Page 272 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 272
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
ildәn-ilә duz kimi әriyib, yanaqlarının lalә qırmızısını vaxtsız soldurmuşdu.
Xalıq kişinin işi-peşәsi bu dәrdcil arvadına ürәk-dirәk vermәk, zarafatla,
şirin söz-söhbәtlә onun könlünü almaq, ovundurmaq olmurdu.
Nәhayәt, gün gәldi, tale onların da üzünә güldü. Yarı yaşlarında onları
iki oğulla sevindirdi. Oğlanlar qәm-qüssәni Gülüstanla Xalıqın ürәyindәn
tәr-tәmiz sildilәr. Ayaqları yavaş-yavaş yer tutub, şirin-şirin dil açan
uşaqların şәn qәhqәhәlәri evә tәzә hava gәtirdi, ata-ana ömrünә yeni ömür
caladı. Lakin onlara gülәn taleyin tәrs üzü, sәn demә, hәlә sonda imiş!..
Keçәn müharibә hәrәyә bir cür bәdbәxtlik gәtirdi. Neçә ana ürәyi nis-
gilli, neçә nişanlı qız gözlәri yollarda qaldı, Xalıq kişinin müsibәti isә daha
yaman oldu. Müharibәdәn xeyli әvvәl әsgәrliyә çağırılmış böyük oğlu
Mәhәrin elә ilk vuruşmalardan sәsi-sorağı kәsildi. Ata-ana bütün ümidini
kiçik oğluna – Mәdәdә bağladı. Mәdәd orta mәktәbi bitirәn kimi Xalıq kişi
272 itkin oğlunun dәrdini unutmaq üçün kiçik oğluna tez-tәlәsik toy vurdurdu;
onu özü seçib, özü bәyәndiyi gözәl-göyçәk bir qızla evlәndirdi.
Әlbәttә, elin-obanın belә yaslı-yaralı vaxtında toy xәyalına düşmәk,
şәnlik mәclisi düzәltmәk heç yaxşı iş deyildi. Kәnddә elә bir ev, elә bir ailә
yox idi ki, onun ya cәbhәdә vuruşanı, ya ağır yara alıb hәrbi xәstәxanalarda
yatanı, ya da “öldü” xәbәri gәlәni olmasın. Ancaq Xalıq kişini heç kim
qınamadı. Axı o, bunu şәnlәnmәk üçün, kef-damaq üçün elәmirdi!.. Yenidәn
qәm-qüssәyә batmış Gülüstanına evdә hәyan, onun dәrdini unutduran bir
adam lazım idi!
Müharibәnin sәdası daha yaxınlardan gәlmәyә başladı. Bir sәhәr
Mәdәd dә hәlә gәlinlik paltarını soyunmamış arvadından, ata-anasından
ayrılıb cәbhәyә getdi. Aradan heç bir il keçmәmiş onun da sәsi-sorağı
kәsildi. Acı göz yaşlarını çörәyinә yavanlıq elәyәn Gülüstan tәzәdәn yorğan-
döşәyә düşdü. Bu dәfә yazığın sümüyü dә әridi, bürüşüb lap balacalaşdı.
Xalıq kişi dözümlü, dәyanәtli adam idi. Ancaq indi onun da beli büküldü.
Bir yandan itkin oğlanlarının xiffәti. O biri yandan da gözünün qabağında
şam kimi әriyәn arvadı kişini yaman hala qoydu.
İnsan sәbri böyük olur! Xalıq kişi ümidini itirmәdi. Gülüstanı uşaq
kimi gah qucağına alıb, gah dalına şәlәlәyib yaxın şәhәrlәri bir-bir gәzdirdi.
Neçә-neçә hәkimә göstәrdi: inadla, inamla sağaltmağa çalışdı. Xәstәnin hәr
әziyyәtinә qatlaşıb bir az da mülayim, bir az da mehriban oldu. Arvadını
tez-tez dilә tutub:
– Sәbir elә, ay Gülüstan, – dedi. – Darıxma, hәr şey düzәlәcәk. Bir dә
görәcәksәn, oğlanların böyürdәn çıxdı. Allah elәmәmiş, “öldü” xәbәrlәri dә
gәlmәyib... Hövsәlә elә görәk, nahaq yerә özünü üzmә, gözlәmәk lazımdır.
ildәn-ilә duz kimi әriyib, yanaqlarının lalә qırmızısını vaxtsız soldurmuşdu.
Xalıq kişinin işi-peşәsi bu dәrdcil arvadına ürәk-dirәk vermәk, zarafatla,
şirin söz-söhbәtlә onun könlünü almaq, ovundurmaq olmurdu.
Nәhayәt, gün gәldi, tale onların da üzünә güldü. Yarı yaşlarında onları
iki oğulla sevindirdi. Oğlanlar qәm-qüssәni Gülüstanla Xalıqın ürәyindәn
tәr-tәmiz sildilәr. Ayaqları yavaş-yavaş yer tutub, şirin-şirin dil açan
uşaqların şәn qәhqәhәlәri evә tәzә hava gәtirdi, ata-ana ömrünә yeni ömür
caladı. Lakin onlara gülәn taleyin tәrs üzü, sәn demә, hәlә sonda imiş!..
Keçәn müharibә hәrәyә bir cür bәdbәxtlik gәtirdi. Neçә ana ürәyi nis-
gilli, neçә nişanlı qız gözlәri yollarda qaldı, Xalıq kişinin müsibәti isә daha
yaman oldu. Müharibәdәn xeyli әvvәl әsgәrliyә çağırılmış böyük oğlu
Mәhәrin elә ilk vuruşmalardan sәsi-sorağı kәsildi. Ata-ana bütün ümidini
kiçik oğluna – Mәdәdә bağladı. Mәdәd orta mәktәbi bitirәn kimi Xalıq kişi
272 itkin oğlunun dәrdini unutmaq üçün kiçik oğluna tez-tәlәsik toy vurdurdu;
onu özü seçib, özü bәyәndiyi gözәl-göyçәk bir qızla evlәndirdi.
Әlbәttә, elin-obanın belә yaslı-yaralı vaxtında toy xәyalına düşmәk,
şәnlik mәclisi düzәltmәk heç yaxşı iş deyildi. Kәnddә elә bir ev, elә bir ailә
yox idi ki, onun ya cәbhәdә vuruşanı, ya ağır yara alıb hәrbi xәstәxanalarda
yatanı, ya da “öldü” xәbәri gәlәni olmasın. Ancaq Xalıq kişini heç kim
qınamadı. Axı o, bunu şәnlәnmәk üçün, kef-damaq üçün elәmirdi!.. Yenidәn
qәm-qüssәyә batmış Gülüstanına evdә hәyan, onun dәrdini unutduran bir
adam lazım idi!
Müharibәnin sәdası daha yaxınlardan gәlmәyә başladı. Bir sәhәr
Mәdәd dә hәlә gәlinlik paltarını soyunmamış arvadından, ata-anasından
ayrılıb cәbhәyә getdi. Aradan heç bir il keçmәmiş onun da sәsi-sorağı
kәsildi. Acı göz yaşlarını çörәyinә yavanlıq elәyәn Gülüstan tәzәdәn yorğan-
döşәyә düşdü. Bu dәfә yazığın sümüyü dә әridi, bürüşüb lap balacalaşdı.
Xalıq kişi dözümlü, dәyanәtli adam idi. Ancaq indi onun da beli büküldü.
Bir yandan itkin oğlanlarının xiffәti. O biri yandan da gözünün qabağında
şam kimi әriyәn arvadı kişini yaman hala qoydu.
İnsan sәbri böyük olur! Xalıq kişi ümidini itirmәdi. Gülüstanı uşaq
kimi gah qucağına alıb, gah dalına şәlәlәyib yaxın şәhәrlәri bir-bir gәzdirdi.
Neçә-neçә hәkimә göstәrdi: inadla, inamla sağaltmağa çalışdı. Xәstәnin hәr
әziyyәtinә qatlaşıb bir az da mülayim, bir az da mehriban oldu. Arvadını
tez-tez dilә tutub:
– Sәbir elә, ay Gülüstan, – dedi. – Darıxma, hәr şey düzәlәcәk. Bir dә
görәcәksәn, oğlanların böyürdәn çıxdı. Allah elәmәmiş, “öldü” xәbәrlәri dә
gәlmәyib... Hövsәlә elә görәk, nahaq yerә özünü üzmә, gözlәmәk lazımdır.
