Page 504 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

Əlimərdan bəy Topçubaşov

zәhmәtinә, fәaliyyәtinә bağlı idi. Hәsәn bәy eyni zamanda
mәtbәә mәsәlәlәri ilә mәşğul olur, müәlliflәr vә rәsmi
dairәlәrlә yazışmalar aparırdı. Nәşrlә bağlı inzibati vә texniki
mәsәlәlәrin hәlli isә Hәnifә xanımın üzәrinә düşürdü. O, hәr
bir nüsxәni büküb banderol kimi bağlayır, üzәrinә ünvanları
yazır, yerlәrә çatdırmaq üçün poçta tәhvil verirdi.
Belәliklә, bütün işlәr ancaq Hәsәn bәy vә Hәnifә xanımın
mәsuliyyәtinә bağlı idi. “Әkinçi”nin yeganә maliyyә mәnbәyini
isә Hәsәn bәyin o qәdәr dә böyük olmayan müәllim maaşı
tәşkil edirdi.

* * *
“Әkinçi”nin meydana gәlmәsi görünmәmiş hadisә idi.
Qәzet bütün Qafqaz müsәlmanlarına, ilk növbәdә isә Bakı,
Şamaxı, Gәncә vә s. şәhәrlәrin oxuyub-yazmaq bacaran
әhalisinә böyük tәsir bağışladı. Tәәssüratın yaranmasında
cari nәşrin zahiri görünüşü vә mәzmunu mühüm rol oynamışdı.
İlk vaxtlar kiçik formatda çıxmasına baxmayaraq, ana
504
dilindә gözәl vә aydın şriftlә nәşr edilәn “Әkinçi”ni әldә
tutmaq hәm qeyri-adi dәrәcәdә ürәyәyatan, hәm dә çox xoş
idi. Ölkә daxilindә, habelә onun hüdudlarından kәnarda
(әsasәn İranda) mәktәb vә mәdrәsәlәrdә tәhsil alanlar üçün
әrәb vә fars sözlәrinin bol-bol işlәnmәdiyi açıq ana dilindә
türk-azәrbaycan dilindә nәşr olunan qәzeti oxumaq müәyyәn
mәnada hәtta gözlәnilmәz tәsir bağışlayırdı. Çünki hәmin
dövrdә yerli müsәlmanların savadlı hissәsi – imtiyazlı tәbәqәlәr,
ruhanilәr, tacirlәr vә s. müxtәlif mәqsәdlәrlә üç şәrq dilindәn
yararlanırdılar. Onlar әrәbcә dua edir, farsca oxuyub-yazır,
evdә isә türk-azәrbaycan dilindә danışırdılar. Amma bu zaman
iki әvvәlki dilin söz vә ifadәlәrindәn dә bol-bol istifadә
edirdilәr. Hәsәn bәy özünәmәxsus qәtiyyәt vә enerji ilә ana
dilinin müdafiәsinә qalxdı. O, mövcud lüğәt ehtiyatının,
terminologiyanın imkan verdiyi ölçüdә “Әkinçi”dә fars vә
әrәb sözlәrindәn imkan dairәsindә qaçmağa, istisnasız şәkildә
türk-azәrbaycan dilindә yazmağa çalışırdı. Bu zaman xalqın