Page 126 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 126
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
Pәri çınqılı
Qaçaq Nәbinin әlindәn Nikolay padşahın canı cәzana gәlmişdi.
Gündә Peterburqdan Gorusa möhürlü paket gәlirdi ki, ya
Qaçaq Nәbini öldürüb, ölüsü barәsindә mәnә tel vurun, ya da
onu diri-diri tutub hüzuruma göndәrin!.. Bundan başqa, Nikolay padşah
Qaçaq Nәbinin başını gәtirәn hәr hansı bir adama kisә-kisә qızıl da vәd
edirdi. El-oba Nәbini öz gözünün didәsi kimi qoruyub saxlasa da, Sarımsaq
oğlu kimi şeytan-şuğul bu qızıl vәdindәn ötrü işә girişirdi. Zәngәzur naçal-
niki Sәlim bәydәn tutmuş, onun pristavlarına, koxalarına, yasavullarına
qәdәr böyük bir mahalın divanı yerindәn tәrpәnib Nәbini izlәmәyә
başlamışdı. Hәlә üstәlik, Naxçıvan, İrәvan naçalniki dә Qaçaq Nәbinin
126 ardınca adam salmışdılar. Divan adamı әldә çıraq qaçaq Nәbini axtarır,
padşahının qabağında qulluq göstәrib ondan kisә-kisә qızıl, bir dә medal
almaq istәyirdi. Xәlvәti işә girişәn şeytan-şuğul kar görmәyәndә toplu-
tüfәngli padşah qoşunu hәrәkәtә gәlir, bölük-bölük soldat, dәstә-dәstә kazak
yeriyirdi. Hәcәri yanına alan Nәbi dә şimşәk kimi buradan vurub, oradan
çıxır, divanı dәli elәyib dalınca oynadırdı... Qaçaq Nәbinin sorağı bir gün
Gorusun başı Salvartı yaylağının Üçtәpәsindәn, ikinci günü Naxçıvanın qaşı
Qanlı göldәn, Әrәfsәdәn, Üçüncü günü Qafanın kәllәsi Nәnәbaladan, Xus-
tubdan, dördüncü günü Şuşa qalasının bәndәrgahları Kirsdәn, Sağsağan-
lıdan, Sarı Babadan, Әsgәrandan gәlirdi... Arakәsmәyә düşәn vaxtında da
Nәbi başını itirmir, igidlәrini bәnd-bәrәyә düzür, onlar üstlәrinә gәlәn yağı
düşmәni qırıb tökürdülәr. Tәzә qüvvә gәlәnә kimi Nәbi igidlәrini aradan
çıxarır, özü dә yel qanadlı Bozatın belinә qalxıb Aynalını ata-ata gözdәn
itirdi. Belә olanda, Nәbinin şöhrәti birә-min yayılır, adı-sanı dildәn-dilә
dolanır, nәinki Zәngәzurda, Naxçıvanda, Qarabağda, Şәkidә, Şirvanda,
Gәncәdә, Şәmsәddindә, bütün Qaf elindә sinәsi qabaran hәr kәs Nәbidәn
danışırdı. Dağlarda tütәk çalan çiyni yapıncılı çobanlardan – çadırlarda das-
tan açan әlisazlı aşıqlara qәdәr hamı Nәbinin şәninә söz qoşur, Hәcәri tәrif
elәyir, Aynalıdan söhbәt salıb Bozatın ildırım qaçarağını vәsf elәyirdi. Belә
olduqda, yenә dә xәbәr xәbәrә calanaraq, Peterburqa çatır, Nikolay padşahın
cini vurub kәllәsinә çıxartdı:
– Bu Qaçaq Nәbi Qafqazda bizdәn ötәri bir Puqaçov olmasınmı? –
deyә padşah bığını gәmirirdi:
– Bu azar bir dә yenidәn Rusiyaya yayılmasınmı?
Bu barәdә hamıdan artıq döşünә döyüb, padşaha söz verәn Zәngәzur
naçalniki Sәlim bәy bilmirdi nә elәsin, gündәn-günә qәzәblәnәn padşaha
Pәri çınqılı
Qaçaq Nәbinin әlindәn Nikolay padşahın canı cәzana gәlmişdi.
Gündә Peterburqdan Gorusa möhürlü paket gәlirdi ki, ya
Qaçaq Nәbini öldürüb, ölüsü barәsindә mәnә tel vurun, ya da
onu diri-diri tutub hüzuruma göndәrin!.. Bundan başqa, Nikolay padşah
Qaçaq Nәbinin başını gәtirәn hәr hansı bir adama kisә-kisә qızıl da vәd
edirdi. El-oba Nәbini öz gözünün didәsi kimi qoruyub saxlasa da, Sarımsaq
oğlu kimi şeytan-şuğul bu qızıl vәdindәn ötrü işә girişirdi. Zәngәzur naçal-
niki Sәlim bәydәn tutmuş, onun pristavlarına, koxalarına, yasavullarına
qәdәr böyük bir mahalın divanı yerindәn tәrpәnib Nәbini izlәmәyә
başlamışdı. Hәlә üstәlik, Naxçıvan, İrәvan naçalniki dә Qaçaq Nәbinin
126 ardınca adam salmışdılar. Divan adamı әldә çıraq qaçaq Nәbini axtarır,
padşahının qabağında qulluq göstәrib ondan kisә-kisә qızıl, bir dә medal
almaq istәyirdi. Xәlvәti işә girişәn şeytan-şuğul kar görmәyәndә toplu-
tüfәngli padşah qoşunu hәrәkәtә gәlir, bölük-bölük soldat, dәstә-dәstә kazak
yeriyirdi. Hәcәri yanına alan Nәbi dә şimşәk kimi buradan vurub, oradan
çıxır, divanı dәli elәyib dalınca oynadırdı... Qaçaq Nәbinin sorağı bir gün
Gorusun başı Salvartı yaylağının Üçtәpәsindәn, ikinci günü Naxçıvanın qaşı
Qanlı göldәn, Әrәfsәdәn, Üçüncü günü Qafanın kәllәsi Nәnәbaladan, Xus-
tubdan, dördüncü günü Şuşa qalasının bәndәrgahları Kirsdәn, Sağsağan-
lıdan, Sarı Babadan, Әsgәrandan gәlirdi... Arakәsmәyә düşәn vaxtında da
Nәbi başını itirmir, igidlәrini bәnd-bәrәyә düzür, onlar üstlәrinә gәlәn yağı
düşmәni qırıb tökürdülәr. Tәzә qüvvә gәlәnә kimi Nәbi igidlәrini aradan
çıxarır, özü dә yel qanadlı Bozatın belinә qalxıb Aynalını ata-ata gözdәn
itirdi. Belә olanda, Nәbinin şöhrәti birә-min yayılır, adı-sanı dildәn-dilә
dolanır, nәinki Zәngәzurda, Naxçıvanda, Qarabağda, Şәkidә, Şirvanda,
Gәncәdә, Şәmsәddindә, bütün Qaf elindә sinәsi qabaran hәr kәs Nәbidәn
danışırdı. Dağlarda tütәk çalan çiyni yapıncılı çobanlardan – çadırlarda das-
tan açan әlisazlı aşıqlara qәdәr hamı Nәbinin şәninә söz qoşur, Hәcәri tәrif
elәyir, Aynalıdan söhbәt salıb Bozatın ildırım qaçarağını vәsf elәyirdi. Belә
olduqda, yenә dә xәbәr xәbәrә calanaraq, Peterburqa çatır, Nikolay padşahın
cini vurub kәllәsinә çıxartdı:
– Bu Qaçaq Nәbi Qafqazda bizdәn ötәri bir Puqaçov olmasınmı? –
deyә padşah bığını gәmirirdi:
– Bu azar bir dә yenidәn Rusiyaya yayılmasınmı?
Bu barәdә hamıdan artıq döşünә döyüb, padşaha söz verәn Zәngәzur
naçalniki Sәlim bәy bilmirdi nә elәsin, gündәn-günә qәzәblәnәn padşaha
