Page 585 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 585
abbas
adam o qiymәtә almazdı. İndi dә sәrhәdin o tayındakılarla әlaqәyә girmiş, 585
qadın kimi qeybәtsevәn bu loxәbәrә qarşı qәlbimdә birdәn-birә qәribә bir
minnәtdarlıq duyğusu baş qaldırdı, amma bilirdim ki, bu, müvәqqәti şeydir.
Atamgil üç gündәn sonra qayıtdılar. Elә günә düşmüşdü ki, bibimi
tanımaq üçün mәn tәxminәn yarım dәqiqәyә qәdәr onu diqqәtlә süzmәli
oldum. Bunun bir sәbәbi dә o idi ki, bir vaxtlar nazlı, qәmzәli yerişiylә ürәk-
lәrә od salan bibim atamın arxasınca yöndәmsiz bir yerişlә axsaya-axsaya
gәlirdi vә mәn hiss elәdim ki, durduğum yerdәcә qәhәr mәni boğur. Biz
devikmiş halda bir-birimizi qucaqladıq. Bibim hönkürәndә dә hiss elәdim
ki, elә bil o nәdәnsә hürküb. Sanki o, kәnd adamları ilә dә qorxa-qorxa
görüşdü. Sonra biz onu araya alıb evә apardıq. Arvadlardan bir neçә nәfәr
onun qoluna girmişdi vә hamı sәssizcә içini çәkirdi. Mәnә qәtiyyәn elә
gәlmirdi ki, bu, sevincdәn dә ola bilәr. O gün Fәrrux әmi ilә Gülbuta xalanı
da azad elәmişdilәr, amma nәdәnsә az qala bütün kәnd bizә yığılmışdı.
Bibimә sualı yağış kimi yağdırırdılar: onları tutandan sonra hara aparıblar,
işgәncә veriblәr, ya yox, saxlandıqları yer necә idi, gündә neçә dәfә yemәk
verirdilәr vә s... Alnında, yanağında qaraltılar olan xәstәhal bibim indi birinә
danışdığı seyi beş dәqiqәdәn sonra bir ayrısına söylәyir, heç on dәqiqә
keçmәmiş hәmin söhbәt yenidәn tәkrar olunurdu. Bir şeyi on dәfә
eşitmәklәrinә baxmayaraq, hәr dәfә bibim sözә başlayanda onların ağzı
ayrıq qalırdı. Әlәlxüsus, onu xәstәxanada müalicә elәyәn hәkimin Bakıdan
köçüb getdiyini vә çörәk itirmәdiyini eşidәndә arvadlar dünyada o xoş söz
qalmadı ki, halal adamların ünvanına demәsinlәr. Sonra az qaldı, bibim yad-
dan çıxsın. Hәrә indiyәcәn rastına çıxan yaxşı adamlarla bağlı bir xatirә
danışmağa başladı. Bibimin dediklәrindәn mәnim әn çox yadımda qalan
işgәncә ilә qәtlә yetirilәnlәr barәdә söhbәt idi. Nә qәdәr ağır da olsa, bibimin
yalnız o barәdә söhbәtlәrinә qulaq asmaq istәyirdim, çünki mәnә elә gәlirdi,
hansısa bir möcüzәnin sayәsindә darda qalanlar lap son anda qurtulub öz
layiqli qisaslarını almalıdırlar.
Di gәl bibim sonralar da – düz iki hәftә gәlib-gedәnimiz oldu, qonaq-
qaranın ayağı qapımızdan kәsilmәdi – bu barәdә danışanda nәdәnsә heç bir
möcüzә baş vermirdi... Bununla belә o günlәr elә bil dәrdlәrimizin çoxu
unudulmuşdu, hәrçәnd atam gün-gündәn daha qaraqabaq vә tündmәcaz
olurdu. Onun bu halı hiss olunmadan anama da keşmişdi. Heç cür ola
bilmәzdi, bibim bunu duymamış olsun. Elә bil vaxt ötdükcә o da
adamayovuşmaz olur, adamların onun barәsindә xoş sözlәr danışmadığını
hiss elәyirdi. Bir dәfә o, ayağının sınığını – bu, bibim özünü qayadan atanda
olmuşdu – hәkimә göstәrmәk lazım olduğunu deyәndә atam bir üz göstәrdi
ki, onların qardaş-bacı olduğuna inanmaq üçün heç nәnәmi dirildib o biri
adam o qiymәtә almazdı. İndi dә sәrhәdin o tayındakılarla әlaqәyә girmiş, 585
qadın kimi qeybәtsevәn bu loxәbәrә qarşı qәlbimdә birdәn-birә qәribә bir
minnәtdarlıq duyğusu baş qaldırdı, amma bilirdim ki, bu, müvәqqәti şeydir.
Atamgil üç gündәn sonra qayıtdılar. Elә günә düşmüşdü ki, bibimi
tanımaq üçün mәn tәxminәn yarım dәqiqәyә qәdәr onu diqqәtlә süzmәli
oldum. Bunun bir sәbәbi dә o idi ki, bir vaxtlar nazlı, qәmzәli yerişiylә ürәk-
lәrә od salan bibim atamın arxasınca yöndәmsiz bir yerişlә axsaya-axsaya
gәlirdi vә mәn hiss elәdim ki, durduğum yerdәcә qәhәr mәni boğur. Biz
devikmiş halda bir-birimizi qucaqladıq. Bibim hönkürәndә dә hiss elәdim
ki, elә bil o nәdәnsә hürküb. Sanki o, kәnd adamları ilә dә qorxa-qorxa
görüşdü. Sonra biz onu araya alıb evә apardıq. Arvadlardan bir neçә nәfәr
onun qoluna girmişdi vә hamı sәssizcә içini çәkirdi. Mәnә qәtiyyәn elә
gәlmirdi ki, bu, sevincdәn dә ola bilәr. O gün Fәrrux әmi ilә Gülbuta xalanı
da azad elәmişdilәr, amma nәdәnsә az qala bütün kәnd bizә yığılmışdı.
Bibimә sualı yağış kimi yağdırırdılar: onları tutandan sonra hara aparıblar,
işgәncә veriblәr, ya yox, saxlandıqları yer necә idi, gündә neçә dәfә yemәk
verirdilәr vә s... Alnında, yanağında qaraltılar olan xәstәhal bibim indi birinә
danışdığı seyi beş dәqiqәdәn sonra bir ayrısına söylәyir, heç on dәqiqә
keçmәmiş hәmin söhbәt yenidәn tәkrar olunurdu. Bir şeyi on dәfә
eşitmәklәrinә baxmayaraq, hәr dәfә bibim sözә başlayanda onların ağzı
ayrıq qalırdı. Әlәlxüsus, onu xәstәxanada müalicә elәyәn hәkimin Bakıdan
köçüb getdiyini vә çörәk itirmәdiyini eşidәndә arvadlar dünyada o xoş söz
qalmadı ki, halal adamların ünvanına demәsinlәr. Sonra az qaldı, bibim yad-
dan çıxsın. Hәrә indiyәcәn rastına çıxan yaxşı adamlarla bağlı bir xatirә
danışmağa başladı. Bibimin dediklәrindәn mәnim әn çox yadımda qalan
işgәncә ilә qәtlә yetirilәnlәr barәdә söhbәt idi. Nә qәdәr ağır da olsa, bibimin
yalnız o barәdә söhbәtlәrinә qulaq asmaq istәyirdim, çünki mәnә elә gәlirdi,
hansısa bir möcüzәnin sayәsindә darda qalanlar lap son anda qurtulub öz
layiqli qisaslarını almalıdırlar.
Di gәl bibim sonralar da – düz iki hәftә gәlib-gedәnimiz oldu, qonaq-
qaranın ayağı qapımızdan kәsilmәdi – bu barәdә danışanda nәdәnsә heç bir
möcüzә baş vermirdi... Bununla belә o günlәr elә bil dәrdlәrimizin çoxu
unudulmuşdu, hәrçәnd atam gün-gündәn daha qaraqabaq vә tündmәcaz
olurdu. Onun bu halı hiss olunmadan anama da keşmişdi. Heç cür ola
bilmәzdi, bibim bunu duymamış olsun. Elә bil vaxt ötdükcә o da
adamayovuşmaz olur, adamların onun barәsindә xoş sözlәr danışmadığını
hiss elәyirdi. Bir dәfә o, ayağının sınığını – bu, bibim özünü qayadan atanda
olmuşdu – hәkimә göstәrmәk lazım olduğunu deyәndә atam bir üz göstәrdi
ki, onların qardaş-bacı olduğuna inanmaq üçün heç nәnәmi dirildib o biri
