Page 227 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 227
Bu ? 227

İt cinslәrinin adları haradan yaranıb?

S iz әgәr kәnd yerindә yaşayırsı- eşәrәk gizlәnib ov edәn teryerin adı latın
nızsa, qoyun-keçi, inәk-camış dilindә “terra” – “yer” demәkdir.
saxlayırsınızsa, balaca itlәrә
ehtiyacınız olmayacaq. Amma şәhәrdә, Dovşan qovan tazı (harrier) öz ovunun
çoxmәrtәbәli binanın kiçik mәnzilindә adıyla (hare) çağrılır. Qısaayaq tazı (beagle)
yaşayırsınızsa, yekә, uzun tüklü iti öz adını qәdim gellәrin dilindәki “beag” –
saxlasanız, eviniz darmadağın olacaq. “balaca” sözündәn götürüb. Senbernar
İt bütün heyvanlardan әvvәl cinsinin adı isә Alp dağlarındakı Müqәddәs
әhlilәşdirilib vә insan bu zaman әrzindә Bernar (St.Bernard) monastrından gәlir.
müxtәlif mәqsәdlәri üçün 200-dәn artıq it Hәmin it cinsini orada yetişdiriblәr.
cinsi alıb.
Xәbәriniz var ki, qәdim romalılar itlәri Şpits-pomeranian cinsi Pomeraniyada
cәmi üç qrupa bölürdülәr: ağıllı itlәr, döyüş ( o zamanlar Prussiyanın bir әyalәti)
itlәri, qaçağan itlәr? Bu gün Beynәlxalq yetişdirilib. “Mastiff” adı isә italyan dilindә
İtçilik klubu itlәrin altı әsas sinfini “qoruq iti” mәnasında olan “mastino”dan
müәyyәnlәşdirir: qoxunu havadan alaraq gәlir. Spaniyel, elә adından da göründüyü
ov edәn idman itlәri; qoxunu yerdәn alan kimi, ispan itidir (Spain – İspaniya). Pudel
ov itlәri; yeri eşәrәk gizlәnib ov edәn isә alman dilindә “gölmәçә” demәkdir –
teryerlәr; işçi itlәr; kiçik otaq itlәri vә bir bu it sudan heç çәkinmir...
dә çox yerdә tәtbiq olunan qeyri-idman
itlәri.
Bәzi it cinslәri öz adlarını özlәrinin
sәciyyәvi xüsusiyyәtlәrinә әsasәn alıblar.
Mәsәlәn, ingiliscә “bloodhound” adlanan
itlәrin qan iyini duyma özәlliyi var. Amma
tazının öz adını necә alması heç vaxt
ağlınıza gәlmәz. Tazı (ingiliscә “grey-
hound”) sәn demә, bir zamanlar “grai-
hound” adlanırdı, çünki mәnşәyini
Yunanıstandan götürmüşdü. Bu cinsin
ilkin adı “graykoi”, yәni “yunan” olub!
Buldoq cinsi qabaqlar öküzlәrlә (ingiliscә
“bull”) işlәmәk üçün yetişdirilmişdi, bu
bәllidir. Poynter (ingiliscә “pointer”)
cinsinin adı da aydındır: bu it ovu burnu
ilә göstәrir (“point” sözünün ingiliscә
mәnası hәm dә “göstәrmәk”dir). Se er
isә bunu başqa cür edir. O, ovun gizlәndiyi
yerdә durur (“set” ingiliscә “duruş”
demәkdir)! Bayaq yada saldığımız, yeri
   222   223   224   225   226   227   228   229   230   231   232