Page 13 - "Hər suala bir cavab" (I cild)

13

Günәş tutulmaları niyә nadir hadisәdir?

A y Yer әtrafına hәrlәnәrkәn bәzәn durur.
düz Yerlә Günәş arasında qәrar Ayın tutulması isә yalnız onun bәdir-
tutur vә planetimizin üzәrinә
öz kölgәsini salır. Bu zaman Günәş tutul- lәnmiş vәziyyәtindә vә o, Yerin gün
ması baş verir. düşmәyәn, әks tәrәfindә duranda baş
Günәş tutulması mütlәq tәzә Ay çıxan- verir. Yer Ayla Günәşin arasından ötәndә,
da; Ay Yerin Günәşә baxan tәrәfinә düşәn- Ay Yerin kölgәsinә düşür vә gözdәn itir.
dә görünür. Bәs onda niyә hәr dәfә tәzә Qismәn tutulma isә Ay Yerin kölgәsinә
Ay çıxanda, biz Günәş tutulmasının yalnız qismәn düşәndә baş verir.
şahidinә çevrilmirik? Mәsәlә bundadır ki,
Ayın Yer әtrafındakı orbiti Yerin Günәş Bәzi illәrdә Ay tutulması heç olmur,
әtrafındakı orbitinin sәthiylә heç vaxt üst- bәzi illәrdә isә bir dәfәdәn üç dәfәyә kimi
üstә düşmür. Ay Yerin әtrafına fırlanarkәn baş verir. Günәş tutulmasına isә hәr il iki
(tam dövrә 29 gün әrzindә başa çatır) gah dәfәdәn beş dәfәyәdәk rast gәlirik. Yerin
Yer orbitindәn aşağı, gah da yuxarıdan bәzi nöqtәlәrindә tam Günәş tutulmasını
keçir.
Günәş tutulması tam, halqavari vә
qismәn ola bilәr. Əgәr Ay Günәşin qarşı-
sını tam tutursa, tutulma da tam olur.
Lakin Ayla Yer arasındakı mәsafә hәmişә
eyni olmur. Çox vaxt Ay Yerdәn xeyli
uzaqda durduğundan Günәşi tam örtә bil-
mir.
Bәzi Günәş tutulmaları zamanı Ay
qara bir disk kimi görünür vә Günәşin
üzünü demәk olar ki, tam tutur – onun
kәnarlarından yalnız nazik halqa görünür.
Bu nazik işıq halqasına “tac” deyirlәr, bu
cür tutulma isә halqavari tutulma adlanır.
Qismәn tutulma zamanı isә Ay diskinin
yalnız bir parçası Günәşlә Yerin arasında