Page 53 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

...Xalqımızın müstəqil yaşayacağına inanırdıq

tam xәtt çәkmәk olmaz. Onların müsәlman әhali arasında
böyük populyarlığa malik olması da qazandıqları әhәmiyyәtin
digәr bir göstәricisidir. Bәlkә dә, ciddi şәkildә yenidәn
qurulduqları tәqdirdә “ev mәktәblәri”ndәn müsәlman qadınların
maariflәnmәsi işindә yararlanmaq olardı. Lakin bununla
belә, yenә vurğulamağa mәcburuq ki, hәmin mәktәblәrdә
hökm sürәn sxolastik üsul vә qayda-qanunlar onları hәqiqi
tәhsil ocaqları adlandırmağa imkan vermir. Bu mәnada Bakı
rus-müsәlman qız mәktәbi tam әsasla zaman etibarilә Rusiyada
müsәlman qızların müasir tәhsilә yiyәlәnmәlәri mәqsәdi ilә
yaradılmış ilk hәqiqi tәdris müәssisәsi sayıla bilәr. Lakin o,
tәk xronoloji ardıcıllıq mәnasında birinci deyil. Müsәlman
hәyatının indiki şәrtlәri, xalq kütlәlәri arasında qadına
münasibәtdә hökm sürәn mövcud meyarlar vә oxşar tәdris
müәssisәlәrinә qoyulan tәlәblәr baxımından yanaşdıqda da
nümunәvi quruluşu ilә birinciliyini bariz şәkildә göstәrir.
“Kaspi”nin 183-cü sayında әsas müddәalarını oxuculara
çatdırdığımız әsasnamәsindәn dә göründüyü kimi, mәktәbin 53
yaxşı düşünülmüş tәşkil prinsiplәri vә tәlim-tәrbiyә işinin
qoyuluşu kor qәzәb vә cahillik içәrisindә mahiyyәtinә
varmadan ümumәn maarif müәssisәlәrinә savaş açan,
şüursuzcasına hәr “yeniliyin” yalnız vә yalnız dini, ictimai,
ailәvi әsaslara qarşı çıxdığı, sevә-sevә göz üstündә saxlanan
әski dövrlәrin adәt-әnәnәlәrini dağıtdığı haqqındakı cәfәng
baxışları paylaşan qadın tәhsili әleyhdarlarını da razı salmalıdır.
Tәәssüf ki, mәktәbin tәsisçisi müsәlman әhalinin әksәr
hissәsini tәşkil edәn belә köhnәlik tәrәfdarlarının üstündәn
tamam xәtt çәkmәyә qadir deyil. Ona görә dә mәktәb
әsasnamәsinin tәrtibi zamanı müsәlman kütlә arasındakı
maarif anlayışına vә qadın tәhsilinә münasibәti nәzәrә almaq
zәrurәtә çevrilmişdi. Bu sadәcә güzәşt deyildi. Daha çox
bizim müsәlmanların indiki әqli-mәnәvi vәziyyәtindә qaçılmaz
olan bir fәaliyyәt şәkli idi. Vә yәqin ki, maarifin yayılması
ilә bağlı hәr cür tәşәbbüsün faydalı nәticәlәr vermәsinin