Page 539 - design_Topcubashov_Full_Layout 1
P. 539
...Xalqımızın müstəqil yaşayacağına inanırdıq
ӘLİ BӘY HÜSEYNZADӘYӘ
15 mart 1924-cü il
35 rue de Calvaire
St. Cloud (Seine-et-Oise)
Әzizim Әli bәy!
Xeyli vaxt yazışmamışıq, amma sәnin dә belә fikirdә
olduğuna qәtiyyәn şübhәm yoxdur ki, taleyin heç bir oyunu
bizi sәmimi şәkildә bir-birimizә bağlayan saf dostluq hisslәrini
zәiflәtmәk qüdrәtindә deyil. Aradan keçәn müddәt әrzindә
sәni sadәcә tez-tez yanımda hiss etmәmişәm; hәm dә sәninlә
söhbәt elәmişәm, fikir mübadilәsi aparmışam, suallar verib
onlara cavab almışam. Hәtta gündәlik yazışmalar belә
münasibәtlәrimizә nә bir şey artıra, nә dә әskildә bilәrdi. Әn
yaxşı halda bir-birimiz haqqında qarşılıqlı şәkildә daha çox
mәlumat almağa yardımçı olardı. Bәdbәxtlikdәn, heç birimiz 539
çevrәmizdә cәrәyan edәn hәyat hadisәlәri haqda heç nә
yazmamışıq. Sәnin Parisә, mәnә göndәrdiyin yeganә mәktubda
misal gәtirdiyin fars şairinin şeirini xatırlayıram. Hәmin
şeiri ki, şair hәtta öz qәlәminә inanmağın da imkan xaricindә
olduğu zәmanә haqda söz açır. Bәli, artıq sanki әbәdiyyәtә
qovuşmuş kimi görünәn qara illәr mәhz belә zaman idi. Bәs
indi? Yaxşı ki, indi sultan vә xәlifәnin olmadığı, respublika
quruluşunun elan edildiyi, deyәrdim ki, bütün mövcud vә
cari irsin latın әlifbasına keçirildiyi bir ölkәdә yaşayırsan...
Bu baxımdan aramızdakı fәrqlәr nә qәdәrdir? Doğrudur,
mәn dә respublikada yaşayıram. Amma әvvәla, o, yad bir
respublikadır, ikincisi, burada kilsәnin dövlәtdәn ayrılması
elan edilsә dә, katolisizmin hәr yerә yol tapan ruhunu hiss
etmәmәk qeyri-mümkündür. Mәnim (vә eyni zamanda sәnin!)
doğma respublikamıza gәldikdә isә... Heyhat! O, ikimizә dә
yaxşı tanış olan vә indi insanlarımızın hәyatına hakim kәsilәn
çirkli rus çәkmәlәrinin tapdağı altındadır.