Page 413 - antologiya
P. 413
i Heydər Haksal 413
daş heykәldi. Görәsәn, bu heykәllәr hәmişә daş kimi
hәrәkәtsiz olur? Birinin ibnәliyi tutub, gedib heykәlin
gözünә barmağını soxub ki, görsün heykәl nә edәcәk? O
heykәlin burnuyla, qulaqlarıyla, çәnәsiylә oynayarkәn
yaramaz bir quş gәlib papağını batırıb. Hәyasızlığa bax e...
Quş olasan, belә iş görәsәn. Axı bu cәsarәti kim verib ona?
Quşlar heykәllәrә öyrәşәndәn sonra insanları zibil yerinә
dә qoymur. O quşun nәcisi heykәlin burnuna dәyib, üzünә
sıçrayıb. Sildikcә nәcis üz-gözünә daha çox yayılıb. O özü
adamın yanından çәkilmәsәydi, başqa bir quş da eyni şeyi
onun başına gәtirәcәkdi. Sәid Faiqin son quşlarından bir
neçәsi günümüzәcәn gәlib çatıb. Onlar elә bil yaramazlıq
üçün yaradılıb. Amma deyim ki, bu vәziyyәtdә heç vaxt
yaxınlaşmazlar: bu adamın çәnәsi dayanmır ki. O biri
adamsa susub oturub. Elә bilir, danışmasa, hörmәti arta-
caq. Bu isә elә hey qırıldadır. O birinin ağzından sözü
kәlbәtinlә dә çıxarmaq mümkün deyil, dodaqlarında bala-
ca bir tәrpәniş dә yoxdu, donmuş heykәl kimidi, adam ona
toxunmaq istәyir ki, bәlkә, bir canlanma yarana.
Aman Allah, bir-birinin әksi olan bu iki fәrqli adamı
necә dә mәharәtlә yaradıb bir araya gәtirmisәn. O biri dә
bu iki nәfәrin yanında özünü adam sayıb, bir yer tutmaq
istәyir.
Bu müşküllәri necә hәll elәmәk olar? Yoxsa bu, bir
qәribәlik, qeyri-adilikdi? Bәlkә dә, tilsimdi... Mәsәlәni
başa düşmәk lazımdı. Yaxşı, nәyi başa düşmәk lazımdı?
Bu sualların arasında çırpınmağın bir mәnası varmı,
görәn? Görülmәsi lazım olan iş nәdir, nәyi tәcrübәdәn
keçirmәliyik?
Adamlardan biri qarnına yumruq dәymiş kimi ikiqat
olub. Üzündә әcaib bir ifadә dә var. O, özünә hәmdәm
axtarır. Ancaq xeyri yoxdu. Bu çәrәnçinin sözlәri hava
kimi uçub-gedir, fındıqtәmizlәyәn cihazdan çıxan toz kimi
hәr tәrәfә yayılır, göz-gözü görmür. “Söz çoxluğundan
göz-gözü görmür” mәsәli haradan çıxdı? Yazan yenә
daş heykәldi. Görәsәn, bu heykәllәr hәmişә daş kimi
hәrәkәtsiz olur? Birinin ibnәliyi tutub, gedib heykәlin
gözünә barmağını soxub ki, görsün heykәl nә edәcәk? O
heykәlin burnuyla, qulaqlarıyla, çәnәsiylә oynayarkәn
yaramaz bir quş gәlib papağını batırıb. Hәyasızlığa bax e...
Quş olasan, belә iş görәsәn. Axı bu cәsarәti kim verib ona?
Quşlar heykәllәrә öyrәşәndәn sonra insanları zibil yerinә
dә qoymur. O quşun nәcisi heykәlin burnuna dәyib, üzünә
sıçrayıb. Sildikcә nәcis üz-gözünә daha çox yayılıb. O özü
adamın yanından çәkilmәsәydi, başqa bir quş da eyni şeyi
onun başına gәtirәcәkdi. Sәid Faiqin son quşlarından bir
neçәsi günümüzәcәn gәlib çatıb. Onlar elә bil yaramazlıq
üçün yaradılıb. Amma deyim ki, bu vәziyyәtdә heç vaxt
yaxınlaşmazlar: bu adamın çәnәsi dayanmır ki. O biri
adamsa susub oturub. Elә bilir, danışmasa, hörmәti arta-
caq. Bu isә elә hey qırıldadır. O birinin ağzından sözü
kәlbәtinlә dә çıxarmaq mümkün deyil, dodaqlarında bala-
ca bir tәrpәniş dә yoxdu, donmuş heykәl kimidi, adam ona
toxunmaq istәyir ki, bәlkә, bir canlanma yarana.
Aman Allah, bir-birinin әksi olan bu iki fәrqli adamı
necә dә mәharәtlә yaradıb bir araya gәtirmisәn. O biri dә
bu iki nәfәrin yanında özünü adam sayıb, bir yer tutmaq
istәyir.
Bu müşküllәri necә hәll elәmәk olar? Yoxsa bu, bir
qәribәlik, qeyri-adilikdi? Bәlkә dә, tilsimdi... Mәsәlәni
başa düşmәk lazımdı. Yaxşı, nәyi başa düşmәk lazımdı?
Bu sualların arasında çırpınmağın bir mәnası varmı,
görәn? Görülmәsi lazım olan iş nәdir, nәyi tәcrübәdәn
keçirmәliyik?
Adamlardan biri qarnına yumruq dәymiş kimi ikiqat
olub. Üzündә әcaib bir ifadә dә var. O, özünә hәmdәm
axtarır. Ancaq xeyri yoxdu. Bu çәrәnçinin sözlәri hava
kimi uçub-gedir, fındıqtәmizlәyәn cihazdan çıxan toz kimi
hәr tәrәfә yayılır, göz-gözü görmür. “Söz çoxluğundan
göz-gözü görmür” mәsәli haradan çıxdı? Yazan yenә
