Page 115 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 115
fÿr Cabbarlû
– Yaxşı sәsi var, – deyә müsahibim azacıq qalxdı, papiros çıxartdı vә 115
dәrindәn köksünü ötürәrәk, öz-özünә danışırmış kimi:
– O da tez-tez belә oxuyardı, – dedi. – Gözlәri daha da dumanlandı,
daha dәrin bir xәyalata daldı. Mәn dinmәzcә ona diqqәt edirdim. – Bәli,
doktor, hamısı yadımdadır. Mәn lap uşaqdım. Bir gün atam mәni dә iş üstә
apardı. Mәn quyunun yanında oturdum, o isә cırıldayan әl çarxına sarınmış
uzun kәndirin bir ucunu belinә bağladı vә quyuya düşdü. Çarx hәrlәndi vә
getdikcә kәndir açıldı. Bir azdan sonra durumla dolu bir vedrә çәkdilәr vә
vedrәni yenә quyuya sallatdılar. Bu dәfә durum yerinә atam özü çıxdı. O,
sapsarı saralmışdı. Xozeyin qaşqabağını tökәrәk:
– Nә üçün çıxdın? – deyә soruşdu.
– Olmur, ağa, qaz adamı boğur, quyunun dibindә bir şey guruldayır.
Sonra fantan vurar, öldürәr.
Ağa әllәrini ölçәrәk acıqlandı:
– Bir ildir işlәyirsәn, bir alәm pul qoymuşam. İndi iş bir az çәtinә
düşәndә qaçırsan. Quyunun asan yerlәrindә işlәmisәn, indi buraya kim
girәr?
Ağa atama yanaşıb, üzünә “şart” bir şillә vurdu...
– Ağa, qorxuludur, mәnim uşaqlarım var...
O, mәnә tәrәf baxdı. Gözlәrimiz bir-birinә sataşdı. O, sanki gözlәrimә
baxmağa utanırdı, mәnim yanımda vurulduğu üçün utanırdı. Mәn onu
hәmişә hamıdan qüvvәtli vә qoçaq hesab edirdim. O, tez gözlәrini mәndәn
çәkdi. Mәn artıq ağlamırdım. Mәndә bu zalım adama qarşı bir nifrәt
qaynayırdı. Ağa mәnә yanaşdı vә atamı vurduğu әli ilә başımı tumarladı,
cibindәn kağız pullar çıxarıb mәnә uzatdı. Sonra bildim ki, bunların hәrәsi
on manatlıqdır. Sonra o, atama dedi:
– Mәşәd Әli, gir quyuya! Qorxma, gör yaxınlıqda nә qәdәr quyu var,
Allah qoysa, neft çıxar, sәnin üçün papaqlıq, arvadın üçün tumanlıq, oğlun
üçün dә, – yalın ayaqlarımı göstәrәrәk, – başmaq vә köynәk alaram.
Atam sanki tәrәddüd edirdi. Ağa onu yavaş-yavaş tovladı vә mәnә iki
kağız pul da uzatdı. Atam gülümsәdi. Könülsüz halda mәnә yaxınlaşdı.
Pulları әlimdәn alıb köhnә arxalığının balaca cibinә qoydu, gözlәrimin
yaşını sildi, köhnә dәsmaldakı bağlamanı açıb mәnә bir parça çörәk verdi,
gözlәrimdәn öpdü, әlini çal saqqalına çәkib dua oxudu vә çarxın kәndirini
açıb, yenә dә quyuya düşdü. Mәn acdım, amma yeyә bilmirdim...
Qonşu otaqdan zәng sәslәndi, Firuzәnin gülüşlәri vә mahnısı eşidildi.
Müsahibim yenә yerindәn sıçradı vә:
– Oxuyan kimdir? Hә, dediniz, qızınızdır, – deyә yenә dәrindәn kök-
sünü ötürdü.
– Yaxşı sәsi var, – deyә müsahibim azacıq qalxdı, papiros çıxartdı vә 115
dәrindәn köksünü ötürәrәk, öz-özünә danışırmış kimi:
– O da tez-tez belә oxuyardı, – dedi. – Gözlәri daha da dumanlandı,
daha dәrin bir xәyalata daldı. Mәn dinmәzcә ona diqqәt edirdim. – Bәli,
doktor, hamısı yadımdadır. Mәn lap uşaqdım. Bir gün atam mәni dә iş üstә
apardı. Mәn quyunun yanında oturdum, o isә cırıldayan әl çarxına sarınmış
uzun kәndirin bir ucunu belinә bağladı vә quyuya düşdü. Çarx hәrlәndi vә
getdikcә kәndir açıldı. Bir azdan sonra durumla dolu bir vedrә çәkdilәr vә
vedrәni yenә quyuya sallatdılar. Bu dәfә durum yerinә atam özü çıxdı. O,
sapsarı saralmışdı. Xozeyin qaşqabağını tökәrәk:
– Nә üçün çıxdın? – deyә soruşdu.
– Olmur, ağa, qaz adamı boğur, quyunun dibindә bir şey guruldayır.
Sonra fantan vurar, öldürәr.
Ağa әllәrini ölçәrәk acıqlandı:
– Bir ildir işlәyirsәn, bir alәm pul qoymuşam. İndi iş bir az çәtinә
düşәndә qaçırsan. Quyunun asan yerlәrindә işlәmisәn, indi buraya kim
girәr?
Ağa atama yanaşıb, üzünә “şart” bir şillә vurdu...
– Ağa, qorxuludur, mәnim uşaqlarım var...
O, mәnә tәrәf baxdı. Gözlәrimiz bir-birinә sataşdı. O, sanki gözlәrimә
baxmağa utanırdı, mәnim yanımda vurulduğu üçün utanırdı. Mәn onu
hәmişә hamıdan qüvvәtli vә qoçaq hesab edirdim. O, tez gözlәrini mәndәn
çәkdi. Mәn artıq ağlamırdım. Mәndә bu zalım adama qarşı bir nifrәt
qaynayırdı. Ağa mәnә yanaşdı vә atamı vurduğu әli ilә başımı tumarladı,
cibindәn kağız pullar çıxarıb mәnә uzatdı. Sonra bildim ki, bunların hәrәsi
on manatlıqdır. Sonra o, atama dedi:
– Mәşәd Әli, gir quyuya! Qorxma, gör yaxınlıqda nә qәdәr quyu var,
Allah qoysa, neft çıxar, sәnin üçün papaqlıq, arvadın üçün tumanlıq, oğlun
üçün dә, – yalın ayaqlarımı göstәrәrәk, – başmaq vә köynәk alaram.
Atam sanki tәrәddüd edirdi. Ağa onu yavaş-yavaş tovladı vә mәnә iki
kağız pul da uzatdı. Atam gülümsәdi. Könülsüz halda mәnә yaxınlaşdı.
Pulları әlimdәn alıb köhnә arxalığının balaca cibinә qoydu, gözlәrimin
yaşını sildi, köhnә dәsmaldakı bağlamanı açıb mәnә bir parça çörәk verdi,
gözlәrimdәn öpdü, әlini çal saqqalına çәkib dua oxudu vә çarxın kәndirini
açıb, yenә dә quyuya düşdü. Mәn acdım, amma yeyә bilmirdim...
Qonşu otaqdan zәng sәslәndi, Firuzәnin gülüşlәri vә mahnısı eşidildi.
Müsahibim yenә yerindәn sıçradı vә:
– Oxuyan kimdir? Hә, dediniz, qızınızdır, – deyә yenә dәrindәn kök-
sünü ötürdü.
