Page 232 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 232
Yemәk bişirmәyә nә vaxtdan başlayıblar?
N iyә biz meyvәlәri, tәrәvәzlәrin tamam olmadığından qidanı çiy yemәli
çoxunu çiy yeyә bilirik, amma idi? İnsan, nәhayәt, od almağı öyrәnәndәn
әti, balığı bişirmәliyik? Bizim sonra, ondan canını qızdırmaq vә vәhşi
çoxumuz üçün tәbii ki, bişmiş әt vә balıq, heyvanları qovmaq üçün istifadә etmәyә
çiyindәn dadlıdır. başlamışdı.
Amma burada dad әn vacib amil deyil,
başqa, daha vacib sәbәb dә var: biz bәzi әt Bәs, necә oldu ki, insan yemәyini
vә balıq növlәrini kifayәt qәdәr bişirmәsәk, bişirmәyi ağlına gәtirdi? Görünür, o bu
heyvanların, balıqların әtindә yaşayan kәşfi tam tәsadüf nәticәsindә etmişdi. Bәlkә
orqanizmlәr bәdәnimizә düşüb xәstәlik dә ovladığı heyvanları tәsadüfәn tonqalın
törәdә bilәr. Bunun әn çox yayılmış yanına qoymuş, sonra da birdәn fikir
nümunәsi “trixinellez”dir. Bu xәstәliyә vermişdi ki, heyvanın әti qaralıb, özü dә
çiy, yaxud alaçiy donuz әtindәn düzәlmiş әla iy verir. Dadına baxmışdı vә başa
qida mәhsulları yeyәnlәr tutulur. Parazit- düşmüşdü ki, bişmiş әt çiy әtdәn daha
çox xoşuna gәlir. Vә belәcә dә ovladığı әti
lәrin törәtdiyi soliter vә başqa infeksiyalara bişirmәyә başlamışdı.
isә bәzi növlәrdәn olan balıqları çiy halda
yeyәnlәr yoluxur. Onda hәlә yemәk bişirmәk üçün qab-
qacağı yox idi deyә, ibtidai insan әti açıq
Əlbә ә, ibtidai insanların bu sahәdә alovun әtrafına yığdığı qaynar daşların
seçimi yox idi: – onun bişirmәk imkanı üstündә bişirirdi. İnsanın ilk sobası içindә
köz olan, qıraqlarına daş düzülmüş çala
olub. Amma tezliklә, o, yemәk bişirmәk
üçün sobanı yerin üstündә tikib, ona
tüstünün çıxması üçün deşik qoyub vә
odluğun isti qalması üçün sobanın ağzını
daşla örtmәyi fikirlәşib.
Az sonra, insan yerdә qazdığı çalanın
üstünü heyvan dәrisi ilә örtüb içindә
yemәyini bişirmәyi dә öyrәnir. Hәmin
çalanın içinә su doldurur, suya qıpqırmızı
közәrmiş daşlar atıb onu qaynadır, sonra
da bişirәcәyi әrzağı suyun içinә tökürdü.
Vә nәhayәt, insan sadә qazanlar da
düzәltmәyi öyrәnir. Bunun üçün әvvәllәr
qamışdan, çubuqdan hördüyü zәnbilin
üzünә gil çәkir, onu yaxşıca qurudurdu.
Bu qazanlarda odun üstündә istәr sulu,
istәr quru xörәk bişirmәk mümkün idi.
Belәliklә, ibtidai insan yemәk bişirmәyin
iki növünü kәşf etmiş oldu: qızartmaq, bir
dә suda qaynatmaq.
N iyә biz meyvәlәri, tәrәvәzlәrin tamam olmadığından qidanı çiy yemәli
çoxunu çiy yeyә bilirik, amma idi? İnsan, nәhayәt, od almağı öyrәnәndәn
әti, balığı bişirmәliyik? Bizim sonra, ondan canını qızdırmaq vә vәhşi
çoxumuz üçün tәbii ki, bişmiş әt vә balıq, heyvanları qovmaq üçün istifadә etmәyә
çiyindәn dadlıdır. başlamışdı.
Amma burada dad әn vacib amil deyil,
başqa, daha vacib sәbәb dә var: biz bәzi әt Bәs, necә oldu ki, insan yemәyini
vә balıq növlәrini kifayәt qәdәr bişirmәsәk, bişirmәyi ağlına gәtirdi? Görünür, o bu
heyvanların, balıqların әtindә yaşayan kәşfi tam tәsadüf nәticәsindә etmişdi. Bәlkә
orqanizmlәr bәdәnimizә düşüb xәstәlik dә ovladığı heyvanları tәsadüfәn tonqalın
törәdә bilәr. Bunun әn çox yayılmış yanına qoymuş, sonra da birdәn fikir
nümunәsi “trixinellez”dir. Bu xәstәliyә vermişdi ki, heyvanın әti qaralıb, özü dә
çiy, yaxud alaçiy donuz әtindәn düzәlmiş әla iy verir. Dadına baxmışdı vә başa
qida mәhsulları yeyәnlәr tutulur. Parazit- düşmüşdü ki, bişmiş әt çiy әtdәn daha
çox xoşuna gәlir. Vә belәcә dә ovladığı әti
lәrin törәtdiyi soliter vә başqa infeksiyalara bişirmәyә başlamışdı.
isә bәzi növlәrdәn olan balıqları çiy halda
yeyәnlәr yoluxur. Onda hәlә yemәk bişirmәk üçün qab-
qacağı yox idi deyә, ibtidai insan әti açıq
Əlbә ә, ibtidai insanların bu sahәdә alovun әtrafına yığdığı qaynar daşların
seçimi yox idi: – onun bişirmәk imkanı üstündә bişirirdi. İnsanın ilk sobası içindә
köz olan, qıraqlarına daş düzülmüş çala
olub. Amma tezliklә, o, yemәk bişirmәk
üçün sobanı yerin üstündә tikib, ona
tüstünün çıxması üçün deşik qoyub vә
odluğun isti qalması üçün sobanın ağzını
daşla örtmәyi fikirlәşib.
Az sonra, insan yerdә qazdığı çalanın
üstünü heyvan dәrisi ilә örtüb içindә
yemәyini bişirmәyi dә öyrәnir. Hәmin
çalanın içinә su doldurur, suya qıpqırmızı
közәrmiş daşlar atıb onu qaynadır, sonra
da bişirәcәyi әrzağı suyun içinә tökürdü.
Vә nәhayәt, insan sadә qazanlar da
düzәltmәyi öyrәnir. Bunun üçün әvvәllәr
qamışdan, çubuqdan hördüyü zәnbilin
üzünә gil çәkir, onu yaxşıca qurudurdu.
Bu qazanlarda odun üstündә istәr sulu,
istәr quru xörәk bişirmәk mümkün idi.
Belәliklә, ibtidai insan yemәk bişirmәyin
iki növünü kәşf etmiş oldu: qızartmaq, bir
dә suda qaynatmaq.
