Page 134 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 134
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
Cütә sәkkiz qoşulur. İki öküzә “bir boyun” deyirlәr. Sәkkiz öküz dörd
boyun sayılır vә qoşulanların yerә görә adları olur. Lap qabaqdakılara
“qabaq”, ikinci cәrgәdәkilәrә “әlaltı”, üçüncü cәrgәdәkilәrә “sazik”,
dördüncü cәrgәdәkilәrә “ambul” deyirdilәr.
Gün çeşt yerinә qalxanda yerin yarıdan çoxunun boz rәngini qaralt-
mışdıq. Hodak Abbasla elә ürәkdәn vә ucadan sәs-sәsә vermişdik ki, tora-
ğayların nәğmәsi eşidilmәz olmuşdu. Ambul ilә saziki Abbas, әlaltı ilә
qabağı mәn sürürdüm.
Yenә dә vәri kefisaz başa vuranda İsfәndiyar dayı mәnә üz tutdu...
– Bacıoğlu! Yәqin ki, acmısınız.
Mәn dinmәyәndә o, әlavә elәdi:
– Abbasla mәn birtәhәr işlәrik. Zәhmәt çәk, qalx kәhәr madyanın
belinә, sür evә. Abıhәyat xalan çörәkdәn-sudan versin, götür tez qayıt. Elә
134 get-gәl ki, günorta yemәyinә gecikmәyәk.
Mart ayının axırları idi. Kәndimizi aralığa almış dağlardan gәlәn
külәklәr buraya sәrinlikdәn çox, soyuq gәtirmişdi. Әyin-başım yuxa
olduğundan üşüyürdüm.
Kәhәr madyanı qәlbi bir daşın böyrünә çәkib üstünә qalxdım. Yarım
saat çәkmәdәn Daşlı dәrәdәn sağa buruldum. Gilliyin döşü ilә gedib birbaş
İsfәndiyar dayının hәyәt qapısında atın başını yığdım. Sarıbaş әnik bağlı
idi. Atlını görәn kimi qışqır-bağır salıb dartındı, bağlandığı dirәyin o tәrәf-
bu tәrәfinә tullandı. Haçandan-haçana Abıhәyat xala göründü. Qapını açıb
mәni içәri çağırdı, atdan düşüb ev yiyәsinin arxasınca getdim. Abıhәyat xala
әvvәl “xoşgәldin” elәdi... Dәdәmi soruşdu. Anamı, bacılarımı xәbәr aldı.
Tez-tez içәri girib, çölә çıxan arvad arabir mәnә deyirdi:
– Tәlәsmә, südlü aş hazır olan kimi sәni yola salacağam.
Mәn eyvanın mәhәccәrinә söykәnib hәyәtә baxır, azca aralıdakı gilәnar
ağaclarına nәzәr salır, “sarıbaş” әniyin yal yediyi daş yalaqdan gözümü
çәkmir, buxarının qırağındakı sacayağını hәdәf elәyir, çәpәrә söykәnmiş
çalğının sarıqlarını sayır, ev yiyәsinin hәrәkәtlәrindәn bir an belә ayrıla
bilmirdim.
Südәcәr uşaqlar gözә dәymir, xәlbiraltılardan sәs-soraq eşidilmirdi.
Abıhәyat xala eyvana naxışlı küçә salıb üstünә dәstәrxan sәrdi. Su
sәpib bir-birinin üstünә yığdığı lavaşları ayırıb bükümlәdi. Köhnә qoyun
qarnına xeyli üzlü pendir yığıb ağzını bağladı. Üç mis kasa, üç ağac qaşıq
gәtirib xırda bir ağ torbaya yığdı. Çörәklә pendiri iri dәstәrxana bükdü.
Südlü aş qazanının ağzına dәmkeşi üzüqoylu çevirib әvvәlcә qırağına yaşıl
köbә tikmiş süfrәyә bükdü. Sonra tәrk xurcununun gözünә qoyub, başqa
şeylәri dә üstdәn yığıb sanballadı.
Cütә sәkkiz qoşulur. İki öküzә “bir boyun” deyirlәr. Sәkkiz öküz dörd
boyun sayılır vә qoşulanların yerә görә adları olur. Lap qabaqdakılara
“qabaq”, ikinci cәrgәdәkilәrә “әlaltı”, üçüncü cәrgәdәkilәrә “sazik”,
dördüncü cәrgәdәkilәrә “ambul” deyirdilәr.
Gün çeşt yerinә qalxanda yerin yarıdan çoxunun boz rәngini qaralt-
mışdıq. Hodak Abbasla elә ürәkdәn vә ucadan sәs-sәsә vermişdik ki, tora-
ğayların nәğmәsi eşidilmәz olmuşdu. Ambul ilә saziki Abbas, әlaltı ilә
qabağı mәn sürürdüm.
Yenә dә vәri kefisaz başa vuranda İsfәndiyar dayı mәnә üz tutdu...
– Bacıoğlu! Yәqin ki, acmısınız.
Mәn dinmәyәndә o, әlavә elәdi:
– Abbasla mәn birtәhәr işlәrik. Zәhmәt çәk, qalx kәhәr madyanın
belinә, sür evә. Abıhәyat xalan çörәkdәn-sudan versin, götür tez qayıt. Elә
134 get-gәl ki, günorta yemәyinә gecikmәyәk.
Mart ayının axırları idi. Kәndimizi aralığa almış dağlardan gәlәn
külәklәr buraya sәrinlikdәn çox, soyuq gәtirmişdi. Әyin-başım yuxa
olduğundan üşüyürdüm.
Kәhәr madyanı qәlbi bir daşın böyrünә çәkib üstünә qalxdım. Yarım
saat çәkmәdәn Daşlı dәrәdәn sağa buruldum. Gilliyin döşü ilә gedib birbaş
İsfәndiyar dayının hәyәt qapısında atın başını yığdım. Sarıbaş әnik bağlı
idi. Atlını görәn kimi qışqır-bağır salıb dartındı, bağlandığı dirәyin o tәrәf-
bu tәrәfinә tullandı. Haçandan-haçana Abıhәyat xala göründü. Qapını açıb
mәni içәri çağırdı, atdan düşüb ev yiyәsinin arxasınca getdim. Abıhәyat xala
әvvәl “xoşgәldin” elәdi... Dәdәmi soruşdu. Anamı, bacılarımı xәbәr aldı.
Tez-tez içәri girib, çölә çıxan arvad arabir mәnә deyirdi:
– Tәlәsmә, südlü aş hazır olan kimi sәni yola salacağam.
Mәn eyvanın mәhәccәrinә söykәnib hәyәtә baxır, azca aralıdakı gilәnar
ağaclarına nәzәr salır, “sarıbaş” әniyin yal yediyi daş yalaqdan gözümü
çәkmir, buxarının qırağındakı sacayağını hәdәf elәyir, çәpәrә söykәnmiş
çalğının sarıqlarını sayır, ev yiyәsinin hәrәkәtlәrindәn bir an belә ayrıla
bilmirdim.
Südәcәr uşaqlar gözә dәymir, xәlbiraltılardan sәs-soraq eşidilmirdi.
Abıhәyat xala eyvana naxışlı küçә salıb üstünә dәstәrxan sәrdi. Su
sәpib bir-birinin üstünә yığdığı lavaşları ayırıb bükümlәdi. Köhnә qoyun
qarnına xeyli üzlü pendir yığıb ağzını bağladı. Üç mis kasa, üç ağac qaşıq
gәtirib xırda bir ağ torbaya yığdı. Çörәklә pendiri iri dәstәrxana bükdü.
Südlü aş qazanının ağzına dәmkeşi üzüqoylu çevirib әvvәlcә qırağına yaşıl
köbә tikmiş süfrәyә bükdü. Sonra tәrk xurcununun gözünә qoyub, başqa
şeylәri dә üstdәn yığıb sanballadı.
