Page 121 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 121
fÿr Cabbarlû
çalışırdı. Şәhәrdә maşın sürmәk üçün vәsiqәsi vardı, çox zaman tәkbaşına 121
sürәrdi. Firuzә sükanın dalında oturub maşını işә salarkәn, Mәmmәd yenә
tәәccüb içindә idi:
– Әşi, bunlar nә edir!
Mәmmәdin yanında oturub:
– “Bunlar” kimdir? – deyә soruşdum.
– Bizimkilәr dә! Hәlә dünәn, mәn gәldiyim gün buradan keçmişәm.
Tanıdığım birmәrtәbәli köhnә bir evi sökürdülәr. Bu gün isә burada gözәl
bir park salınmışdır, asfalt ağaclar, fontan... Bәlkә, iki günün içindә köhnә
evi sökmәk, yeri düzәltmәk, hәtta asfaltlamaq vә ağac әkmәk o qәdәr dә
tәәccüblü deyildir. Tәәccüblü orasıdır ki, dünәn әkilәn ağaclar, bu gün
çiçәklәnmişdir vә tәzә yarpaqları ilә gözlәri oxşayır. Mәn hәlә dünәn Quba
meydanından keçdim. Burası, vaxtilә Şәrq mәdәniyyәtsizliyinin әn
nümunәvi bir mәrkәzi idi. Burada daima nәrildәyәn dәvәlәr yığıncaq
qurardı. Uzun vә qısa saqqallı dәllallar o tәrәf-bu tәrәfә yüyürәrdi, dәrvişlәr
dişsiz ilanlarını oynadaraq, imanın şücaәtindәn vә sahibәzzamanın
uzunqulağa suvar olaraq zühur edәcәyindәn danışardı. Dünәn isә nә
gördüm... Bütün o şәrq köhnәliyi aradan qaldırılmış, onun yerindә tәzә vә
tәmiz bir bağ salınmışdır. Buradan yüzlәrlә maşınlar, tramvaylar, avtobuslar
ötüb keçir. İnqilabdan qabaq tiryәk alveri vә tiryәk çәkmәyә mәxsus
küçәlәri ilә mәşhur olan birmәrtәbәli Xanım karvansarası xarabalığı yerindә
yeddimәrtәbәli böyük bir bina yüksәlmişdir.
Firuzә öz sevimli nәğmәsini oxuyaraq, cәsarәtlә maşını idarә edir vә
çoxmәrtәbәli gözәl evlәri bir-bir geridә buraxırdı.
Mәmmәd Firuzәnin maşını idarә etmәsinә baxır vә deyirdi:
– Bax, geridә qalmış avam bir qadın indi hәkimdir, maşın sürür. Bu
inqilabdır; hәyatda inqilab, mәişәtdә inqilab, insanların şüurunda inqilab...
Maşın altımәrtәbәli bir binanın ikinci qapısı önündә dayandı. Firuzә
maşının açarını götürdü, ikinci mәrtәbәyә qalxdıq. Bir otağa girdik. Firuzә
düymәni burdu, ev elektrik işığına qәrq oldu. Mәmmәd sevincindәn baxırdı.
Tәmiz parket ayna kimi hәr şeyi özündә әks etdirirdi. Qaz peçlәri aynadan
geri qalmırdı. Firuzә tez yüyürüb pәncәrәni açdı, böyük bir ağacın budağı
içәri soxuldu vә sanki xoş bahar yeli ilә hәrәkәtә gәlәn tәzә yarpaqlar
Firuzәni tәbrik etmәyә başladı.
Firuzә, canlı insanlarla görüşmüş kimi:
– Xoş gördük, xoş gördük, dostlarım! – deyә yarpaqların tәbrikinә
cavab verdi.
Mәmmәd gözlәrini vә ağzını geniş açaraq, otağın ortasında durub,
hündür ağ sәqfә, pәncәrәlәrә, mebelә vә bütün gördüyü şeylәrә baxırdı.
çalışırdı. Şәhәrdә maşın sürmәk üçün vәsiqәsi vardı, çox zaman tәkbaşına 121
sürәrdi. Firuzә sükanın dalında oturub maşını işә salarkәn, Mәmmәd yenә
tәәccüb içindә idi:
– Әşi, bunlar nә edir!
Mәmmәdin yanında oturub:
– “Bunlar” kimdir? – deyә soruşdum.
– Bizimkilәr dә! Hәlә dünәn, mәn gәldiyim gün buradan keçmişәm.
Tanıdığım birmәrtәbәli köhnә bir evi sökürdülәr. Bu gün isә burada gözәl
bir park salınmışdır, asfalt ağaclar, fontan... Bәlkә, iki günün içindә köhnә
evi sökmәk, yeri düzәltmәk, hәtta asfaltlamaq vә ağac әkmәk o qәdәr dә
tәәccüblü deyildir. Tәәccüblü orasıdır ki, dünәn әkilәn ağaclar, bu gün
çiçәklәnmişdir vә tәzә yarpaqları ilә gözlәri oxşayır. Mәn hәlә dünәn Quba
meydanından keçdim. Burası, vaxtilә Şәrq mәdәniyyәtsizliyinin әn
nümunәvi bir mәrkәzi idi. Burada daima nәrildәyәn dәvәlәr yığıncaq
qurardı. Uzun vә qısa saqqallı dәllallar o tәrәf-bu tәrәfә yüyürәrdi, dәrvişlәr
dişsiz ilanlarını oynadaraq, imanın şücaәtindәn vә sahibәzzamanın
uzunqulağa suvar olaraq zühur edәcәyindәn danışardı. Dünәn isә nә
gördüm... Bütün o şәrq köhnәliyi aradan qaldırılmış, onun yerindә tәzә vә
tәmiz bir bağ salınmışdır. Buradan yüzlәrlә maşınlar, tramvaylar, avtobuslar
ötüb keçir. İnqilabdan qabaq tiryәk alveri vә tiryәk çәkmәyә mәxsus
küçәlәri ilә mәşhur olan birmәrtәbәli Xanım karvansarası xarabalığı yerindә
yeddimәrtәbәli böyük bir bina yüksәlmişdir.
Firuzә öz sevimli nәğmәsini oxuyaraq, cәsarәtlә maşını idarә edir vә
çoxmәrtәbәli gözәl evlәri bir-bir geridә buraxırdı.
Mәmmәd Firuzәnin maşını idarә etmәsinә baxır vә deyirdi:
– Bax, geridә qalmış avam bir qadın indi hәkimdir, maşın sürür. Bu
inqilabdır; hәyatda inqilab, mәişәtdә inqilab, insanların şüurunda inqilab...
Maşın altımәrtәbәli bir binanın ikinci qapısı önündә dayandı. Firuzә
maşının açarını götürdü, ikinci mәrtәbәyә qalxdıq. Bir otağa girdik. Firuzә
düymәni burdu, ev elektrik işığına qәrq oldu. Mәmmәd sevincindәn baxırdı.
Tәmiz parket ayna kimi hәr şeyi özündә әks etdirirdi. Qaz peçlәri aynadan
geri qalmırdı. Firuzә tez yüyürüb pәncәrәni açdı, böyük bir ağacın budağı
içәri soxuldu vә sanki xoş bahar yeli ilә hәrәkәtә gәlәn tәzә yarpaqlar
Firuzәni tәbrik etmәyә başladı.
Firuzә, canlı insanlarla görüşmüş kimi:
– Xoş gördük, xoş gördük, dostlarım! – deyә yarpaqların tәbrikinә
cavab verdi.
Mәmmәd gözlәrini vә ağzını geniş açaraq, otağın ortasında durub,
hündür ağ sәqfә, pәncәrәlәrә, mebelә vә bütün gördüyü şeylәrә baxırdı.
