Page 271 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 271
adi Babanlû
Hümmәt dә qocalarmış! Sәnin o göy ürgәnin belindә nәr-nәr nәrildәdiyin 271
günlәr elә bilirәm dünәndi. Hümmәt qardaş. Gör vaxt-vәdә necә tezcә gәlib
keçdi...
– Eh, ay Gülüstan bacı, biz nәyik bәyәm?!. Bu qoca dünya çox adamlar
yola salıb. Yerişindәn yer tәrpәnәn neçә-neçә igidlәrin adı qara torpaqdan
çağırılıb.
– Hı... hı... Elә onu deginәn! Bu dünya bir tamaşadır, hәr gәlәn baxar,
gedәr!
Qarı ürәyinin lap dәrinliyindәn gәlәn acı bir tәәssüflә dodaqlarını
büzdü; xırdaca sönük gözlәrini bәrәltdi, nәfәsini dәrib yenә nә isә demәk
istәyirdi ki, qaşqabağı bir az da tökülmüş Xalıq kişi dillәndi:
– Sәn atayın goru, bağla söz dağarcığıyın ağzını. Macal ver, qoy
dәrdimizi, çorumuzu danışaq.
– Bıy ay kişi, bir aman versәnә görәk!.. Heç bilmirәm bu gün sәnә
nolub? Günortadan gәlib döşәnibsәn bu taxtın üstünә. Bilәn dә yoxdu,
azarın nәdi.
Qarı әrköyünlüklә әrini yamanlayıb, yarımçıq qalan söhbәtinә
qayıtmağa hazırlaşanda, Xalıq kişi onun sözünü yenә ağzında qoydu:
– Arvad bәsdir! – deyә qışqırıb, kәnarda, әllәri qoynunda dayanmış
cavan qadını kömәyә çağırdı: – Qadan alım, a bala, bu qayınananın dәrdi
yenә qövr elәyib. Qolundan tut, apar o biri otağa. Yoxsa bizә imkan vermә-
yәcәk.
Gülüstan qarı daha dinib-danışmadı. Ürәyindә әrindәn inciyib geri
döndü, doluxsunmuş halda gәlininin qabağına düşüb yan otağa keçdi. Ara-
kәsmәnin qapısını Xalıq kişi özü qalxıb örtdü...
***
Qırx beş il idi, Xalıq kişi bu arıq, uşaq cüssәli Gülüstanla bir yastığa
baş qoyurdu. Hәlә bu günәcәn onun Gülüstanla sözә gәldiyini, bәzi
tündmәcaz kişilәr kimi, haqq-nahaq dava-qalmaqal qoparıb, evdә üz-gözlük
saldığını görәn, eşidәn olmamışdı. Çöldә tay-tuş arasında sözünün üstündәn
söz deyilmәyәn, zәhmli, qaşqabaqlı bir adam kimi tanınan Xalıq kişi evdә,
arıq Gülüstanın yanında hәddindәn artıq mülayim, quzuxasiyyәt bir әr olur,
arvadının qulluğunda dururdu. Xalıq kişidә bu ikitәbiәtliliyә çoxları heyrәt
edirdi. Amma heç kim bunun әsl sәbәbini bilmirdi...
...Gülüstan cavanlıqda sәkkiz uşaq doğmuşdu. Ancaq bu uşaqlar doğu-
landan ya üç, ya da beş ay sonra azarlayıb qara torpağa getmişdilәr. Övlad
üçün burnunun ucu göynәyәn Gülüstan lap yarı yaşında dolub, saçı-birçәyi
ağarmağa başlayana qәdәr dәrdinә çarә tapmamışdı. Sonsuzluq qorxusu onu
Hümmәt dә qocalarmış! Sәnin o göy ürgәnin belindә nәr-nәr nәrildәdiyin 271
günlәr elә bilirәm dünәndi. Hümmәt qardaş. Gör vaxt-vәdә necә tezcә gәlib
keçdi...
– Eh, ay Gülüstan bacı, biz nәyik bәyәm?!. Bu qoca dünya çox adamlar
yola salıb. Yerişindәn yer tәrpәnәn neçә-neçә igidlәrin adı qara torpaqdan
çağırılıb.
– Hı... hı... Elә onu deginәn! Bu dünya bir tamaşadır, hәr gәlәn baxar,
gedәr!
Qarı ürәyinin lap dәrinliyindәn gәlәn acı bir tәәssüflә dodaqlarını
büzdü; xırdaca sönük gözlәrini bәrәltdi, nәfәsini dәrib yenә nә isә demәk
istәyirdi ki, qaşqabağı bir az da tökülmüş Xalıq kişi dillәndi:
– Sәn atayın goru, bağla söz dağarcığıyın ağzını. Macal ver, qoy
dәrdimizi, çorumuzu danışaq.
– Bıy ay kişi, bir aman versәnә görәk!.. Heç bilmirәm bu gün sәnә
nolub? Günortadan gәlib döşәnibsәn bu taxtın üstünә. Bilәn dә yoxdu,
azarın nәdi.
Qarı әrköyünlüklә әrini yamanlayıb, yarımçıq qalan söhbәtinә
qayıtmağa hazırlaşanda, Xalıq kişi onun sözünü yenә ağzında qoydu:
– Arvad bәsdir! – deyә qışqırıb, kәnarda, әllәri qoynunda dayanmış
cavan qadını kömәyә çağırdı: – Qadan alım, a bala, bu qayınananın dәrdi
yenә qövr elәyib. Qolundan tut, apar o biri otağa. Yoxsa bizә imkan vermә-
yәcәk.
Gülüstan qarı daha dinib-danışmadı. Ürәyindә әrindәn inciyib geri
döndü, doluxsunmuş halda gәlininin qabağına düşüb yan otağa keçdi. Ara-
kәsmәnin qapısını Xalıq kişi özü qalxıb örtdü...
***
Qırx beş il idi, Xalıq kişi bu arıq, uşaq cüssәli Gülüstanla bir yastığa
baş qoyurdu. Hәlә bu günәcәn onun Gülüstanla sözә gәldiyini, bәzi
tündmәcaz kişilәr kimi, haqq-nahaq dava-qalmaqal qoparıb, evdә üz-gözlük
saldığını görәn, eşidәn olmamışdı. Çöldә tay-tuş arasında sözünün üstündәn
söz deyilmәyәn, zәhmli, qaşqabaqlı bir adam kimi tanınan Xalıq kişi evdә,
arıq Gülüstanın yanında hәddindәn artıq mülayim, quzuxasiyyәt bir әr olur,
arvadının qulluğunda dururdu. Xalıq kişidә bu ikitәbiәtliliyә çoxları heyrәt
edirdi. Amma heç kim bunun әsl sәbәbini bilmirdi...
...Gülüstan cavanlıqda sәkkiz uşaq doğmuşdu. Ancaq bu uşaqlar doğu-
landan ya üç, ya da beş ay sonra azarlayıb qara torpağa getmişdilәr. Övlad
üçün burnunun ucu göynәyәn Gülüstan lap yarı yaşında dolub, saçı-birçәyi
ağarmağa başlayana qәdәr dәrdinә çarә tapmamışdı. Sonsuzluq qorxusu onu
