Page 107 - Sela
P. 107
Paskual Duartenin ailəsi
Yazını köçürәnin daha bir qeydi
Paskual Duartenin әlyazması burda sona çatır. Bu sәtirlәrdәn
sonra onu asıblar; yeni qәhrәmanlıqlarından yazmağa vaxtı qalıb,
yoxsa әlyazma itib – nә qәdәr çalışsam da aydınlaşdıra bilmәdim.
Artıq dediyim kimi, әlyazmanı tapdığım Almendralexo
aptekinin sahibi don Beniqno Bonilyo sonrakı axtarışlarda mәnә
әlindәn gәlәn kömәyi elәdi. Aptekin altını üstünә çevirdim, hәtta
çini bankalara, butulkaların arxasına, şkafların altına, çay sodası
yeşiyinә dә baxdım. Cürbәcür tәmtәraqlı adları әzbәr öyrәndim,
mәsәlәn: cütçü vә donuzotaran Sakarias oğlunun mazı, kitrәli-
qatranlı, dәfnәli-gilәmeyvәli maz, şәfqәt mazı, donuz yaxması,
yunlu heyvanın dırnaq mazı; xardal yaxmasından mәni öskürәk
tutdu, pişikotu ürәyimi bulandırdı, naşatır spirti gözlәrimi
yaşartdı, әlimә nәsә keçmәsi üçün ancaq nә qәdәr axtardımsa,
müqәddәs Antoniyә nә qәdәr dua elәdimsә, heç nә tapmadım.
Paskual Duartenin son illәri barәdә heç bir mәlumatın
olmaması tәәssüf doğurur. Sadә hesablama aparsaq aydın olar ki,
yenә Çinçila dustaqxanasına düşәndәn sonra (öz sözündәn belә
çıxır), 35, hәtta 36-cı ilә qәdәr orada qalıb. Onda әminliklә demәk
olar ki, mәhbәsdәn müharibә başlayana qәdәr qayıdıb. Ancaq
onun kәndindә baş verәn 15 günlük inqilab müddәtindә nә kimi
fәaliyyәt göstәrdiyini öyrәnmәk mümkün deyil; bircә bizim
qәhrәmanın cinayәt başında yaxalandığı senyor Qonsales de la
Rivanın qәtlini istisna etsәk, bundan artıq heç nә, qәtiyyәn heç
nә öyrәnmәk mümkün olmadı vә yeri gәlmişkәn, hәtta onun
cinayәtlәri barәdә dә yalnız bu cinayәtlәr baş verdiyi üçün bilirik,
ancaq bu cinayәtlәrin sәbәbi, nәdәn doğduğu, hansı mәqsәdlә
edildiyi – çünki Paskual inadla susurdu, yalnız çox nadir hallarda
ağzını açıb danışırdı – bizә mәlum deyil. Yәqin, onun edamı bir
az lәngisәydi, öz memuarında bu mövzuya toxunub bütün
tәfәrrüatıyla axıra çatdırardı, ancaq bu baş vermәyib vә son
günlәrindәki boşluğu yalnız bәdii tәxәyüllә doldurmaq olardı, bu
da kitabın hәqiqiliyi ilә bir araya sığışmazdı.
107
Yazını köçürәnin daha bir qeydi
Paskual Duartenin әlyazması burda sona çatır. Bu sәtirlәrdәn
sonra onu asıblar; yeni qәhrәmanlıqlarından yazmağa vaxtı qalıb,
yoxsa әlyazma itib – nә qәdәr çalışsam da aydınlaşdıra bilmәdim.
Artıq dediyim kimi, әlyazmanı tapdığım Almendralexo
aptekinin sahibi don Beniqno Bonilyo sonrakı axtarışlarda mәnә
әlindәn gәlәn kömәyi elәdi. Aptekin altını üstünә çevirdim, hәtta
çini bankalara, butulkaların arxasına, şkafların altına, çay sodası
yeşiyinә dә baxdım. Cürbәcür tәmtәraqlı adları әzbәr öyrәndim,
mәsәlәn: cütçü vә donuzotaran Sakarias oğlunun mazı, kitrәli-
qatranlı, dәfnәli-gilәmeyvәli maz, şәfqәt mazı, donuz yaxması,
yunlu heyvanın dırnaq mazı; xardal yaxmasından mәni öskürәk
tutdu, pişikotu ürәyimi bulandırdı, naşatır spirti gözlәrimi
yaşartdı, әlimә nәsә keçmәsi üçün ancaq nә qәdәr axtardımsa,
müqәddәs Antoniyә nә qәdәr dua elәdimsә, heç nә tapmadım.
Paskual Duartenin son illәri barәdә heç bir mәlumatın
olmaması tәәssüf doğurur. Sadә hesablama aparsaq aydın olar ki,
yenә Çinçila dustaqxanasına düşәndәn sonra (öz sözündәn belә
çıxır), 35, hәtta 36-cı ilә qәdәr orada qalıb. Onda әminliklә demәk
olar ki, mәhbәsdәn müharibә başlayana qәdәr qayıdıb. Ancaq
onun kәndindә baş verәn 15 günlük inqilab müddәtindә nә kimi
fәaliyyәt göstәrdiyini öyrәnmәk mümkün deyil; bircә bizim
qәhrәmanın cinayәt başında yaxalandığı senyor Qonsales de la
Rivanın qәtlini istisna etsәk, bundan artıq heç nә, qәtiyyәn heç
nә öyrәnmәk mümkün olmadı vә yeri gәlmişkәn, hәtta onun
cinayәtlәri barәdә dә yalnız bu cinayәtlәr baş verdiyi üçün bilirik,
ancaq bu cinayәtlәrin sәbәbi, nәdәn doğduğu, hansı mәqsәdlә
edildiyi – çünki Paskual inadla susurdu, yalnız çox nadir hallarda
ağzını açıb danışırdı – bizә mәlum deyil. Yәqin, onun edamı bir
az lәngisәydi, öz memuarında bu mövzuya toxunub bütün
tәfәrrüatıyla axıra çatdırardı, ancaq bu baş vermәyib vә son
günlәrindәki boşluğu yalnız bәdii tәxәyüllә doldurmaq olardı, bu
da kitabın hәqiqiliyi ilә bir araya sığışmazdı.
107
