Page 279 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 279
Èña Höseynov
Şәppәli
Sovxozun direktorundan, baş mühasib Mursaquludan tutmuş 279
fәhlәlәrә, çobanlara qәdәr, hamı bilirdi ki, Şәppәliyә işin
düşübsә vә işin tez düzәlmәyini istәyirsәnsә, gәrәk “sәlam-
mәlik”dәn dә әvvәl doktor Mәmmәni xәbәr alasan, oturub heç olmasa bir-
iki dәqiqә Mәmmә haqqında yeniliklәrә qulaq asasan; mәsәlәn, onun, yәni
Mәmmәnin anası Pәricahanı Bakıya aparmaq, orda anasına yaxşı şәrait
yaratmaq üçün tәzә mәnzil tәdarükündә olduğuna, professor qızı Zemfiranın
öz qayınanasına, yәni Pәricahan arvada şal parçadan paltarlıq göndәrdiyinә
vә sair bu kimi söhbәtlәrә qulaq asasan vә hәm dә bunların sәnә xoş
gәldiyini bildirәsәn; başqa cür olsa, Şәppәli ilә dil tapa bilmәyәcәksәn.
Hәr kәsin ki, Bakıda “kәndçi balnisәsi”nә işi düşürdü, birbaşa
Şәppәlinin yanına gedirdi, doktor Mәmmәnin kefini-әhvalını soruşub,
nәhayәt, mәtlәbini açırdı. Şәppәli isә stolun orta siyirtmәsindә “xüsusi işlәr
üçün” saxladığı “yağlı kağızlardan” birini çıxarır, eynәyini alnından bur-
nunun üstünә endirib, qәlәmi mürәkkәbә batırıb tәlәsmәdәn, sәliqә-sah-
manla yazmağa başlayırdı: “Әzizim, gözüm Mәmmә” ...Әgәr “kәndçi
balnisәsi”nә işi düşәnlәrdәn birisi sәhvәn Şәppәlinin öz kefini xәbәr alsaydı,
bozumtul, seyrәk kirpiklәr arasında xırdaca gözlәrin hirsli baxışı ilә
qarşılaşardı. Bu vaxt Şәppәlinin alnında duran eynәyin şüşәlәri dә elә bil
qәzәblә parıldayırdı: “Doktor Mәmmәnin kefi necәdir, mәnimki dә elә!” Di
gәl bil görüm necә bilәrsәn ki, beş yüz kilometrlikdә Mәmmәnin kefi
necәdir!..
Baş mühasib Mursaqulu evli-eşikli, arvadlı-uşaqlı adamdı. Düz saat
sәkkizdә işә gәlir, düz dörddә çıxıb gedirdi. Şәppәlinin isә, tale belә
gәtirmişdi ki, nә ev-eşiyi vardı, nә dә arvad-uşağı. Ta işıqlar yanana qәdәr
stolunun arxasında “çötkә çaqqıldadır” vә yalnız kәmәrinin altında
bağırsaqlarının tәrpәnişdiyini hiss etdikdә durub aşxanaya gedirdi. Küncün
birindә oturub “bala-bala araqlayır, pivәlәyirdi”. Mәhz “bala-bala”.
Şәppәlinin ifratçılıq elәdiyini, küçәyә çıxanda azacıq dә olsa sәndәlәdiyini
hәlә görәn yoxdu. Amma dildә-ağızda bir ifadә gәzirdi: “Şәppәlinin balans
stәkanı”. Hәmin bu “balans stәkanı”nı o, yalnız hәftәnin axırında, ya da
bazar günlәrindә aşxana bağlanana yaxın doldururdu. Bu vaxt Şәppәli ayağa
qalxanda aşxanada hamı әvvәlcәdәn bilirdi Şәppәli nә deyәcәk: “İçirәm
doktor Mәmmә Orucoğlunun sağlığına!” Bu, o demәkdi ki, kimin içmәyә
meyili varsa, buyursun hesabdarın süfrәsinә. Sağlıqlar da, hәmçinin
Şәppәli
Sovxozun direktorundan, baş mühasib Mursaquludan tutmuş 279
fәhlәlәrә, çobanlara qәdәr, hamı bilirdi ki, Şәppәliyә işin
düşübsә vә işin tez düzәlmәyini istәyirsәnsә, gәrәk “sәlam-
mәlik”dәn dә әvvәl doktor Mәmmәni xәbәr alasan, oturub heç olmasa bir-
iki dәqiqә Mәmmә haqqında yeniliklәrә qulaq asasan; mәsәlәn, onun, yәni
Mәmmәnin anası Pәricahanı Bakıya aparmaq, orda anasına yaxşı şәrait
yaratmaq üçün tәzә mәnzil tәdarükündә olduğuna, professor qızı Zemfiranın
öz qayınanasına, yәni Pәricahan arvada şal parçadan paltarlıq göndәrdiyinә
vә sair bu kimi söhbәtlәrә qulaq asasan vә hәm dә bunların sәnә xoş
gәldiyini bildirәsәn; başqa cür olsa, Şәppәli ilә dil tapa bilmәyәcәksәn.
Hәr kәsin ki, Bakıda “kәndçi balnisәsi”nә işi düşürdü, birbaşa
Şәppәlinin yanına gedirdi, doktor Mәmmәnin kefini-әhvalını soruşub,
nәhayәt, mәtlәbini açırdı. Şәppәli isә stolun orta siyirtmәsindә “xüsusi işlәr
üçün” saxladığı “yağlı kağızlardan” birini çıxarır, eynәyini alnından bur-
nunun üstünә endirib, qәlәmi mürәkkәbә batırıb tәlәsmәdәn, sәliqә-sah-
manla yazmağa başlayırdı: “Әzizim, gözüm Mәmmә” ...Әgәr “kәndçi
balnisәsi”nә işi düşәnlәrdәn birisi sәhvәn Şәppәlinin öz kefini xәbәr alsaydı,
bozumtul, seyrәk kirpiklәr arasında xırdaca gözlәrin hirsli baxışı ilә
qarşılaşardı. Bu vaxt Şәppәlinin alnında duran eynәyin şüşәlәri dә elә bil
qәzәblә parıldayırdı: “Doktor Mәmmәnin kefi necәdir, mәnimki dә elә!” Di
gәl bil görüm necә bilәrsәn ki, beş yüz kilometrlikdә Mәmmәnin kefi
necәdir!..
Baş mühasib Mursaqulu evli-eşikli, arvadlı-uşaqlı adamdı. Düz saat
sәkkizdә işә gәlir, düz dörddә çıxıb gedirdi. Şәppәlinin isә, tale belә
gәtirmişdi ki, nә ev-eşiyi vardı, nә dә arvad-uşağı. Ta işıqlar yanana qәdәr
stolunun arxasında “çötkә çaqqıldadır” vә yalnız kәmәrinin altında
bağırsaqlarının tәrpәnişdiyini hiss etdikdә durub aşxanaya gedirdi. Küncün
birindә oturub “bala-bala araqlayır, pivәlәyirdi”. Mәhz “bala-bala”.
Şәppәlinin ifratçılıq elәdiyini, küçәyә çıxanda azacıq dә olsa sәndәlәdiyini
hәlә görәn yoxdu. Amma dildә-ağızda bir ifadә gәzirdi: “Şәppәlinin balans
stәkanı”. Hәmin bu “balans stәkanı”nı o, yalnız hәftәnin axırında, ya da
bazar günlәrindә aşxana bağlanana yaxın doldururdu. Bu vaxt Şәppәli ayağa
qalxanda aşxanada hamı әvvәlcәdәn bilirdi Şәppәli nә deyәcәk: “İçirәm
doktor Mәmmә Orucoğlunun sağlığına!” Bu, o demәkdi ki, kimin içmәyә
meyili varsa, buyursun hesabdarın süfrәsinә. Sağlıqlar da, hәmçinin
