Page 590 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 590
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
Qoca uşaq
Axşamçağı tәxminәn saat yeddi olardı. Bir az әvvәl batmağa
doğru tәlәsәn günәşin istisi hәlә yandırırdı.
Bir yandan bürkü vә bir yandan da göy üzünün birdәn-birә qaralması,
topa-topa buludların kül rәngindә bulanıq şәkil alması çadırın beş
addımlığında sakit-sakit axan arxın qırağında daş üstündә oturmuş kişilәri
ürәksıxıcı yay günlәrinin istilәrindәn heç olmasa bir saatlığa qurtarmalıydı.
Hamı şıdırğı yağış gözlәyirdi; qocalar bu әlamәti neçә dәfә sınamış-
dılar vә hәmişә dә düz çıxmışdı. Amma yağış yağmaq bilmirdi; buludlar da
çәkilmirdi ki, heç olmasa qürub edәn günәş görünsün. Nә dә külәkdәn-zad-
dan әsib elәyirdi. Havadan baş açmaq olmurdu. Yaşlı kişilәrdәn biri düz
590 hülqumuna qәdәr dirәnәn nimdaş köynәyinin bağlanmış düymәlәrinin ik-
isini axır ki açdı vә:
– Bişdik, nәfәs almaq mümkün deyil ha, belә dә hava olar? – deyә
narazı halda tәxminәn otuz-otuz beş kilometr uzaqda görünәn alçaqboylu,
keçәl dağlar qoynunda bulanıq, kül rәnginә bürünәn kәndlәrinә tәrәf baxdı. –
Yәqin, kәnddә bir hava var, indi o çinarlığın yuxarısı var ha, oraları külәk
tutur... – davam etdi.
Heç kәs kişinin sözlәrini eşitmәdi vә bәlkә dә, eşitdilәr, sadәcә
әhәmiyyәt vermәdilәr. Çünki onlar doxsan ikidәn bәri ermәnilәrin soxulub
zorla qamarladığı kәndlәrinin hayında deyildilәr. Mәsәlәn, hәmin o nimdaş
köynәklinin böyründә oturub qәlyan tüstülәdәn Abbas kişi tәxminәn altmış-
altmış beş yaşlarında olardı vә yüz faiz böyürdәki çadırın içinә diqqәt
kәsilmişdi; ordan gәlininin bir azdan dünyaya gәtirәcәyi ilk nәvәsinin
çığırtısını eşitmәk istәyirdi, vәssalam. Amma hәlә ki, gәlini sancılardan
çadırın içәrisindәki arvadları az qala divara dırmaşdırırdı, brezent divara!
Ağrıdan ufuldayan gәlinin sәsindәn Abbas kişini hәrdәnbir dәhşәtli
utancaqlıq bürüyürdü. Kişi elә bil bu bir neçә dәqiqәnin içindә bir qәdәr dә
yaşlaşmışdı; bayaq özünün dediyi kimi, “mәnim polad belim bürküdәn ik-
iqat olub”. O biri dә onun kimiydi, intәhası, arabir havanı lәnәtlәyir, sonra
da çuxura düşmüş qәmli gözlәrini tez-tez sәyirdә-sәyirdә uzaqda görünәn
kәndә tuşlayırdı.
Bayaq dedim, bu, hәmin kәnd idi ki, orda kişilәr doğulmuşdu; yaşa-
mışdı, onların ataları, babaları, ulu babaları, uludan da uluları doğulmuş-
dular, yaşamışdılar, qurmuşdular… axırda da bir-iki ermәni dığası rusların
kömәyilә gәlib bu kişilәri qovmuşdu ordan; çox da uzağa yox, otuz-otuz
beş kilometr bu tәrәfә, düzәngaha. Hә, bax, mәsәlәnin әsl mәğzi belәydi;
nә isә, bu kişilәr barәdә hәlәlik bu qәdәr.
Qoca uşaq
Axşamçağı tәxminәn saat yeddi olardı. Bir az әvvәl batmağa
doğru tәlәsәn günәşin istisi hәlә yandırırdı.
Bir yandan bürkü vә bir yandan da göy üzünün birdәn-birә qaralması,
topa-topa buludların kül rәngindә bulanıq şәkil alması çadırın beş
addımlığında sakit-sakit axan arxın qırağında daş üstündә oturmuş kişilәri
ürәksıxıcı yay günlәrinin istilәrindәn heç olmasa bir saatlığa qurtarmalıydı.
Hamı şıdırğı yağış gözlәyirdi; qocalar bu әlamәti neçә dәfә sınamış-
dılar vә hәmişә dә düz çıxmışdı. Amma yağış yağmaq bilmirdi; buludlar da
çәkilmirdi ki, heç olmasa qürub edәn günәş görünsün. Nә dә külәkdәn-zad-
dan әsib elәyirdi. Havadan baş açmaq olmurdu. Yaşlı kişilәrdәn biri düz
590 hülqumuna qәdәr dirәnәn nimdaş köynәyinin bağlanmış düymәlәrinin ik-
isini axır ki açdı vә:
– Bişdik, nәfәs almaq mümkün deyil ha, belә dә hava olar? – deyә
narazı halda tәxminәn otuz-otuz beş kilometr uzaqda görünәn alçaqboylu,
keçәl dağlar qoynunda bulanıq, kül rәnginә bürünәn kәndlәrinә tәrәf baxdı. –
Yәqin, kәnddә bir hava var, indi o çinarlığın yuxarısı var ha, oraları külәk
tutur... – davam etdi.
Heç kәs kişinin sözlәrini eşitmәdi vә bәlkә dә, eşitdilәr, sadәcә
әhәmiyyәt vermәdilәr. Çünki onlar doxsan ikidәn bәri ermәnilәrin soxulub
zorla qamarladığı kәndlәrinin hayında deyildilәr. Mәsәlәn, hәmin o nimdaş
köynәklinin böyründә oturub qәlyan tüstülәdәn Abbas kişi tәxminәn altmış-
altmış beş yaşlarında olardı vә yüz faiz böyürdәki çadırın içinә diqqәt
kәsilmişdi; ordan gәlininin bir azdan dünyaya gәtirәcәyi ilk nәvәsinin
çığırtısını eşitmәk istәyirdi, vәssalam. Amma hәlә ki, gәlini sancılardan
çadırın içәrisindәki arvadları az qala divara dırmaşdırırdı, brezent divara!
Ağrıdan ufuldayan gәlinin sәsindәn Abbas kişini hәrdәnbir dәhşәtli
utancaqlıq bürüyürdü. Kişi elә bil bu bir neçә dәqiqәnin içindә bir qәdәr dә
yaşlaşmışdı; bayaq özünün dediyi kimi, “mәnim polad belim bürküdәn ik-
iqat olub”. O biri dә onun kimiydi, intәhası, arabir havanı lәnәtlәyir, sonra
da çuxura düşmüş qәmli gözlәrini tez-tez sәyirdә-sәyirdә uzaqda görünәn
kәndә tuşlayırdı.
Bayaq dedim, bu, hәmin kәnd idi ki, orda kişilәr doğulmuşdu; yaşa-
mışdı, onların ataları, babaları, ulu babaları, uludan da uluları doğulmuş-
dular, yaşamışdılar, qurmuşdular… axırda da bir-iki ermәni dığası rusların
kömәyilә gәlib bu kişilәri qovmuşdu ordan; çox da uzağa yox, otuz-otuz
beş kilometr bu tәrәfә, düzәngaha. Hә, bax, mәsәlәnin әsl mәğzi belәydi;
nә isә, bu kişilәr barәdә hәlәlik bu qәdәr.
