Page 329 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 329
? 329
Gecәlәr işıldaquşlar niyә işıq verir?
G örәsәn, elә bir adam var ki, üçün onlar işıq yaradan mәxsusi hissәciklәri
işıldaquşlara tәәccüb qalmasın? hәşәratlardan almalıdırlar. Kimyaçılar bu
Uşaqlar onları tutub şüşә qaba qәribә hәşәratların verdiyi işığı özlәri ala
salaraq işıldamaqlarına valeh olur, başlarını bilmir. Bu hәlә dә tәbiәtin bir sirri olaraq
bu canlı fәnәrlәrin işığıyla qatırlar. Hәm qalır.
sizi, hәm dә elә alimlәri bu böcәklәrin
verdiyi ecazkar işıq tәәccüblәndirir. Bu Bәs gecәlәr işıldaquşlar niyә işıqlanır?
işıqların mahiyyәti hәlә dә sonadәk Bu hadisәnin çox izahı var. Onlardan
aydınlaşmayıb, onlarda izaha ehtiyacı olan biri bundan ibarәtdir ki, işıq erkәklәrin vә
çox mәqamlar var. İşıldaquşların işığı başqa dişilәrin bir-birini tapmasına kömәk edir.
işıq mәnbәlәrinә bәnzәmәz, çünki yalnız Başqa bir sәbәb isә işıqdan qaçan gecә
onlar işıq verәrkәn istilik әmәlә gәtirmir. quşlarını qorxudub, özlәrindәn uzaqlaşdır-
İşığın bu növünә lüminesensiya deyirlәr. maqdır.
İşıldaquşun işığı lüsiferin adlanan maddә Lakin alimlәr indiyәdәk bilmirlәr ki,
hesabına yaranır. Onun oksigenlә birlәşmәsi bu işıqlar işıldaquşların nәyinә lazımdır,
işıqlanmaya sәbәb olur. çünki irәli sürülәn mülahizәlәrin heç biri
Lakin bu reaksiya lüsifereyz deyilәn әsaslı görünmür. Onlar belә düşünür ki,
başqa bir maddә olmadan yarana bilmәzdi. işıq işıldaquşların bәdәnindә gedәn kimyәvi
Bu maddә bir katalizator rolunda çıxış proseslәrdәn yaranan dolayı effektdir.
edir, yәni kimyәvi reaksiyanın baş Onun mövcudluğu bәlli faktdır, amma bu
vermәsinә kömәk edir vә lüsiferinә imkan işıqlar heç dә hәyati ehtiyacdan yaranmır.
verir ki, yanarkәn işıq әmәlә gәtirsin. Lakin bu hadisәnin yaranma sәbәblәrindәn
İndi alimlәr hәmin bu işığı laboratoriya asılı olmayaraq, gecәnin qaranlığında
şәraitindә dә ala bilirlәr. Lakin bunu etmәk uçuşan bu xırdaca fәnәrlәrin tamaşasına
durmaq adama lәzzәt elәyir.
Gecәlәr işıldaquşlar niyә işıq verir?
G örәsәn, elә bir adam var ki, üçün onlar işıq yaradan mәxsusi hissәciklәri
işıldaquşlara tәәccüb qalmasın? hәşәratlardan almalıdırlar. Kimyaçılar bu
Uşaqlar onları tutub şüşә qaba qәribә hәşәratların verdiyi işığı özlәri ala
salaraq işıldamaqlarına valeh olur, başlarını bilmir. Bu hәlә dә tәbiәtin bir sirri olaraq
bu canlı fәnәrlәrin işığıyla qatırlar. Hәm qalır.
sizi, hәm dә elә alimlәri bu böcәklәrin
verdiyi ecazkar işıq tәәccüblәndirir. Bu Bәs gecәlәr işıldaquşlar niyә işıqlanır?
işıqların mahiyyәti hәlә dә sonadәk Bu hadisәnin çox izahı var. Onlardan
aydınlaşmayıb, onlarda izaha ehtiyacı olan biri bundan ibarәtdir ki, işıq erkәklәrin vә
çox mәqamlar var. İşıldaquşların işığı başqa dişilәrin bir-birini tapmasına kömәk edir.
işıq mәnbәlәrinә bәnzәmәz, çünki yalnız Başqa bir sәbәb isә işıqdan qaçan gecә
onlar işıq verәrkәn istilik әmәlә gәtirmir. quşlarını qorxudub, özlәrindәn uzaqlaşdır-
İşığın bu növünә lüminesensiya deyirlәr. maqdır.
İşıldaquşun işığı lüsiferin adlanan maddә Lakin alimlәr indiyәdәk bilmirlәr ki,
hesabına yaranır. Onun oksigenlә birlәşmәsi bu işıqlar işıldaquşların nәyinә lazımdır,
işıqlanmaya sәbәb olur. çünki irәli sürülәn mülahizәlәrin heç biri
Lakin bu reaksiya lüsifereyz deyilәn әsaslı görünmür. Onlar belә düşünür ki,
başqa bir maddә olmadan yarana bilmәzdi. işıq işıldaquşların bәdәnindә gedәn kimyәvi
Bu maddә bir katalizator rolunda çıxış proseslәrdәn yaranan dolayı effektdir.
edir, yәni kimyәvi reaksiyanın baş Onun mövcudluğu bәlli faktdır, amma bu
vermәsinә kömәk edir vә lüsiferinә imkan işıqlar heç dә hәyati ehtiyacdan yaranmır.
verir ki, yanarkәn işıq әmәlә gәtirsin. Lakin bu hadisәnin yaranma sәbәblәrindәn
İndi alimlәr hәmin bu işığı laboratoriya asılı olmayaraq, gecәnin qaranlığında
şәraitindә dә ala bilirlәr. Lakin bunu etmәk uçuşan bu xırdaca fәnәrlәrin tamaşasına
durmaq adama lәzzәt elәyir.
