Page 359 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 359
rman Kÿrimzadÿ
At otları qarpa-qarpa irәlilәdikcә dırnaqları da islanırdı. Sürtülmüş 359
üzәngi işıldayırdı. Cilovun gәmi cingildәyirdi. Qabaqdakı adamlar ağacların
altına girib görünmәz olanda at dayandı, onun iri gözlәri qaranlığa dikildi.
– Bu qoca armud ağacı kimi çürüyüb gedirәm, Hümmәtin nәvәsi.
Çoxdandı isti su görmәmişәm. Kürәyimdә әl qalınlıqda kir var.
– Sәnә bu da azdı. Meşәdә, kirin-pasağın içindә ömür çürütmәk çox
vacibdi? Özünә bir iş tapa bilmәzsәn?! Qayıt gәl evimizә.
– Bu haqda sonra danışarıq.
At ayağının tappıltısı kәsildi. Elә bil kimsә daxmanın yanında dayanıb
fit çalırdı. Әlüzyuyanın da danqıltısı eşidilirdi.
– Balam, burada әl-üzünü yuyan kimdir? Qonağımız hardan gәlib.
– Qonağını mәndәn soruşursan?!
Zinyәtin ürәyinә özgә, xoşagәlmәz bir fikir çökdü.
– Kimdi?
Zәkәriyyә sәslәnәndәn sonra fit kәsildi. Әlüzyuyan yanı üstә düşdü.
Donqultu eşidildi. Kәhәr dal ayaqları üstә qalxıb kişnәdi. Sanki qanad açıb
göyә uçacaqdı.
– Dayan! Qorxma, ayıdı.
Zinyәti gülmәk tutdu. O, alaçıqda böyümüşdü. Uşaq vaxtı qoduqları
minib bizlәyәr, soncuqlada-soncuqlada çapar, oğlanlarla ötüşәrdi. Sürüşüb
heyvanın boynuna düşsә dә, qışqırmazdı, gülәrdi. Mәrә başına çatanda
qoduğun belindә bәnd alıb qalan tәk Zinyәt olardı. Oğlanlar onun yanında
döşlәrinә döymәyә, özlәrini öymәyә cәsarәt etmәzdilәr. Babası Hümmәt
kişi qırmızı tubluğa çubuğunu bizlә deşә-deşә deyәrdi:
– Mәnim balam at üstә doğulub, onu quzu kimi xurcunda yaylağa
aparmışıq. Ona görә dә belә dәcәldi. Oğlan olacaqmış, fikrini dәyişib.
Zinyәt böyüyәndә yaxşı at çapan oldu. Cavanlardan heç biri ürәk elәyib
onunla cıdıra çıxmazdı. Çünki Zinyәt tez-tez oğlanların papağını götürüb
qaçar, onları pәrt elәyәrdi.
Zәkәriyyәnin Zinyәtlә evlәnmәyinin qәribә tarixi vardı...
Bir gün obaya xәbәr çatdı ki, Zәkәriyyә beş ayı vurub. Atdan-ulaqdan
çullayıb onun dalınca getdilәr. Axşama yaxın meşәdәn qalxan Palantökәn
yoxuşunda Zәkәriyyә göründü. Tüfәngini üzüaşağı çiyninә keçirmişdi.
Tәrdәn islanıb saralan can köynәyinin yaxası açıq idi. Döşündә bir çәngә
qıvrım tük vardı. Yol üstünә çıxmış qızları, qadınları görüb yaxasını
düymәlәdi. Zinyәt dә atını minib onun qabağına çıxmışdı. Zәkәriyyә
adamlarla salamlaşdı, görüşdü, obaya tәrәf yeridi. Lalәliyin ortasında, ağ
kәkilli, qara atın üstündәki qırmızı paltarlı qızı görәn kimi duruxdu. İndi o,
hamının gözündә igiddir. Әn qoçaq cavanlar belә ona hәsәd aparırlar. Bir
At otları qarpa-qarpa irәlilәdikcә dırnaqları da islanırdı. Sürtülmüş 359
üzәngi işıldayırdı. Cilovun gәmi cingildәyirdi. Qabaqdakı adamlar ağacların
altına girib görünmәz olanda at dayandı, onun iri gözlәri qaranlığa dikildi.
– Bu qoca armud ağacı kimi çürüyüb gedirәm, Hümmәtin nәvәsi.
Çoxdandı isti su görmәmişәm. Kürәyimdә әl qalınlıqda kir var.
– Sәnә bu da azdı. Meşәdә, kirin-pasağın içindә ömür çürütmәk çox
vacibdi? Özünә bir iş tapa bilmәzsәn?! Qayıt gәl evimizә.
– Bu haqda sonra danışarıq.
At ayağının tappıltısı kәsildi. Elә bil kimsә daxmanın yanında dayanıb
fit çalırdı. Әlüzyuyanın da danqıltısı eşidilirdi.
– Balam, burada әl-üzünü yuyan kimdir? Qonağımız hardan gәlib.
– Qonağını mәndәn soruşursan?!
Zinyәtin ürәyinә özgә, xoşagәlmәz bir fikir çökdü.
– Kimdi?
Zәkәriyyә sәslәnәndәn sonra fit kәsildi. Әlüzyuyan yanı üstә düşdü.
Donqultu eşidildi. Kәhәr dal ayaqları üstә qalxıb kişnәdi. Sanki qanad açıb
göyә uçacaqdı.
– Dayan! Qorxma, ayıdı.
Zinyәti gülmәk tutdu. O, alaçıqda böyümüşdü. Uşaq vaxtı qoduqları
minib bizlәyәr, soncuqlada-soncuqlada çapar, oğlanlarla ötüşәrdi. Sürüşüb
heyvanın boynuna düşsә dә, qışqırmazdı, gülәrdi. Mәrә başına çatanda
qoduğun belindә bәnd alıb qalan tәk Zinyәt olardı. Oğlanlar onun yanında
döşlәrinә döymәyә, özlәrini öymәyә cәsarәt etmәzdilәr. Babası Hümmәt
kişi qırmızı tubluğa çubuğunu bizlә deşә-deşә deyәrdi:
– Mәnim balam at üstә doğulub, onu quzu kimi xurcunda yaylağa
aparmışıq. Ona görә dә belә dәcәldi. Oğlan olacaqmış, fikrini dәyişib.
Zinyәt böyüyәndә yaxşı at çapan oldu. Cavanlardan heç biri ürәk elәyib
onunla cıdıra çıxmazdı. Çünki Zinyәt tez-tez oğlanların papağını götürüb
qaçar, onları pәrt elәyәrdi.
Zәkәriyyәnin Zinyәtlә evlәnmәyinin qәribә tarixi vardı...
Bir gün obaya xәbәr çatdı ki, Zәkәriyyә beş ayı vurub. Atdan-ulaqdan
çullayıb onun dalınca getdilәr. Axşama yaxın meşәdәn qalxan Palantökәn
yoxuşunda Zәkәriyyә göründü. Tüfәngini üzüaşağı çiyninә keçirmişdi.
Tәrdәn islanıb saralan can köynәyinin yaxası açıq idi. Döşündә bir çәngә
qıvrım tük vardı. Yol üstünә çıxmış qızları, qadınları görüb yaxasını
düymәlәdi. Zinyәt dә atını minib onun qabağına çıxmışdı. Zәkәriyyә
adamlarla salamlaşdı, görüşdü, obaya tәrәf yeridi. Lalәliyin ortasında, ağ
kәkilli, qara atın üstündәki qırmızı paltarlı qızı görәn kimi duruxdu. İndi o,
hamının gözündә igiddir. Әn qoçaq cavanlar belә ona hәsәd aparırlar. Bir
