Page 60 - Ferdinand de Sössür_Layout 1

Ferdinand de Sössür

belәliklә, hәm bu, hәm dә o biri silsilәdә dayağı olan bu
vahid mürәkkәbdir.
Nitq zәncirinin tәhlili zamanı ilkin olaraq aldığımız
elementlәr sanki hәmin zәncirin bölünmәz mәqamlarından,
içәrisindә olduğu zamandan kәnarda nәzәrdәn keçirilmәsi
mümkün olmayan hәlqәlәrindәn ibarәtdir. Deyәk ki, ta tipli
birlәşmә hәmişә bir mәqam üstә gәlәn o bıri mәqamda,
müәyyәn müddәtin bir kәsiyi üstә gәlәn digәr kәsiyindә
olacaqdır. Əksinә, bir kәsikdәn ibarәt t ayrılıqda götü -
rüldükdә in abstracto, zamandan kәnarda baxıla bilәr. Yalnız
fәrq lәndirici xüsusiyyәtlәrә diqqәt yetirmәklә, zaman
ardıcıllığından asılı olan hәr şeydәn qaçmaqla t barәdә
ümumәn T tipi (tiplәri böyük hәrflәrlә göstәrәcәyik), i barәdә
I tipi kimi bәhs etmәk olar. Buna uyğun olaraq do, re, mi
musiqi sәslәri birlәşmәsi yalnız müәyyәn zaman müd -
dәtindәki konkret ardıcıllıq kimi izah oluna bilәr; lakin mәn
onun ayrılmaz bir elementini götürsәm, ona in abstracto baxa
bilәrәm.
Müxtәlif dillәrә aid kifayәt qәdәr nitq zәncirini tәhlil
edәrәk onlarda istifadә olunan elementlәri aşkarlayıb
qaydaya salmaq olar; bu halda mәlum olur ki, indifferent
akustik çalarlara fikir vermәsәk, әldә edilmiş tiplәrin sayı
sonsuz olmayacaqdır. Onların siyahısını, tәfsilatlı tәsvirini
xüsusi әsәrlәrdә tapmaq mümkündür; biz isә göstәrmәyә
çalışacağıq ki, bu cür tәsnifatlar hansı daimi vә olduqca sadә
prinsiplәrә dayanır.
Lakin әvvәlcә artikulyator aparatı, nitq orqanlarının
imkanları vә hәmin orqanların sәs törәdicilәri kimi rolu
barәdә bir neçә kәlmә söylәyәk.

60