Page 231 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 231
ßzizÿ Cÿfÿrzadÿ
Daş oğlan
Dünyaya çox mәrdlәr, çox igidlәr gәlib, mәnim balalarım, amma 231
bir oğlan da gәlib-gedib bu gәlimli-gedimli dünyadan. Adı heç
kitaba yazılmasa da igidliyi, qәhrәmanlığı dillәrdә dastan olub.
Heç bir eşidәnin yadından çıxmayıb, elә mәnim dә yadımdan çıxmır. Hәr
eşidәndә gözlәrimin yaşı quruyur, axı elә igidә ağlamazlar, rәcәz oxuyarlar
haqqında.
Deyirlәr ki, bir zaman Topal Teymur Şirvan torpaqlarının әtrafında
qan-qan elәyib keçdiyi zamanlarda baş verib bu danışdığım. Axı o vaxtlar
Şirvanşahlığın elә zamanıydı ki, vәtәnin çox adil bir padşahı var idi. Topal
Teymurun ağzını boza verә bilmişdi, el öz var-yoxundan çıxmışdı, amma
yurd-yuvasını Teymur qoşunlarının tapdağı elәmәmişdi. Müdrik qocalar,
ağılbәnd nәnәlәr Şirvanşahın başına ağıl qoya bilmişdi. Bax elә hәmin
illәrdә Küdrü düzündә bir bala çoban qoyun otarırdı. Teymurun bu tor-
paqlara ayaq basmaq xәbәrini qulağı çalmışdı. Keçәn karvançılardan
eşitmişdi, çәrçidәn, xırdavatçıdan alınmışdı, nәydisә, amma Teymuru
görmәsә dә sorağını eşitmişdi.
Küdrünün düzü. Yaz vaxtı. Ot-әlәf dizәcәn. Çoban da çox cavan idi,
lap uşaq deyәrdin ona. Atası tәzәlikdә ölmüşdü. Onun yerinә bala çoban-
lıqdan çobanlığa keçib qoyun otarır, anasını, bacısını dolandırırdı.
Sәnә kimdәn xәbәr verim, bala, Topal Teymurdan. Deyir Teymurun
qoşunları gәlib çıxır Küdrü düzünә. Yalandımı, gerçәkdimi bilmirәm, amma
belә danışırlar ki, ucu-bucağı görünmәyәn sәhrada bir dәstә qoşun yolu-rizi
itirir. Teymur da bunların içindә. Hardasa dayanıb dincәlәn çoxluğuna gedib
çatmaq istәyirmiş. Susuzluq bunları әldәn salır. Gün tәpәlәrinә şaxıyır,
atların dili susuzluqdan bir qarış çıxır, heyvanlar elә lәhlәyir, insanlar elә
tәrlәyir ki, çulu, pal-paltarları duz bağlayır. Gözlәrinә hәr saatda şır-şır
şırıldayan çay, zümzümәli bulaq, lәpәlәnәn göl görünür. İlğımmış hamısı
da. Küdrünün düzündә çay nә gәzir, bulaq nә qayırır, göl hardadı? Küdrünün
bulağı xırda nohurlardı. Çayı da budu, gölü dә. Bu nohurlara qışdanqalma
qar-yağış suyu dolar yaylağa, getdikcә qoyun-quzu da, insanlar da bu no-
hurdan içәrlәr.
Qәrәz, Teymur dәstәsinә nohur da rast olmur, olanı da qupquruymuş.
Birdәn qoşun lap әldәn düşә-düşә bala çobana rast olurlar. Görürlәr qaba-
ğında bir sürü qoyun otarır. Teymur adamlarına deyir: – Bu oğlan suyun
yerini bilmәmiş olmaz. Su olmasa qoyunu harda sulayar? Gedin soruşun.
Dәstәdәn bir atlı aralanıb özünü oğlana çatdırır. Soruşur:
– Ay oğlan, buralarda harda su var, atları sulayaq?
Daş oğlan
Dünyaya çox mәrdlәr, çox igidlәr gәlib, mәnim balalarım, amma 231
bir oğlan da gәlib-gedib bu gәlimli-gedimli dünyadan. Adı heç
kitaba yazılmasa da igidliyi, qәhrәmanlığı dillәrdә dastan olub.
Heç bir eşidәnin yadından çıxmayıb, elә mәnim dә yadımdan çıxmır. Hәr
eşidәndә gözlәrimin yaşı quruyur, axı elә igidә ağlamazlar, rәcәz oxuyarlar
haqqında.
Deyirlәr ki, bir zaman Topal Teymur Şirvan torpaqlarının әtrafında
qan-qan elәyib keçdiyi zamanlarda baş verib bu danışdığım. Axı o vaxtlar
Şirvanşahlığın elә zamanıydı ki, vәtәnin çox adil bir padşahı var idi. Topal
Teymurun ağzını boza verә bilmişdi, el öz var-yoxundan çıxmışdı, amma
yurd-yuvasını Teymur qoşunlarının tapdağı elәmәmişdi. Müdrik qocalar,
ağılbәnd nәnәlәr Şirvanşahın başına ağıl qoya bilmişdi. Bax elә hәmin
illәrdә Küdrü düzündә bir bala çoban qoyun otarırdı. Teymurun bu tor-
paqlara ayaq basmaq xәbәrini qulağı çalmışdı. Keçәn karvançılardan
eşitmişdi, çәrçidәn, xırdavatçıdan alınmışdı, nәydisә, amma Teymuru
görmәsә dә sorağını eşitmişdi.
Küdrünün düzü. Yaz vaxtı. Ot-әlәf dizәcәn. Çoban da çox cavan idi,
lap uşaq deyәrdin ona. Atası tәzәlikdә ölmüşdü. Onun yerinә bala çoban-
lıqdan çobanlığa keçib qoyun otarır, anasını, bacısını dolandırırdı.
Sәnә kimdәn xәbәr verim, bala, Topal Teymurdan. Deyir Teymurun
qoşunları gәlib çıxır Küdrü düzünә. Yalandımı, gerçәkdimi bilmirәm, amma
belә danışırlar ki, ucu-bucağı görünmәyәn sәhrada bir dәstә qoşun yolu-rizi
itirir. Teymur da bunların içindә. Hardasa dayanıb dincәlәn çoxluğuna gedib
çatmaq istәyirmiş. Susuzluq bunları әldәn salır. Gün tәpәlәrinә şaxıyır,
atların dili susuzluqdan bir qarış çıxır, heyvanlar elә lәhlәyir, insanlar elә
tәrlәyir ki, çulu, pal-paltarları duz bağlayır. Gözlәrinә hәr saatda şır-şır
şırıldayan çay, zümzümәli bulaq, lәpәlәnәn göl görünür. İlğımmış hamısı
da. Küdrünün düzündә çay nә gәzir, bulaq nә qayırır, göl hardadı? Küdrünün
bulağı xırda nohurlardı. Çayı da budu, gölü dә. Bu nohurlara qışdanqalma
qar-yağış suyu dolar yaylağa, getdikcә qoyun-quzu da, insanlar da bu no-
hurdan içәrlәr.
Qәrәz, Teymur dәstәsinә nohur da rast olmur, olanı da qupquruymuş.
Birdәn qoşun lap әldәn düşә-düşә bala çobana rast olurlar. Görürlәr qaba-
ğında bir sürü qoyun otarır. Teymur adamlarına deyir: – Bu oğlan suyun
yerini bilmәmiş olmaz. Su olmasa qoyunu harda sulayar? Gedin soruşun.
Dәstәdәn bir atlı aralanıb özünü oğlana çatdırır. Soruşur:
– Ay oğlan, buralarda harda su var, atları sulayaq?
