Page 12 - orfoqrafiya_lugeti

dünyanın inkişaf etmiş dillərini öyrənsin, ancaq birinci növbədə, ana
dilini, dövlət dilini bilməlidir.
Azərbaycan yazıçılarının 1997-ci ilin oktyabrında keçirilən X qurul -
tayındakı (bu, müstəqillik dövrünün ilk qurultayı idi) məşhur nitqində
Ulu Öndərin dediyi sözlər Onun Azərbaycan dili barədəki təsəvvürlərinin
fəlsəfi mahiyyətini aydın göstərir:
“Bu gün müstəqil bir dövlət kimi ən fəxr etdiyimiz bir də odur ki, bizim
gözəl Azərbaycan dilimiz var. Azərbaycan dilinin formalaşmasında, inkişaf
etməsində, bugünkü səviyyəyə çatmasında yazıçılarımızın, şairlərimizin,
ədəbiyyatşünasların, dilçi alimlərin böyük xidməti var... Xalqı xalq edən,
milləti millət edən onun ana dilidir. Layiqli ana dili olmayan, ana dilindən
istifadə edə bilməyən, ana dilindən bəhrələnə bilməyən xalq, millət – xalq,
millət ola bilməz”. Və o da çox əlamətdar, eyni zamanda Ulu Öndərin dil
siyasətinin perspektivlərinin nədən ibarət olmasını anlamaq baxımından
AZƏRBAYCAN DİLİNİN ORFOQRAFİYA LÜĞƏTİ
əhəmiyyətlidir ki, əlavə olaraq tövsiyə etmişdir:
“Bizim birinci nailiyyətimiz o olmalıdır ki, öz dilimizi Azərbaycanda
hakim dil etməliyik. Hər bir azərbaycanlı öz ana dilini bilməlidir, bu
dildə səlis danış malıdır və bu dili sevməlidir. Bununla yanaşı, biz
çalışmalıyıq ki, məktəbləri mizdə, universitetlərimizdə gənclərimiz bir
neçə dil öyrənsinlər. Mütləq öyrən məli dirlər”.
Əlbəttə, hər nə qədər sevimli, hər nə qədər doğma və qürurverici olsa
da, ana dili, dövlət dili heç bir dilin timsalında müasir dünyanın intellektual
mənzərəsini bütünlüklə əks etdirə bilməz. Ulu Öndər xüsusilə gənclərin
xarici (təbii ki, ilk növbədə, beynəlxalq) dilləri mütləq öyrənmələrini
tövsiyə edərkən onların müasir elmləri mənimsəmə imkanlarının
genişlənməsi, dünya ilə daha sıx əlaqələrə girmək maraqlarının təmin
olunması ilə yanaşı, onu da nəzərdə tuturdu ki, inkişaf etmiş dillərin
mühitinə nüfuz edən hər kəs öz milli dil təfəkkürünü də zəngin ləşdirir,
ana dilində daha məntiqli, daha obrazlı, daha təsirli danışmaq, yazmaq
üsulları qazanır. Və əgər belə demək mümkünsə, həmişə “daxili”ndə
olduğu dilə “xaric”dən də baxmaq imkanı əldə edir.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Dövlət dilinin tətbiqi işinin
təkmilləşdirilməsi haqqında” 18 iyun 2001-ci il tarixli fərmanı, heç
şübhəsiz, Azərbaycan dilinin bütün tarixində, ilk növbədə, ona görə
qeyri-adi bir hadisədir ki, dilə elmi münasibətlə siyasi münasibət bir-
birini tamamlayır, eyni zamanda hər iki cəhət müstəqil dövlət quruculuğu
ideallarının təzahürü olan milli təəssübkeşliklə həmahəng çıxış edir:

12