәymәdiyi qarısına acıqlanmasına da sәbәb
274 bu idi...
***
Qonaqlar çaya-çörәyә qalmadılar, tez getdilәr. Onlar qapıdan çıxan
kimi, Gülüstan qarı nәdәnsә duyuxub özünü әrinin yanına saldı. Ürәyindә
ondan möhkәm incimәsinә baxmayaraq, soruşdu:
– Qonaqlar nә tez getdilәr, ay Xalıq? Niyә oturmadılar?.. Qızım çay
çörәk hazırlamışdı.
Xalıq kişi ona yenә xoş sifәt göstәrmәdi. Acıqlı-acıqlı:
– Nә bilim, – dedi. – Ürәklәrinә girmәmişdim ki?..
Qarı duruxdu.
– Xeyir olsun, nәyә gәlmişdilәr?
– Heç, başqa işlәri vardı...
– Nә iş, a kişi?
– Sәnә dәxli yoxdur... Ayrı mәsәlәdir!
Qarı gözlәrini döydü.
– Mәn dә bilsәm olmazmı? Hümmәt boş-boşuna gәlmәzdi.
– Dedim ki, sәnә dәxli yoxdur!
Gülüstan matdım-matdım әrinin üzünә baxdı. Onun bu baxışlarında
şübhә ilә mәzәmmәt birlәşmişdi.
Xalıq kişi arvadının duyuq düşdüyünü yәqin edib, üzünü daha da
bozartdı. Şirin dillә, xoşluqla Gülüstanın gümanını sapdıra bilmәyәcәkdi.
Sorğu-suala kobudluqla sәrhәd çәkmәyә çalışdı:
– Әşi, bu nә silistdi başlayıbsan mәnnәn?!. Qoymazsanmı bu xarabada
bir rahat oturaq?!
kim “yox” – deyә bilmәz. Xalıq kişi bir kәlmә “hә”, “yox” cavabı vermәdi.
Köksünü ötürüb, dalğın-dalğın süzdü. Qocalar daha onun üstünә düşmәdilәr.
Mәsәlәni birdәfәyә hәll etmәk olmazdı...
Bu әhvalat bir ay әvvәl olmuşdu. O vaxt Xalıq kişi bәrk xiffәt
çәkmişdi. Qocalardan eşitdiyini evdә heç kimә danışmayıb, dәrdini ürәyinә
salaraq bir hәftә axşamını-sabahını vermәmişdi; üzü gülüb, qaşqabağı
açılmamışdı. Sonra yavaş-yavaş hәr şey yenidәn unudulmuşdu. Çünki onu
narahat elәyәn mәsәlәni bir daha yada salan olmamışdı. Söz-söhbәt
kәsilmişdi.
Amma bu gün kәnd arasında hәmin qocalar Xalıq kişini yenidәn
yaxalamışdılar. “Axşam sizә gәlәcәyik” – demişdilәr. Xalıq kişi dә günor-
tadan gәlib bu taxta çarpayının üstünә döşәnmiş, qәlyanını dәmә qoyub
oturmuşdu. Onun qonaqları çox soyuq qarşılamasına da, qırx beş il bir yerdә
ömür-gün sürüb, bir dәfә xәtrinә dәymәdiyi qarısına acıqlanmasına da sәbәb
274 bu idi...
***
Qonaqlar çaya-çörәyә qalmadılar, tez getdilәr. Onlar qapıdan çıxan
kimi, Gülüstan qarı nәdәnsә duyuxub özünü әrinin yanına saldı. Ürәyindә
ondan möhkәm incimәsinә baxmayaraq, soruşdu:
– Qonaqlar nә tez getdilәr, ay Xalıq? Niyә oturmadılar?.. Qızım çay
çörәk hazırlamışdı.
Xalıq kişi ona yenә xoş sifәt göstәrmәdi. Acıqlı-acıqlı:
– Nә bilim, – dedi. – Ürәklәrinә girmәmişdim ki?..
Qarı duruxdu.
– Xeyir olsun, nәyә gәlmişdilәr?
– Heç, başqa işlәri vardı...
– Nә iş, a kişi?
– Sәnә dәxli yoxdur... Ayrı mәsәlәdir!
Qarı gözlәrini döydü.
– Mәn dә bilsәm olmazmı? Hümmәt boş-boşuna gәlmәzdi.
– Dedim ki, sәnә dәxli yoxdur!
Gülüstan matdım-matdım әrinin üzünә baxdı. Onun bu baxışlarında
şübhә ilә mәzәmmәt birlәşmişdi.
Xalıq kişi arvadının duyuq düşdüyünü yәqin edib, üzünü daha da
bozartdı. Şirin dillә, xoşluqla Gülüstanın gümanını sapdıra bilmәyәcәkdi.
Sorğu-suala kobudluqla sәrhәd çәkmәyә çalışdı:
– Әşi, bu nә silistdi başlayıbsan mәnnәn?!. Qoymazsanmı bu xarabada
bir rahat oturaq?!
