Page 478 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

Əlimərdan bəy Topçubaşov

XII
AZӘRBAYCANIN MÜSTӘQİL SİYASİ
MÖVCUDLUQ HÜQUQU.
QAFQAZ RESPUBLİKALARI İLӘ
MÜNASİBӘTLӘR

İctimai vә siyasi muxtariyyәt hüququ
Azәrbaycanın maddi sәrvәtlәri vә intellektual qüvvәlәri,
ölkәnin iqtisadi baxımdan әlverişli mövqeyi, onun Avropa
bazarlarını Qafqaz, Türküstan, Xivә, Buxara, İran, Әfqanıstan,
Mәrkәzi Asiya vә Hindistanla birlәşdirәn tranzit yolunun
üzәrindә yerlәşmәsi, әhalisinin zәhmәtsevәrliyi, müxtәlif
peşә vә sәnәtlәrdә qabiliyyәti, sivilizasiya vә ictimai tәrәqqiyә
mәhәbbәti nәticәsindә öz xalqının milli vә siyasi azadlıqlarına
nail olması vә bütün bunların mәntiqi yekunu kimi bir il
әrzindә möhkәm dövlәt qurması – yuxarıda sadalananlar,
şübhәsiz, millәtlәrin öz müqәddәratını tәyin etmәsi hüququnun
478 şәrtlәrinә vә prezident Vilsonun tәlәblәrinә tam uyğun gәlir.
Vә bu nailiyyәtlәrimiz bizә Qafqaz azәrbaycanlılarının da
digәr azsaylı xalqlar kimi, Antanta dövlәtlәri tәrәfindәn sülh
konfransında elan olunmuş azadlıq vә milli müstәqillik
hüquqlarına ixtiyarlarının çatdığını düşünmәyә әsas verir.
Deyilәnlәri daha aydın şәrh etmәk üçün, tәbii olaraq, iki
suala da cavab tapmaq zәrurәti yaranır:
1. Son vaxtlara qәdәr Rusiya imperiyasının bir hissәsi
olmuş Azәrbaycan Rusiyanın keçmiş vә indiki tәәhhüdlәrinә
necә münasibәt bәslәyir?
2. Azәrbaycanın öz qonşuları – digәr Qafqaz respublikaları
ilә münasibәti necә qurulmalıdır?

Köhnә Rusiya ilә münasibәtlәr
Biz çar hökumәtinin Azәrbaycan әhalisinә münasibәtdә
rәftarı barәdә yuxarıda söz açmışdıq. Hökumәtin ruslaşdırma
siyasәti azәrbaycanlılara inamsızlığın nәticәsi kimi meydana