Page 53 - book-online
P. 53
Àòàìûí äîñòëàðû
dә qorunub saxlanırdı. Bu surәtlә hәm dә Osmanlı
Mәclisi – Mәbusanın әsarәtdәn qurtarılan bir türk mәmlә-
kәtindә ilk tәmsilçisi olurdu. Vaxtı ilә istila altındakı
türk yurdundan hür vә müstәqil türk mәmlәkәtinә köçüb
gәlәn atamdan ötәri indi әsarәtdәn qurtaran yurdunun
xilaskarları arasında olmaq çox böyük sәadәt idi. Bu
sәbәbdәn dә gәnc komandana heç zaman üzülmәyәcәk,
qopmayacaq bağlarla daha çox bağlanırdı. Xatirә
dәftәrlәrindә ondan bәhs edәn sәhifәlәr hәnuz iyirmi
beş yaşındakı ordu başçısının әxlaq vә ruh sağlamlığını
hәyәcanlı şәkildә anlatmaqdadır. Özü hәlә çox gәnc
olan bu adamın әmri altındakı zabitlәrin, rәhbәrlik
etdiyi ordunun ayaqları dәyәn hәr yerdә buraxdıqları
yeganә tәәssürat sonsuz heyranlıq hissi idi. Ona bәzi
ehtiyaclarının ola bilәcәyini xatırlatdıqları zaman verdiyi
cavab belә olmuşdu:
“Dostlarım vә ordum mәnә baxır. Onların da arzuları,
ehtiyacları var. Hә a bir dәfә dә olsun, tәk özümü
düşünmәk yolunu tutsam, bu xәstәlikdәn bir dә heç
zaman xilas ola bilmәrәm. Mәnim yanımda bundan
sonra belә mәsәlәlәrdәn bәhs etmәyin”.
Sülh anlaşması oldu1. Yeni hökumәt Qafqaz İslam
Ordusuna geri dönmәk әmri verdi. Gәnc komandan za-
bit dostlarını toplayıb “Mәn geri qayıtmayacağam, – de-
di, – siz isә sәrbәstsiniz”. Sonra onunla qalmaq qәrarı
verәnlәrlә birlikdә Qafqazın işğalına başlayan ingilislәrә
qarşı mübarizәyә qoşuldu. Bu, gәnc komandan üçün
yepyeni bir sәrgüzәştlәr dövrәsinin başlanğıcı idi. İstәsәydi,
orada Azәrbaycan hökumәtinin başına keçә bilәrdi. Xalq
bunu nәinki tәklif, hә a israr edirdi. Lakin ingilislәrin
11918-ci il, oktyabrın 30-da imzalanan Mudros sülh müqaviləsi nəzərdə tutulur.
53
dә qorunub saxlanırdı. Bu surәtlә hәm dә Osmanlı
Mәclisi – Mәbusanın әsarәtdәn qurtarılan bir türk mәmlә-
kәtindә ilk tәmsilçisi olurdu. Vaxtı ilә istila altındakı
türk yurdundan hür vә müstәqil türk mәmlәkәtinә köçüb
gәlәn atamdan ötәri indi әsarәtdәn qurtaran yurdunun
xilaskarları arasında olmaq çox böyük sәadәt idi. Bu
sәbәbdәn dә gәnc komandana heç zaman üzülmәyәcәk,
qopmayacaq bağlarla daha çox bağlanırdı. Xatirә
dәftәrlәrindә ondan bәhs edәn sәhifәlәr hәnuz iyirmi
beş yaşındakı ordu başçısının әxlaq vә ruh sağlamlığını
hәyәcanlı şәkildә anlatmaqdadır. Özü hәlә çox gәnc
olan bu adamın әmri altındakı zabitlәrin, rәhbәrlik
etdiyi ordunun ayaqları dәyәn hәr yerdә buraxdıqları
yeganә tәәssürat sonsuz heyranlıq hissi idi. Ona bәzi
ehtiyaclarının ola bilәcәyini xatırlatdıqları zaman verdiyi
cavab belә olmuşdu:
“Dostlarım vә ordum mәnә baxır. Onların da arzuları,
ehtiyacları var. Hә a bir dәfә dә olsun, tәk özümü
düşünmәk yolunu tutsam, bu xәstәlikdәn bir dә heç
zaman xilas ola bilmәrәm. Mәnim yanımda bundan
sonra belә mәsәlәlәrdәn bәhs etmәyin”.
Sülh anlaşması oldu1. Yeni hökumәt Qafqaz İslam
Ordusuna geri dönmәk әmri verdi. Gәnc komandan za-
bit dostlarını toplayıb “Mәn geri qayıtmayacağam, – de-
di, – siz isә sәrbәstsiniz”. Sonra onunla qalmaq qәrarı
verәnlәrlә birlikdә Qafqazın işğalına başlayan ingilislәrә
qarşı mübarizәyә qoşuldu. Bu, gәnc komandan üçün
yepyeni bir sәrgüzәştlәr dövrәsinin başlanğıcı idi. İstәsәydi,
orada Azәrbaycan hökumәtinin başına keçә bilәrdi. Xalq
bunu nәinki tәklif, hә a israr edirdi. Lakin ingilislәrin
11918-ci il, oktyabrın 30-da imzalanan Mudros sülh müqaviləsi nəzərdə tutulur.
53
