Page 143 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 143
ßbölhÿsÿn
– Qızıl kimi qardaşdır. Qızıl kimi adamdır. Bütün mahalda onun işi
mәşhurdur.
Bir dәfә eşitmiş olduğu sözlәr indi bütün ev şeylәrinin ağzila tәkrara
eşidilmiş kimi idi. Altına döşәnәn xalça, gәbә, divara vurulan aynalar, asılan
dәstmal, pәrdәlәr, rәfdә sıra ilә düzülәn yaşıl, mavi, al, sümahı, kasa, boşqab
vә dәrilәr, gülab süzülәn vә çayniklәr hamısı o cümlәni tәkrar edirdi.
– Qızıl kimi adam, qızıl kimi qardaş. İşi bütün mahalda mәşhurdur.
– Nә üçün o, qardaşı kimi ola bilmәzdi? Yoxsa vaxt keçmişdi?
– Yox, ola bilmәzsәn?
– Nә üçün?
Bu sualı öz-özünә verir, dәrhal beş-on dәqiqә әvvәl oxuduğu beyti
qeyri-iradi olaraq xatırlayırdı:
“Әbr әgәr ab zindәqi bәrәd 143
Hәrgiz әz zaxi-bid bәr nә xeyri”
Daha sonra çalışqan kiçik qardaşı gözü önünә gәlirdi. Doğrudan da, o,
bir söyüd ağacı idimi?
Qardaşı bir çәkmәçi idi. O, bir sәnәt öyrәnә bilmәz, qardaşı kimi ola
bilmәzdimi?
– Yox, ola bilmәzsәn!
– Yenә bu sәs haradan gәlirdi?
Bu yox-yoxlar! Bunları yer altından әcinnәlәr, göydәn mәlәklәr, yoxsa
beyni içindә bir şey, onun düşmәni olan birisi vardı ki, yox, yox deyә ona
mane olmaq, әl-ayağını bağlamaq istәyirdi. O, axmaq-axmaq, neçә dәfә idi
ki, vәhydәn gәldiyinә qane olduğu bu sәslәri eşidirdi. İlk dәfәlәr bu sәs “hә”,
“elә, elә” deyә nida edirdi. Sonra iş dәyişdi: indi ikinci dәfә idi ki, bu sәs
“yox!” deyirdi. Birincisi, evlәnmәk mәsәlәsi ortaya atıldıqda, ikincisi dә
bu!
Yox, artıq bu sәsә qulaq asmayacaq. Aldandığı bәsdi, çalışıb-çapala-
yacaq, o da adam olacaqdı. O, kimdәn әskikdi?
– Yox, ola bilmәzsәn!
– Nә üçün ola bilmәrәm, çalışıb-çapalaram deyә düşündükdә hәqiqәtlә
toxundu. Nә cür çalışacaq, nә yapacakdı?
O, iyirmi ildәn bәri ömrünü özü kimi sofi әmisinin dükanında,
hicrәlәrdә, mәscidlәr küncündә, Mәşhәddә, Kәrbәlada keçirmiş bir bәdbәxt
idi, Quran oxumaq, dua yazmaq, namaz qılmaq, onun bildiklәri bu qәdәrdir!
Mәmlәkәtdә isә belә müftәxorlar get-gedә dәbdәn düşmәkdә idilәr. Bu günü
hәr kәs: böyük, kiçik, alim, cahil onlara xor nәzәrlәrlә baxır.
– Qızıl kimi qardaşdır. Qızıl kimi adamdır. Bütün mahalda onun işi
mәşhurdur.
Bir dәfә eşitmiş olduğu sözlәr indi bütün ev şeylәrinin ağzila tәkrara
eşidilmiş kimi idi. Altına döşәnәn xalça, gәbә, divara vurulan aynalar, asılan
dәstmal, pәrdәlәr, rәfdә sıra ilә düzülәn yaşıl, mavi, al, sümahı, kasa, boşqab
vә dәrilәr, gülab süzülәn vә çayniklәr hamısı o cümlәni tәkrar edirdi.
– Qızıl kimi adam, qızıl kimi qardaş. İşi bütün mahalda mәşhurdur.
– Nә üçün o, qardaşı kimi ola bilmәzdi? Yoxsa vaxt keçmişdi?
– Yox, ola bilmәzsәn?
– Nә üçün?
Bu sualı öz-özünә verir, dәrhal beş-on dәqiqә әvvәl oxuduğu beyti
qeyri-iradi olaraq xatırlayırdı:
“Әbr әgәr ab zindәqi bәrәd 143
Hәrgiz әz zaxi-bid bәr nә xeyri”
Daha sonra çalışqan kiçik qardaşı gözü önünә gәlirdi. Doğrudan da, o,
bir söyüd ağacı idimi?
Qardaşı bir çәkmәçi idi. O, bir sәnәt öyrәnә bilmәz, qardaşı kimi ola
bilmәzdimi?
– Yox, ola bilmәzsәn!
– Yenә bu sәs haradan gәlirdi?
Bu yox-yoxlar! Bunları yer altından әcinnәlәr, göydәn mәlәklәr, yoxsa
beyni içindә bir şey, onun düşmәni olan birisi vardı ki, yox, yox deyә ona
mane olmaq, әl-ayağını bağlamaq istәyirdi. O, axmaq-axmaq, neçә dәfә idi
ki, vәhydәn gәldiyinә qane olduğu bu sәslәri eşidirdi. İlk dәfәlәr bu sәs “hә”,
“elә, elә” deyә nida edirdi. Sonra iş dәyişdi: indi ikinci dәfә idi ki, bu sәs
“yox!” deyirdi. Birincisi, evlәnmәk mәsәlәsi ortaya atıldıqda, ikincisi dә
bu!
Yox, artıq bu sәsә qulaq asmayacaq. Aldandığı bәsdi, çalışıb-çapala-
yacaq, o da adam olacaqdı. O, kimdәn әskikdi?
– Yox, ola bilmәzsәn!
– Nә üçün ola bilmәrәm, çalışıb-çapalaram deyә düşündükdә hәqiqәtlә
toxundu. Nә cür çalışacaq, nә yapacakdı?
O, iyirmi ildәn bәri ömrünü özü kimi sofi әmisinin dükanında,
hicrәlәrdә, mәscidlәr küncündә, Mәşhәddә, Kәrbәlada keçirmiş bir bәdbәxt
idi, Quran oxumaq, dua yazmaq, namaz qılmaq, onun bildiklәri bu qәdәrdir!
Mәmlәkәtdә isә belә müftәxorlar get-gedә dәbdәn düşmәkdә idilәr. Bu günü
hәr kәs: böyük, kiçik, alim, cahil onlara xor nәzәrlәrlә baxır.
