Page 217 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 217
Bu ? 217
Fortepianonu kim düzәldib?
B ilirsiniz ki, orqanı çıxmaq şәrti Monoxordun tәkmillәşdirilmәsi yoluyla
ilә fortepiano әn mürәkkәb yaranmış alәtlәrin әn cәlbedicisi klavikord
musiqi alәtidir? “Fortepiano”nun, idi. İlk dәfә mis aşıqlar mәhz klavikordda
ya da әvvәllәr deyildiyi kimi, “piano- tәtbiq olunmuşdu. Onları sıxmaqla simlәrin
forte”nin adını hәrfi anlamda belә tәrcümә vibrasiyasına nail olurdular vә nәticәdә
etmәk olar: “sakit-ucadan”. Bu adda fortepi- ifaçının istәyindәn asılı olaraq güclәnәn,
anonun çıxara bildiyi zәngin sәs qammasına hәm dә zәiflәyәn sәs çıxırdı.
bir işarә var.
Amma bütün mürәkkәbliyinә baxma- Klavikorda әn yaxın musiqi alәti spinet
yaraq bu alәt “monoxord” adlanan, cәmi idi. Bu uzunsov quruluşa malik, dörd
bir simi olan bәsit alәtdәn törәyir. Mono- oktavalıq alәtin sәsini, simlәrdә gәzişmә
xordun quruluşu yeşik şәklindә idi, siminin yoluyla alırdılar. Spinet klavikorddan daha
üstündә musiqi intervalları işarәlәnmişdi. iri idi vә adәtәn iki klaviaturası olurdu.
Buna bәnzәr “sәs yeşiyi” hәlә Əhdi-Ətiq Formaca o, böyük fortepianoya bәnzәyirdi.
zamanlarında simbal vә psalterion adlanan Onun simlәrindәn sәsi, xırdaca lәlәklәr
alәtlәrdә dә vardı. Onlarda musiqi ifa edәn çıxarırdı.
şәxs, simlәri çimdiklәyәrәk özünә lazım
olan sәslәri çıxarırdı. Vә nәhayәt, 1709-cu ildә Bartolomeo
Tәxminәn bizim eranın 1000-ci ilindә Xristofori çәkiclәr sistemini kәşf etdi vә
Gvido de-Aress monoxord üçün mütәhәrrik onu tamam yeni bir alәtin – fortepianonun
altlıq düzәltdi, simlәrin vә dillәrin sayını hazırlanmasında tәtbiq elәdi. Çәkiclәrdәn
artırdı. Alәt elә bu yeni şәklindә gәlib 16- istifadә, daha sadә alәtlәrin әn qüsurlu
cı әsrә çıxdı. cәhәti olan cırıltılı sәsdәn can qurtarmaq
imkanı yaratdı. Fortepianonu geniş tәtbiq
edәn ilk bәstәkar isә Bethoven oldu.
Fortepianonu kim düzәldib?
B ilirsiniz ki, orqanı çıxmaq şәrti Monoxordun tәkmillәşdirilmәsi yoluyla
ilә fortepiano әn mürәkkәb yaranmış alәtlәrin әn cәlbedicisi klavikord
musiqi alәtidir? “Fortepiano”nun, idi. İlk dәfә mis aşıqlar mәhz klavikordda
ya da әvvәllәr deyildiyi kimi, “piano- tәtbiq olunmuşdu. Onları sıxmaqla simlәrin
forte”nin adını hәrfi anlamda belә tәrcümә vibrasiyasına nail olurdular vә nәticәdә
etmәk olar: “sakit-ucadan”. Bu adda fortepi- ifaçının istәyindәn asılı olaraq güclәnәn,
anonun çıxara bildiyi zәngin sәs qammasına hәm dә zәiflәyәn sәs çıxırdı.
bir işarә var.
Amma bütün mürәkkәbliyinә baxma- Klavikorda әn yaxın musiqi alәti spinet
yaraq bu alәt “monoxord” adlanan, cәmi idi. Bu uzunsov quruluşa malik, dörd
bir simi olan bәsit alәtdәn törәyir. Mono- oktavalıq alәtin sәsini, simlәrdә gәzişmә
xordun quruluşu yeşik şәklindә idi, siminin yoluyla alırdılar. Spinet klavikorddan daha
üstündә musiqi intervalları işarәlәnmişdi. iri idi vә adәtәn iki klaviaturası olurdu.
Buna bәnzәr “sәs yeşiyi” hәlә Əhdi-Ətiq Formaca o, böyük fortepianoya bәnzәyirdi.
zamanlarında simbal vә psalterion adlanan Onun simlәrindәn sәsi, xırdaca lәlәklәr
alәtlәrdә dә vardı. Onlarda musiqi ifa edәn çıxarırdı.
şәxs, simlәri çimdiklәyәrәk özünә lazım
olan sәslәri çıxarırdı. Vә nәhayәt, 1709-cu ildә Bartolomeo
Tәxminәn bizim eranın 1000-ci ilindә Xristofori çәkiclәr sistemini kәşf etdi vә
Gvido de-Aress monoxord üçün mütәhәrrik onu tamam yeni bir alәtin – fortepianonun
altlıq düzәltdi, simlәrin vә dillәrin sayını hazırlanmasında tәtbiq elәdi. Çәkiclәrdәn
artırdı. Alәt elә bu yeni şәklindә gәlib 16- istifadә, daha sadә alәtlәrin әn qüsurlu
cı әsrә çıxdı. cәhәti olan cırıltılı sәsdәn can qurtarmaq
imkanı yaratdı. Fortepianonu geniş tәtbiq
edәn ilk bәstәkar isә Bethoven oldu.
