Page 273 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 273
adi Babanlû
Onlar gözlәdilәr. Müharibә qurtardı. Çoxları qayıdıb evinә gәldi. Qoca 273
ata-ananın isә qapısını açan olmadı...
Xalıq kişi oğullarından әlini tamam üzüb, başqa tәsәlli ilә yaşadı.
Cәmisi bircә ay әr üzü görmüş, bu neçә ildә Mәdәdin yolunu onlarla birlikdә
gözlәmiş, ağılla, kamalla durub-oturmuş gәlinini şәhәrә apardı. İnstituta
qoydu. Oxudub ali tәhsil verdi. Gәlin onun әmәyini itirmәdi. Şәhәrdәn
üzüağ qayıdıb kәnddә müәllimә işlәdi. Qoca yaşlarında sonsuzlamış
qayınana-qayınatasına doğma övladlıq elәdi. Xalıq kişi onu “gәlin” yox,
“qızım” – deyә çağırdı. Belәcә illәr keçdi, “gәlin” adı onun üstündәn büs-
bütün götürüldü.
Sәnubәr ağlı-kamalı ilә bәrabәr, göyçәklikdә, yaraşıqda da öz
yaşıdlarından seçilirdi. Müharibәdәn sonra Xalıq kişidәn gizlin ona hәr yan-
dan elçi düşdülәr. Araya adam saldılar, Sәnubәrin özünә minnәtçi göndәrib,
söz anlatdılar ki, nә vaxtacan dul oturacaq, cavan gәlinlәr, çıxsın әrә getsin,
oğul-uşaq sahibi olsun. Mәnasız yerә gözlәmәkdәn nә çıxar?..
Sәnubәr bu sözlәrin heç birinә әhәmiyyәt vermәdi. Dinәnin ağzından
vurdu, onu almaq xәyalına düşәnlәri yerindә fas-farağat oturtdu. Yalnız bir
nәfәr inadından dönmәdi. Düz üç il Sәnubәri kölgә kimi izlәdi. Gah uzun-
uzadı mәhәbbәt mәktubları ilә, gah da ara adamlarının vasitәsi ilә din-
cәltmәdi.
Oğlan Sәnubәrin özü yaşda bir gәnc idi. Kolxozda baş aqronom
işlәyirdi. Qabiliyyәtinә, tәrbiyәsinә söz yox idi. Kәnddә onun xәtrini hamı
istәyirdi. Bu oğlanı Sәnubәr dә çox bәyәnirdi. Ona tәrәddüdsüz әrә gedә
bilәrdi. Bunun üçün heç kim onu qınamazdı. Ancaq qocaları tәk qoymağa,
onların indi-indi köhnәlәn yaralarının tamam bәrkimәmiş qaysağını
qopartmağa, güclә unudulmuş bir dәrdi yenidәn tәzәlәmәyә qıymırdı.
Oğlan tәdbirli tәrpәndi. Mәsәlәni başa düşüb birinci Xalıq kişidәn
razılıq almağa çalışdı. Kәndin әn hörmәtli qocaları sayılan Hümmәtlә Bilal
kişini ona minnәtçi göndәrdi. Xalıq kişi irәlini-gerini dәrk elәyәn adam idi.
Qocaların sözü әvvәlcә onu bәrk tutdu, qanı möhkәm qaraldı, dәrdi qövr
elәyib qәlbini göynәtdi, ancaq hirslәnib artıq-әskik danışmadı. Qüssәli
gözlәrini yerә zillәyib xeyli fikirlәşdikdәn sonra asta, hәzin bir sәslә:
– Mәn nә deyim? Qızın özü bilәr, ata-anası bilәr, – dedi.
Hümmәt kişi sözünü göyәrtdi:
– Qızın ata-anası bu mәsәlәyә qarışmır, – deyib Xalıq kişidәn әl
çәkmәdi. – Onlar sәnin qabağına keçә bilmәzlәr. Bu saat onun atası da, anası
da sәnsәn. On ildir o, sәnin yanındadır. Hamı bilir ki, sәn ona qayınatalıq
yox, doğma atalıq elәyibsәn. Әsas söz sәnindir. Әgәr sәn razılıq versәn, heç
Onlar gözlәdilәr. Müharibә qurtardı. Çoxları qayıdıb evinә gәldi. Qoca 273
ata-ananın isә qapısını açan olmadı...
Xalıq kişi oğullarından әlini tamam üzüb, başqa tәsәlli ilә yaşadı.
Cәmisi bircә ay әr üzü görmüş, bu neçә ildә Mәdәdin yolunu onlarla birlikdә
gözlәmiş, ağılla, kamalla durub-oturmuş gәlinini şәhәrә apardı. İnstituta
qoydu. Oxudub ali tәhsil verdi. Gәlin onun әmәyini itirmәdi. Şәhәrdәn
üzüağ qayıdıb kәnddә müәllimә işlәdi. Qoca yaşlarında sonsuzlamış
qayınana-qayınatasına doğma övladlıq elәdi. Xalıq kişi onu “gәlin” yox,
“qızım” – deyә çağırdı. Belәcә illәr keçdi, “gәlin” adı onun üstündәn büs-
bütün götürüldü.
Sәnubәr ağlı-kamalı ilә bәrabәr, göyçәklikdә, yaraşıqda da öz
yaşıdlarından seçilirdi. Müharibәdәn sonra Xalıq kişidәn gizlin ona hәr yan-
dan elçi düşdülәr. Araya adam saldılar, Sәnubәrin özünә minnәtçi göndәrib,
söz anlatdılar ki, nә vaxtacan dul oturacaq, cavan gәlinlәr, çıxsın әrә getsin,
oğul-uşaq sahibi olsun. Mәnasız yerә gözlәmәkdәn nә çıxar?..
Sәnubәr bu sözlәrin heç birinә әhәmiyyәt vermәdi. Dinәnin ağzından
vurdu, onu almaq xәyalına düşәnlәri yerindә fas-farağat oturtdu. Yalnız bir
nәfәr inadından dönmәdi. Düz üç il Sәnubәri kölgә kimi izlәdi. Gah uzun-
uzadı mәhәbbәt mәktubları ilә, gah da ara adamlarının vasitәsi ilә din-
cәltmәdi.
Oğlan Sәnubәrin özü yaşda bir gәnc idi. Kolxozda baş aqronom
işlәyirdi. Qabiliyyәtinә, tәrbiyәsinә söz yox idi. Kәnddә onun xәtrini hamı
istәyirdi. Bu oğlanı Sәnubәr dә çox bәyәnirdi. Ona tәrәddüdsüz әrә gedә
bilәrdi. Bunun üçün heç kim onu qınamazdı. Ancaq qocaları tәk qoymağa,
onların indi-indi köhnәlәn yaralarının tamam bәrkimәmiş qaysağını
qopartmağa, güclә unudulmuş bir dәrdi yenidәn tәzәlәmәyә qıymırdı.
Oğlan tәdbirli tәrpәndi. Mәsәlәni başa düşüb birinci Xalıq kişidәn
razılıq almağa çalışdı. Kәndin әn hörmәtli qocaları sayılan Hümmәtlә Bilal
kişini ona minnәtçi göndәrdi. Xalıq kişi irәlini-gerini dәrk elәyәn adam idi.
Qocaların sözü әvvәlcә onu bәrk tutdu, qanı möhkәm qaraldı, dәrdi qövr
elәyib qәlbini göynәtdi, ancaq hirslәnib artıq-әskik danışmadı. Qüssәli
gözlәrini yerә zillәyib xeyli fikirlәşdikdәn sonra asta, hәzin bir sәslә:
– Mәn nә deyim? Qızın özü bilәr, ata-anası bilәr, – dedi.
Hümmәt kişi sözünü göyәrtdi:
– Qızın ata-anası bu mәsәlәyә qarışmır, – deyib Xalıq kişidәn әl
çәkmәdi. – Onlar sәnin qabağına keçә bilmәzlәr. Bu saat onun atası da, anası
da sәnsәn. On ildir o, sәnin yanındadır. Hamı bilir ki, sәn ona qayınatalıq
yox, doğma atalıq elәyibsәn. Әsas söz sәnindir. Әgәr sәn razılıq versәn, heç
