Page 356 - jirmunski
P. 356
tor Jirmunski
Tәbii ki, bu, sonradan laylanmış qatlar yox, karel-fin eposu-
nun әsasını tәşkil edәn elementlәrdir.
6
“Kalevala”nın fin “vikinqlәr”i tәrәfindәn vә german-xristian
(skandinav) mәnbәlәrindәn alınma variantlar әsasında yaradıl-
ması nәzәriyyәsi, “Kalevala” runalarının qәrbi fin mәnşәyi mә-
sәlәsinin hәll olunduğunu nәzәrdә tutan nәzәriyyәdir: o, bu fәr-
ziyyәyә dәstәk axtarır vә әsas dәstәyi dә özü verir.
Mәlum olduğu kimi, “Kalevala” üçün material rolu oynayan
epik runaları Lyonnrot mәhz indiki Sovet Kareliyası әrazisindә
yazıya alıb. Kareliya istәr Lyonnrotdan әvvәl, istәrsә dә ondan
sonra “Kalevala” nәğmәlәrinin әn zәngin xәzinәsi, onun әn yax-
şı ifaçılarının vәtәni olmuş vә olacaqdır. Karel-fin eposunun da-
ha dolğun vә bәdii cәhәtdәn kamil variantları mәhz buranın ifa-
çılarının dilindәn qeydә alınmışdır.
Buna baxmayaraq, Karl Kron vә onun mәktәbinin qәnaәtinә
görә, “Kalevala” nәğmәlәri guya cәnub-qәrbi Finlandiyada (Abo –
Nıostada rayonu vә Aland adalarında) meydana gәlmiş, oradan
Kareliyanın şәrqinә keçmiş vә guya Finlandiyada yaradılmış,
daha sonrakı dövrlәrin yeni mәdәni şәraitindә itmiş poetik irsin
yalnız passiv qoruyucusudur. Kronun sözlәrinә görә, “bir çox
hallarda qәrbi fin nәğmәlәrinin yalnız Kareliyaya aid işlәnmә
variantları ilә qarşı-qarşıyayıq”.110
Kronun fikrincә, qәrbdәn gәldiyi zәnn edilәn skandinav mә-
dәni “tәsirlәr”indәn başqa, “Kalevala” nәğmәlәrinin qәrbi-fin
mәnşәyinә daha bir sübut dil faktları vә coğrafi adlardır. Lakin
fin mәktәbinin nümayәndәlәri, karel vә rus xalqlarının111 çoxәsr-
lik mәdәni әlaqәlәrinә әsaslanan şәrq әlaqәlәrinә qәsdәn laqeyd
yanaşıb, diqqәti birtәrәfli şәkildә “Kalevala”nın qәrb (skandi-
nav) әlaqәlәrinә yönәldiblәr. Ona görә dә hazırda problemin
linqvistik tәrәfi, şübhәsiz, bu istiqamәtdә әsaslı vә qәrәzsiz tәd-
qiqatların aparılmasını tәlәb edir.112 Karel-fin epopeyasının yara-
dılmasında Finlandiyanın iştirakını göstәrәn söz vә coğrafi ad-
larla yanaşı, “Kalevala”da karel sözlәrinin vә yerli adların sayı
356
Tәbii ki, bu, sonradan laylanmış qatlar yox, karel-fin eposu-
nun әsasını tәşkil edәn elementlәrdir.
6
“Kalevala”nın fin “vikinqlәr”i tәrәfindәn vә german-xristian
(skandinav) mәnbәlәrindәn alınma variantlar әsasında yaradıl-
ması nәzәriyyәsi, “Kalevala” runalarının qәrbi fin mәnşәyi mә-
sәlәsinin hәll olunduğunu nәzәrdә tutan nәzәriyyәdir: o, bu fәr-
ziyyәyә dәstәk axtarır vә әsas dәstәyi dә özü verir.
Mәlum olduğu kimi, “Kalevala” üçün material rolu oynayan
epik runaları Lyonnrot mәhz indiki Sovet Kareliyası әrazisindә
yazıya alıb. Kareliya istәr Lyonnrotdan әvvәl, istәrsә dә ondan
sonra “Kalevala” nәğmәlәrinin әn zәngin xәzinәsi, onun әn yax-
şı ifaçılarının vәtәni olmuş vә olacaqdır. Karel-fin eposunun da-
ha dolğun vә bәdii cәhәtdәn kamil variantları mәhz buranın ifa-
çılarının dilindәn qeydә alınmışdır.
Buna baxmayaraq, Karl Kron vә onun mәktәbinin qәnaәtinә
görә, “Kalevala” nәğmәlәri guya cәnub-qәrbi Finlandiyada (Abo –
Nıostada rayonu vә Aland adalarında) meydana gәlmiş, oradan
Kareliyanın şәrqinә keçmiş vә guya Finlandiyada yaradılmış,
daha sonrakı dövrlәrin yeni mәdәni şәraitindә itmiş poetik irsin
yalnız passiv qoruyucusudur. Kronun sözlәrinә görә, “bir çox
hallarda qәrbi fin nәğmәlәrinin yalnız Kareliyaya aid işlәnmә
variantları ilә qarşı-qarşıyayıq”.110
Kronun fikrincә, qәrbdәn gәldiyi zәnn edilәn skandinav mә-
dәni “tәsirlәr”indәn başqa, “Kalevala” nәğmәlәrinin qәrbi-fin
mәnşәyinә daha bir sübut dil faktları vә coğrafi adlardır. Lakin
fin mәktәbinin nümayәndәlәri, karel vә rus xalqlarının111 çoxәsr-
lik mәdәni әlaqәlәrinә әsaslanan şәrq әlaqәlәrinә qәsdәn laqeyd
yanaşıb, diqqәti birtәrәfli şәkildә “Kalevala”nın qәrb (skandi-
nav) әlaqәlәrinә yönәldiblәr. Ona görә dә hazırda problemin
linqvistik tәrәfi, şübhәsiz, bu istiqamәtdә әsaslı vә qәrәzsiz tәd-
qiqatların aparılmasını tәlәb edir.112 Karel-fin epopeyasının yara-
dılmasında Finlandiyanın iştirakını göstәrәn söz vә coğrafi ad-
larla yanaşı, “Kalevala”da karel sözlәrinin vә yerli adların sayı
356
