Page 223 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

Ә.TOPÇUBAŞOVUN SӘDRӘZӘM
TӘLӘT PAŞA İLӘ SÖHBӘTİNİN YAZISI

Yazı masasının yanında ayaq üstdә, başını aşağı salmış
halda qarşıladı. Özümü tәqdim edәndәn sonra gülümsәmәyә
çalışaraq adımın sonunda hansısa әlavәnin dә olduğunu yada
saldı. Mәn bildirәndә ki, Rusiyada mövcud әnәnәyә görә
Topçubaşov soyadını daşıyıram, Tәlәt paşa soyadımı
tәkrarlayıb: “Evet, evet, Topçubaşov”, – deyә mәni qiyabi
tanıdığını, müsәlman xadimlәrindәn biri kimi haqqımda
müәyyәn mәlumata malik olduğunu, adımı tez-tez, hәm dә
daha çox Rusiyadan gәlәn siyasilәrdәn eşitdiyini dedi. “Sizi,
deyәsәn, Rusiyada çox narahat edirlәr. Bu axır vaxtlarda da
bolşeviklәr. Amma nә etmәk olar? Siyasәtçi üçün qaçılmaz
vәziyyәtdir. Mәn dә 27 ay hәbsxanada oturmuşam”.
Batumda gәmi gözlәyәrkәn çox lәngimәyimdәn
tәәssüflәndiyimi vә bu vәziyyәtin sәdrәzәm Berlinә gedәnә
qәdәr mәni onunla görüşmәk imkanından mәhrum etdiyinә 223
görә heyifsilәndiyimi bildirdim. Bәlkә dә, Berlinә birlikdә
getmәyimizin ümumi işә faydası ola bilәcәyini dedim.
Cavabında Tәlәt paşa bildirdi ki, o, Berlindә hәm Azәrbaycan,
hәm dә Türkiyә adından danışıb vә fikrincә, mümkün olan
hәr şeyi edib.
Tәlәt paşa. Siz, yәqin ki, iki gün әvvәl sәfәrimin nәticәlәri
barәdә mәlumat verdiyim Azәrbaycan heyәtinin üzvlәri ilә
görüşmüsünüz. Bir daha tәkrar edirәm ki, indiki mәqamda
nә Avstriya-Macarıstan, nә dә Almaniya Azәrbaycan dövlәtinin
müstәqilliyini tanımaq istәyirlәr. Hazırkı rus hökumәti dә
eyni fikirdәdir. Bu hökumәt Berlindәki sәfiri İoffe 335 vasitәsilә
belә bir iddia irәli sürürdü ki, Qafqazdakı müsәlmanlar
yalnız Türkiyәnin tәzyiqi ilә müstәqil dövlәtdә birlәşdiklәrini
elan edirlәr. Әgәr biz, yәni türklәr olmasaydıq, onlar yenә
dә әvvәlki kimi Rusiyaya meyillәnmәkdә davam edәrdilәr.
Hәm dә İoffenin dediyinә görә, belә vәziyyәt Qafqazda
bәylәrin vә zәngin tәbәqәnin kәndlilәri daim zülm altında