Page 91 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

...Xalqımızın müstəqil yaşayacağına inanırdıq

onların sәpilәcәyi tarla kimsәnin bәlәd olmadığı namәlum
әrazi kimi qaldığından, ilk növbәdә, hәmin әrazinin mәtbuat
vasitәsi ilә alaq otlarından tәmizlәnmәsi, yumşaldılması vә
yararlı hala gәtirilmәsi son dәrәcә vacib idi. Çünki mәhz
mәtbuat belә mәqamlarda ictimai fikrin ifadәçisinә çevrilir,
bölgәnin vә xalqın hәyatını, tarixini işıqlandırır. Eyni zamanda
mәdәni, iqtisadi vә mәişәt nöqteyi-nәzәrindәn mövcudluğun
güzgüsü rolunda çıxış edir.
Әtalәt hissinin bütün tәsirinә baxmayaraq, müsәlmanlar,
instinktiv şәkildә olsa da, bu hәqiqәti başa düşmüşdülәr.
Onlar şәraitin hökmü altında, özlәrindәn asılı olmayan
sәbәblәr üzündәn qaranlıq, sirlәrini çözә bilmәdiklәri bir
mәmlәkәtdә yaşamağa mәhkum edildiklәrinin fәrqindә idilәr.
Ona görә dә başları üzәrindәki tutqun sәmada görünәn әn
tәsadüfi, nadir işıq şüalarını da böyük acgözlüklә yaxına
gәtirmәyә, üstlәrinә çәkmәyә çalışırdılar.
İnanıram ki, bizim günlәrdә dә savadlı müsәlmanların
çoxu 1875–1877-ci illәrdә “Kaspi” әmәkdaşı Hәsәn bәy 91
Mәlikovun Bakıda nәşr etdiyi “Әkinçi” qәzetini yaxşı
83
xatırlayırlar. Zәnnimcә, onlar hәmin qәzetin bәzi yazılarının
mәzmununu, ötәri dә olsa, yada salmaqla Qafqaz müsәlman -
larının içәrisinә düşdüyü durğun, iylәnmiş bataqlığın qısa
müddәtdә necә hәrәkәtә gәldiyini, anadilli mәtbu nәşrin
canlı, hәqiqi sözlәrinin müsәlman kütlәsinә necә ayıldıcı,
oyadıcı tәsir göstәrdiyini göz önünә gәtirә bilәrlәr. Tiflisdә
bir-birinin ardınca meydana çıxan digәr tatar qәzetlәrinin –
85
84
“Ziya” vә “Kәşkül”ün ictimai fikrә, tәәssüf ki, çox da
güclü sayılmayacaq tәsiri dә yaddaşlardan silinmәyib. Әlbәttә,
öz növbәsindә bu qәzetlәr cәnab Ünsizadәnin deyil, nisbәtәn
86
daha bacarıqlı adamların әlinә düşsәydi, gәtirdiklәri fayda
da böyük olardı.
Bağçasaray şәhәrindә “Tәrcüman” qәzetinin nәşrә
başlaması isә bizim müsәlmanların hәyatını xüsusәn parlaq
nura bәnzәr işığa qәrq etdi. İyirmi ildәn artıq müddәtdә