Page 329 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 329
ibala Hacûzadÿ
Traktor xarab olanda, bir yeri sınanda da hamı fikirlәşirdi ki, yәqin, Әlinin 329
nefti qurtarıb. Deyәsәn, kişi neftin dibinә daş atıb, qalıb çölün düzündә.
Belә hallarda Әli öz-özünü danlayır, daha heç kәsә bir gilә dә neft ver-
mәyәcәyinә and içir, ondan gәlib neft istәyәnlәrin dalınca söyür, hirsindәn
qızarmış gözlәrini arabaçı Qurbanın yollarına dikir, onun gәlmәdiyini
görüncә әmәlli-başlı dilxor olurdu. Lakin әli cibindәki “papiros pullarına”
dәycәk hirsi tezcә soyuyur, bayaqdan qәzәblәnib ağzı köpüklәnәn Әli
birdәn-birә quzuya dönürdü. Elә bil şişirdilib üfürülmüş bir tuluğun köpü
alınırdı. Bu әmәli üstündә onu arabaçı Qurbandan çox danlayan yox idi. Di
gәl ki, özünә yığışmırdı ki, yığışmırdı. Elә ki Qurban arabanı traktorun
böyrünә çәkir, Әli onun sözlәrinә fikir vermәdәn bakı doldurur, “yaxşı, ay
Qurban, sәn atanın goru bәsdir, daha heç kәsә bir damcı da nöyüt ver-
mәyәcәyәm”, – deyir, Qurban çıxıb gedәndәn sonra isә hәr şeyi unudur,
yanına kim gәlsә qabını neftlә doldurub yola salırdı...
“Bәs neylәsin bu yazıq? Qaranlıqda otursun. Kolxoz sәdri Mәlik dә
bir nöyüt budkası açmır ki, mәnim dә canım qurtarsın, bu camaatın da” –
deyә düşünürdü.
III
Qurban uzaqdan gördü ki, traktor şumun düz ortasında dayanıb, o saat
barmağını dişlәdi. Elә o dәqiqә sağ әlinin şәhadәt barmağını (onun o biri
üç barmağını müharibәdә güllә aparmışdı) sol әlinin içinә şappıldadıb:
– Pay atonnan, – dedi, – yenә nöyütü qurtarıb. Ay sәnin!..
Qatırlar qulaqlarını qırpa-qırpa, ağır-ağır irәlilәyirdilәr. Arabaların
tәkәrlәri çala-çuxura düşdükcә cırıldayır, daldakı boş dәmir çәllәk gah sağa,
gah sola diyirlәnib sәslәnirdi. Araba traktorun yanına çatanda Әli pambıq
çöpündәn çatdığı ocağın yanında çömbәltmә oturub şişә çәkdiyi sığırçınları
qızardır, gah papağı ilә, gah da sırıqlısının әtәyi ilә körük basırdı. O,
payızda, qışda çöldә işlәyәndә özünә әsla korluq vermәzdi: yanında
gәzdirdiyi qoşalülә ilә tәzә şumun üstünә qonan sığırçından, sәrçәdәn vurub
kabab çәkәr, toqqasının altını bәrkidәndәn sonra işinә başlardı. Qurbanın
gәldiyini görәn kimi, Әli ayağa durub güldü.
– Tez gәl, ә! Qayınanan sәni nә çox istәyirmiş. Sığırçın kababına gәl,
sığırçın kababına! – Şişdәn çәkib çıxartdığı sığırçını dişinә çәkәrәk zәrif
sümüklәrini şaqqıltı ilә әzib yedi, ağzını marçıldadıb: – әşi, sümüyü dә
mәcumdu...
Onun dediklәrinә fikir vermәyәn Qurban arabadan düşüb irәli gәldi.
–Yenә nöyütü qurtarıbsan?
Traktor xarab olanda, bir yeri sınanda da hamı fikirlәşirdi ki, yәqin, Әlinin 329
nefti qurtarıb. Deyәsәn, kişi neftin dibinә daş atıb, qalıb çölün düzündә.
Belә hallarda Әli öz-özünü danlayır, daha heç kәsә bir gilә dә neft ver-
mәyәcәyinә and içir, ondan gәlib neft istәyәnlәrin dalınca söyür, hirsindәn
qızarmış gözlәrini arabaçı Qurbanın yollarına dikir, onun gәlmәdiyini
görüncә әmәlli-başlı dilxor olurdu. Lakin әli cibindәki “papiros pullarına”
dәycәk hirsi tezcә soyuyur, bayaqdan qәzәblәnib ağzı köpüklәnәn Әli
birdәn-birә quzuya dönürdü. Elә bil şişirdilib üfürülmüş bir tuluğun köpü
alınırdı. Bu әmәli üstündә onu arabaçı Qurbandan çox danlayan yox idi. Di
gәl ki, özünә yığışmırdı ki, yığışmırdı. Elә ki Qurban arabanı traktorun
böyrünә çәkir, Әli onun sözlәrinә fikir vermәdәn bakı doldurur, “yaxşı, ay
Qurban, sәn atanın goru bәsdir, daha heç kәsә bir damcı da nöyüt ver-
mәyәcәyәm”, – deyir, Qurban çıxıb gedәndәn sonra isә hәr şeyi unudur,
yanına kim gәlsә qabını neftlә doldurub yola salırdı...
“Bәs neylәsin bu yazıq? Qaranlıqda otursun. Kolxoz sәdri Mәlik dә
bir nöyüt budkası açmır ki, mәnim dә canım qurtarsın, bu camaatın da” –
deyә düşünürdü.
III
Qurban uzaqdan gördü ki, traktor şumun düz ortasında dayanıb, o saat
barmağını dişlәdi. Elә o dәqiqә sağ әlinin şәhadәt barmağını (onun o biri
üç barmağını müharibәdә güllә aparmışdı) sol әlinin içinә şappıldadıb:
– Pay atonnan, – dedi, – yenә nöyütü qurtarıb. Ay sәnin!..
Qatırlar qulaqlarını qırpa-qırpa, ağır-ağır irәlilәyirdilәr. Arabaların
tәkәrlәri çala-çuxura düşdükcә cırıldayır, daldakı boş dәmir çәllәk gah sağa,
gah sola diyirlәnib sәslәnirdi. Araba traktorun yanına çatanda Әli pambıq
çöpündәn çatdığı ocağın yanında çömbәltmә oturub şişә çәkdiyi sığırçınları
qızardır, gah papağı ilә, gah da sırıqlısının әtәyi ilә körük basırdı. O,
payızda, qışda çöldә işlәyәndә özünә әsla korluq vermәzdi: yanında
gәzdirdiyi qoşalülә ilә tәzә şumun üstünә qonan sığırçından, sәrçәdәn vurub
kabab çәkәr, toqqasının altını bәrkidәndәn sonra işinә başlardı. Qurbanın
gәldiyini görәn kimi, Әli ayağa durub güldü.
– Tez gәl, ә! Qayınanan sәni nә çox istәyirmiş. Sığırçın kababına gәl,
sığırçın kababına! – Şişdәn çәkib çıxartdığı sığırçını dişinә çәkәrәk zәrif
sümüklәrini şaqqıltı ilә әzib yedi, ağzını marçıldadıb: – әşi, sümüyü dә
mәcumdu...
Onun dediklәrinә fikir vermәyәn Qurban arabadan düşüb irәli gәldi.
–Yenә nöyütü qurtarıbsan?
