Page 280 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 280
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
әvvәlcәdәn mәlum idi: “Mәmmәnin canı sağ olsun!”, “Mәmәnin şәfalı әllәri
var olsun!”, “Mәmmәnin anası Pәricahanın sağlığına!”, “Mәmmәnin nişan-
lısı professor qızı Zemfiranın sağlığına!” Әn axırda: “Mәmmәnin dostu
Şәppәlinin sağlığına!”
Hamı içir, Şәppәli isә, “balans stәkanı” әlindә, yorulmaq, usanmaq
bilmәdәn doktor Mәmmәdәn danışırdı.
Hesabdarın sözü-söhbәti nә qәdәr yeknәsәq, uzun vә hәtta bezdirici
olsa da, bu söhbәtlәrdәn hamını sevindirәn bir nәticә çıxırdı: “Kәndçi
balnisәsi” deyilәn xәstәxanada cavan, gözәl bir hәkim var ki, hamı onunla
fәxr edә bilәr. Mәmmә – insanlıq, yaxşılıq timsalı idi. Mәmmә – ağıl,
istedad mücәssәmәsi idi. Nәhayәt, Mәmmә, böyük şәhәrlәrdәn uzaq, da-
ğәtәyi qoyunçuluq sovxozunda, balaca bir otaqda oturub “çötkә çıqqıl-
dadan” balaca bir adamın özü üçün yaratdığı dünya idi.
280 Bir yay sәhәri xәbәr çıxdı ki, bu dünya uçub-dağılıb: Şәppәlinin mәk-
tubu ilә “kәndçi balnisәsi”nә getmiş baş mühasib Mursaqulu sovxoza qayı-
dıb xәbәr verdi ki, doktor Mәmmәni xәstәxanadan qovublar. Nә üstündә?
Rüşvәt?! Dәhşәt!.. Eşidib-bilәnlәr, qәribәdir ki, Mәmmәnin doğmaca anası
Pәricahanın yox, Şәppәlinin haqqında düşündülәr: “Şәppәli bu dәrdә döz-
mәz!”
Bu fikri Şәppәlini hamıdan yaxşı tanıyan iş yoldaşı Mursaqulu da
tәsdiq etdi; kontorun hәyәtindә, camaatın arasında dedi:
– Şәppәli ölәcәk.
Mursaqulu qaradinmәz adamdı. Camaat içindә, iclasda, yığıncaqlarda
sözü ondan, necә deyәrlәr, kәlbәtinlә qoparırdılar. Burda isә Mursaqulu
könüllü, hәm dә belә qәtiyyәtlә fikir söylәdikdә, hamı inandı ki, demәk,
doğrudan da, Şәppәli ölәcәk.
Tәk bir nәfәr Mursaqulunun fikrinә etiraz etdi:
– Tәlәsmәyin Şәppәlini basdırmağa, – dedi.
Bu, Şәppәli özü idi. Әlindә bir vәrәq kağız, eynәyi alnında, üç addım-
lıqda durmuşdu.
– O vaxt ölәrәm ki, Mәmmә mәn deyәn Mәmmә olmasın.
Yaxınlaşıb әlindәki vәrәqi Mursaquluya verdi.
– Qol çәk, Bakıya gedirәm. Әgәr Mәmmә sәnin dediyin Mәmmә olsa,
onda, әlbәttә, daha Şәppәlinin bu dünyaynan işi yoxdu. Bakıdanca bildirә-
cәm, qәbrimi qazıb hazırlayarsınız, gәlib girәrәm içinә, torpaqlarsınız,
qurtarıb gedәr.
Mursaqulu kağıza qol çәkib qaytardı.
Camaat lal-dinmәz dayanıb baxırdı.
Doktor Mәmmә ilә Şәppәlinin dostluğunun hardan, necә başlandığını
vә nәyә görә bu qәdәr möhkәmlәndiyini doğru-dürüst bilәn yox idi. Bircә
әvvәlcәdәn mәlum idi: “Mәmmәnin canı sağ olsun!”, “Mәmәnin şәfalı әllәri
var olsun!”, “Mәmmәnin anası Pәricahanın sağlığına!”, “Mәmmәnin nişan-
lısı professor qızı Zemfiranın sağlığına!” Әn axırda: “Mәmmәnin dostu
Şәppәlinin sağlığına!”
Hamı içir, Şәppәli isә, “balans stәkanı” әlindә, yorulmaq, usanmaq
bilmәdәn doktor Mәmmәdәn danışırdı.
Hesabdarın sözü-söhbәti nә qәdәr yeknәsәq, uzun vә hәtta bezdirici
olsa da, bu söhbәtlәrdәn hamını sevindirәn bir nәticә çıxırdı: “Kәndçi
balnisәsi” deyilәn xәstәxanada cavan, gözәl bir hәkim var ki, hamı onunla
fәxr edә bilәr. Mәmmә – insanlıq, yaxşılıq timsalı idi. Mәmmә – ağıl,
istedad mücәssәmәsi idi. Nәhayәt, Mәmmә, böyük şәhәrlәrdәn uzaq, da-
ğәtәyi qoyunçuluq sovxozunda, balaca bir otaqda oturub “çötkә çıqqıl-
dadan” balaca bir adamın özü üçün yaratdığı dünya idi.
280 Bir yay sәhәri xәbәr çıxdı ki, bu dünya uçub-dağılıb: Şәppәlinin mәk-
tubu ilә “kәndçi balnisәsi”nә getmiş baş mühasib Mursaqulu sovxoza qayı-
dıb xәbәr verdi ki, doktor Mәmmәni xәstәxanadan qovublar. Nә üstündә?
Rüşvәt?! Dәhşәt!.. Eşidib-bilәnlәr, qәribәdir ki, Mәmmәnin doğmaca anası
Pәricahanın yox, Şәppәlinin haqqında düşündülәr: “Şәppәli bu dәrdә döz-
mәz!”
Bu fikri Şәppәlini hamıdan yaxşı tanıyan iş yoldaşı Mursaqulu da
tәsdiq etdi; kontorun hәyәtindә, camaatın arasında dedi:
– Şәppәli ölәcәk.
Mursaqulu qaradinmәz adamdı. Camaat içindә, iclasda, yığıncaqlarda
sözü ondan, necә deyәrlәr, kәlbәtinlә qoparırdılar. Burda isә Mursaqulu
könüllü, hәm dә belә qәtiyyәtlә fikir söylәdikdә, hamı inandı ki, demәk,
doğrudan da, Şәppәli ölәcәk.
Tәk bir nәfәr Mursaqulunun fikrinә etiraz etdi:
– Tәlәsmәyin Şәppәlini basdırmağa, – dedi.
Bu, Şәppәli özü idi. Әlindә bir vәrәq kağız, eynәyi alnında, üç addım-
lıqda durmuşdu.
– O vaxt ölәrәm ki, Mәmmә mәn deyәn Mәmmә olmasın.
Yaxınlaşıb әlindәki vәrәqi Mursaquluya verdi.
– Qol çәk, Bakıya gedirәm. Әgәr Mәmmә sәnin dediyin Mәmmә olsa,
onda, әlbәttә, daha Şәppәlinin bu dünyaynan işi yoxdu. Bakıdanca bildirә-
cәm, qәbrimi qazıb hazırlayarsınız, gәlib girәrәm içinә, torpaqlarsınız,
qurtarıb gedәr.
Mursaqulu kağıza qol çәkib qaytardı.
Camaat lal-dinmәz dayanıb baxırdı.
Doktor Mәmmә ilә Şәppәlinin dostluğunun hardan, necә başlandığını
vә nәyә görә bu qәdәr möhkәmlәndiyini doğru-dürüst bilәn yox idi. Bircә
