Page 87 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

...Xalqımızın müstəqil yaşayacağına inanırdıq

Bәs belә mollaları haradan tapmaq olar?
Әvvәlki dövrlәrdә Zaqafqaziyanın bir çox yerlәrindә
xüsusi mәdrәsәlәr (dini mәktәblәr) şöhrәt tapmışdı. Hәmin
mәdrәsәlәrin bilik vә yüksәk mәnәvi keyfiyyәtlәri ilә tanınan
müdәrrislәri savadlı mollalar yetişdirirdilәr. Lakin indi belә
mәdrәsәlәr qalmayıb. Odur ki, dini tәhsil almaq istәyәn
Qafqaz müsәlmanları İrana, Türkiyәyә, Misirә getmәli olurlar.
Digәr tәrәfdәn, Zaqafqaziya Müsәlmanları Ruhani
İdarәsinin mövcud әsasnamәsinә görә, xaricdә islam dini
tәhsili görәn şәxslәr Qafqaz canişinliyi hüdudlarında dini
vәzifә tuta bilmәzlәr.
Belәliklә, çıxılmaz vәziyyәt yaranıb: öz vәtәnindә tәhsil
almağa mәktәb, Rusiya imperiyasından kәnarda tәhsil
görәnlәrә isә yer yoxdur.
Belә olan tәqdirdә müsәlmanlar ehtiyac duyduqları ruha -
nilәri, hәm dә bәlli şәrtlәrә, aydın mәsәlәdir ki, ilk növbәdә
bilik vә mәnәvi kamilliklә bağlı tәlәblәrә cavab verәn din
xadimlәrini haradan tapa bilәr? 87
Mәsәlә ilә әlaqәdar islam ümmәtinin bütün müraciәtlәri
eyni ilә xeyriyyә cәmiyyәtinin yaradılması ilә bağlı әrizәlәr
kimi cavabsız buraxılıb. Hәlә biz onu demirik ki, müsәlmanlar
ruhani seminariyasının bütün xәrclәrini ödәmәyә hazır
olduqlarını da dәfәlәrlә diqqәtә çatdırıblar.
Amma deyәsәn, artıq yaranmış problemlә bağlı din
qardaşlarımızın işlәri yoluna düşmәkdәdir. Zaqafqaziya
76
77
şeyxülislamı Axundzadә vә müfti Qayıbov Qafqazın mülki
işlәr üzrә baş idarәsinin rәisi vәzifәsini icra edәn general
Freze vasitәsi ilә imperator әlahәzrәtlәrinә vәliәhdin doğulması
78
79
münasibәti ilә göndәrdiklәri tәbrikdә bu xoş hadisәnin әks-
sәdası kimi, Tiflisdә vәqf gәlirlәri vә şәxsi ianәlәr hesabına
maliyyәlәşәn vә vәliәhdin adını daşıyan müsәlman ruhani
seminariyası (mәdrәsә) açılması mәsәlәsini qaldırıblar.
General Freze tәşәbbüsә hәssaslıqla yanaşıb. Onun
tapşırığı ilә baş idarәnin dәftәrxanası hәlә 1904-cü ilin