Page 508 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 508
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
dә, bu vilayәtdәki azәrbaycanlı iş adamları Knyaza bu diyarda әli qәlәm
tutan yeganә azәrbaycanlı kimi xüsusi rәğbәt bәslәyirlәr. Vә mәn bunu hәr
addımda duyurdum vә hiss elәyirdim ki, әsas şәrt Knyazın rus dilindә yaza
bilmәsi ilә bağlı deyil, necә yazması ilә bağlıdır.
Bizi yuxudan Teyfur Heybәtovun telefon zәngi oyatdı. Şәhәrlә
tanışlığa Fәrman Salmanovun abidәsini ziyarәtlә başladıq. Postamentinә
tәzә çiçәklәr düzülmüşdü. Görünür, bizdәn azacıq qabaq abidәni ziyarәt
etmişdilәr:
– Hәr gün belәdi, – Teyfur dedi, – elә gün olmur ki, bu abidәnin
ziyarәtinә insan gәlmәsin, milliyyәtindәn asılı olmayaraq, burda hamı onun
xatirәsini әziz tutur. Әslindә, bu şәhәr özü onun abidәsidir.
Sözün bu yerindә Anarın, Azәrbaycan ictimai-siyasi, әdәbi hәyatının
son yüz ilini әhatә edәn “Yaşamaq hüququ” kitabı yadıma düşdü vә bir daha
508 bu qәnaәtә gәldim ki, bu YAZIda Anarın dünya şöhrәtli azәrbaycanlılar
sırasında Fәrman Salmanovdan ayrıca bәhs etmәsi tәsadüfi deyil.
Görünür, Teyfur maşını ona görә asta sürürdü ki, mәn onun sevimli
şәhәrinin mәnzәrәlәrini gözlәrimә, xәyalıma köçürüm, Knyaz isә yeni özülü
qoyulmuş bir sıra tikililәri nişan verib iftixarla deyirdi ki, bunları Teyfur
tikir.
Yuqrada mamont sümüklәri tapıldığını bilirdim, amma bilmirdim ki,
Xantı-Mansinin әn mәnzәrәli guşәsindә mamontların bu torpaqlardakı
hәyatını әks etdirәn tәbii qoruq yaradılıb. Çoxdan nәsli kәsilmiş filә bәnzәr
bu heyvanın hәyat tәrzi tәsvirә gәtirilib.
Qoruğa çatmamış, Teyfur maşını asfaltdan çıxarıb torpaq yola saldı
vә bir daha biz yeni tikili ilә üz-üzә qaldıq. Bu binanın inşasında ağacdan
başqa, heç bir tikinti materialı işlәdilmәmişdi, hәtta mismar da.
– Bu, mәnim axırıncı layihәmdi, – Teyfur dedi, – hamam olacaq…
Soruşdum:
– Fin hamamı?
– Yox, rus hamamı, açıq havada çәllәklәr dә qoyulacaq.
Knyaz da müdaxilә etdi:
– İndi hamının evindә hamam var, yәni, bu, xeyir verәcәk?
– Söhbәt xeyirdәn getmir, hamam mәdәniyyәt, sağlamlıq rәmzidi, –
Teyfur dedi vә mәn dә astadan mәşhur bayatının bir beytini xatırladım:
“Tikmirәm, özüm qalam, tikirәm izim qala.” Knyaz da sözümә qüvvәt
verdi: әsas iz qoymaqdı, iz cığıra çevrilir, sonra da yola…
Meşәdәn çıxan yolla İrtışın, sahilinә ala-bәzәk qayıqlar pәrçimlәnmiş,
bәyaz qumlu körfәzlәrindәn birinә gәldik. “Mersedes”in sükanı arxasından
dә, bu vilayәtdәki azәrbaycanlı iş adamları Knyaza bu diyarda әli qәlәm
tutan yeganә azәrbaycanlı kimi xüsusi rәğbәt bәslәyirlәr. Vә mәn bunu hәr
addımda duyurdum vә hiss elәyirdim ki, әsas şәrt Knyazın rus dilindә yaza
bilmәsi ilә bağlı deyil, necә yazması ilә bağlıdır.
Bizi yuxudan Teyfur Heybәtovun telefon zәngi oyatdı. Şәhәrlә
tanışlığa Fәrman Salmanovun abidәsini ziyarәtlә başladıq. Postamentinә
tәzә çiçәklәr düzülmüşdü. Görünür, bizdәn azacıq qabaq abidәni ziyarәt
etmişdilәr:
– Hәr gün belәdi, – Teyfur dedi, – elә gün olmur ki, bu abidәnin
ziyarәtinә insan gәlmәsin, milliyyәtindәn asılı olmayaraq, burda hamı onun
xatirәsini әziz tutur. Әslindә, bu şәhәr özü onun abidәsidir.
Sözün bu yerindә Anarın, Azәrbaycan ictimai-siyasi, әdәbi hәyatının
son yüz ilini әhatә edәn “Yaşamaq hüququ” kitabı yadıma düşdü vә bir daha
508 bu qәnaәtә gәldim ki, bu YAZIda Anarın dünya şöhrәtli azәrbaycanlılar
sırasında Fәrman Salmanovdan ayrıca bәhs etmәsi tәsadüfi deyil.
Görünür, Teyfur maşını ona görә asta sürürdü ki, mәn onun sevimli
şәhәrinin mәnzәrәlәrini gözlәrimә, xәyalıma köçürüm, Knyaz isә yeni özülü
qoyulmuş bir sıra tikililәri nişan verib iftixarla deyirdi ki, bunları Teyfur
tikir.
Yuqrada mamont sümüklәri tapıldığını bilirdim, amma bilmirdim ki,
Xantı-Mansinin әn mәnzәrәli guşәsindә mamontların bu torpaqlardakı
hәyatını әks etdirәn tәbii qoruq yaradılıb. Çoxdan nәsli kәsilmiş filә bәnzәr
bu heyvanın hәyat tәrzi tәsvirә gәtirilib.
Qoruğa çatmamış, Teyfur maşını asfaltdan çıxarıb torpaq yola saldı
vә bir daha biz yeni tikili ilә üz-üzә qaldıq. Bu binanın inşasında ağacdan
başqa, heç bir tikinti materialı işlәdilmәmişdi, hәtta mismar da.
– Bu, mәnim axırıncı layihәmdi, – Teyfur dedi, – hamam olacaq…
Soruşdum:
– Fin hamamı?
– Yox, rus hamamı, açıq havada çәllәklәr dә qoyulacaq.
Knyaz da müdaxilә etdi:
– İndi hamının evindә hamam var, yәni, bu, xeyir verәcәk?
– Söhbәt xeyirdәn getmir, hamam mәdәniyyәt, sağlamlıq rәmzidi, –
Teyfur dedi vә mәn dә astadan mәşhur bayatının bir beytini xatırladım:
“Tikmirәm, özüm qalam, tikirәm izim qala.” Knyaz da sözümә qüvvәt
verdi: әsas iz qoymaqdı, iz cığıra çevrilir, sonra da yola…
Meşәdәn çıxan yolla İrtışın, sahilinә ala-bәzәk qayıqlar pәrçimlәnmiş,
bәyaz qumlu körfәzlәrindәn birinә gәldik. “Mersedes”in sükanı arxasından
