Page 248 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

Əlimərdan bəy Topçubaşov

bilmәzdi. Әgәr 15-ci maddәnin mәnası üzәrindә ciddi
düşünsәk, sonluqdan aydın olur ki, nәticә etibarilә ingilislәrә
Bakını nәzarәt altına götürmәyә imkan yaradılır. Bir dә
tәkrar edirәm: Türkiyә tәmsilçisinin Antanta dövlәtlәrinin
nümayәndәlәri ilә danışıqlarında Bakı haqqında hәr hansı
mülahizәyә qәtiyyәn yer olmamalı idi. Çünki Bakı sizin,
Türkiyәnin deyil.
Rauf bәy. Әfәndi, biz xatırlatdığınız mәqama xüsusi
diqqәt yetirmişik vә dәfәlәrlә aydın şәkildә vurğulamışıq ki,
Bakı bizim deyil, Antanta bu mәsәlә ilә bağlı Azәrbaycan
hökumәti ilә danışıqlara başlamalıdır. Lakin ingilislәr qәti
şәkildә bildirdilәr ki, onlar nәyin bahasına olur-olsun, Bakıya
nәzarәti öz әllәrinә alacaqlar. Vә üstәlik bildirdilәr ki, orada
hәlә dә hәrbçilәrimiz qaldığı üçün biz türklәr Bakının ingilis
qüvvәlәri tәrәfindәn tutulmasına maneçilik törәtmәyәcәyimizlә
bağlı zәmanәt vermәliyik. Vә tәlәb irәli sürdülәr ki, hәmin
müddәa barışıq şәrtlәrinin mәtninә daxil edilsin. Faktiki
248 şәkildә indi, deyәsәn, sizin sәrәncamınızda olan Zaqafqaziya
dәmir yolu haqqında da eyni sözlәri söylәmәk mümkündür.
Mәn. Mәn barışıq şәrtlәrinin hәr iki maddәsi (11-ci vә
15-ci) ilә әlaqәdar müvafiq etiraz bildirmәliyәm. Hazırladığım
notanı günü sabah cәnab xarici işlәr nazirinә tәqdim edәcәyәm.
Lakin әvvәlcә mәsәlә barәdә mәhz sizinlә danışmaq istәrdim.
Vә eyni zamanda sonrakı addımlarımın xarakter vә istiqamәti
ilә bağlı sizdәn mәslәhәt almaq istәrdim. Çünki indi vәziyyәt
elә şәkil alır ki, doğrusu, qorxuram, bundan sonra İstanbulda
qalmağımın bir faydası olmasın. Ona görә dә dәrhal
Azәrbaycana qayıtmağı daha üstün tutardım.
Rauf bәy. Etirazınızı bildirmәklә siz, әlbәttә, borcunuzu
yerinә yetirirsiniz. Lakin yaranmış şәraitlә yaxşı tanış
olduğumdan bunu sizә demәyi özümә borc bilirәm ki, indiki
şәraitdә mövcud vәziyyәti dәyişmәklә bağlı atılan heç bir
addım fayda gәtirmәyәcәk. Başa düşün, biz mәğlubiyyәtimizi
boynumuza almışıq, hamı yorulub, ordu, ümumiyyәtlә,