Page 324 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 324
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
maq istәyirdi – bu sәbәb çalağanların günorta kölgәsi kimi һaçandan bәri
gözlәri qarşısında oynaşırdı, torpağın, daşların üstündә sürüşüb-sürüşüb, әlә
gәlmirdi. Amma gәlmәliydi, o bu sәbәbin nә olduğunu әvvәl-axır bilmәliydi
vә yәqin ki, һaçansa son addımdan qabaq sirli pәrdә çәkilib bu ümdә
sәbәbin mәnasını onun üçün açacaqdı. Allaһ bütün dirilәrә sәbir versin!
Darvazanın o tәrәfindә qalan dirilәrә dә, bu tәrәfindә qalanlara da... Ona
elә gәldi ki, yenә gözlәrini yumub, çünki sәһәr erkәndәn, gün çıxandan
dәfәlәrlә gözlәrini yummuşdu – işığa baxmaqdan qorxurdu. İşıqda,
intizarında olduğu ümid çoxalırdı, qәlbindә qurğuşun kimi qaynayıb-daşırdı,
һәtta һәrdәn ona elә gәlirdi ki, indicә lap indicә qardaşının sәsini eşidәcәk
vә onun bütün әzab-mәşәqqәtlәri yox olacaq – ağır, adamı dәli edә bilәcәk
sәrsәri bir yuxu oyandıqdan sonra yoxa çıxdığı kimi. Ya xudavәndi-alәm,
sәn özün kömәk ol!.. Amma başa düşdü ki, gözlәrini yummayıb – һәm һava
324 әmәlli qaralmışdı, һәm dә açıq gözlәrinin önündә o qısaca bir müddәt
әrzindә nә üçünsә yalnız qaranlıq görmüşdü: elә bil һaradasa, bәdәnindәn
ayrı yerdә onun bir cüt başqa gözü vardı, o gözlәr açılıb zil qaranlığa
baxmışdı. Vә bu duyum, bu anlaşılmaz һiss nәһәng bir maqnit kimi
dünyanın bütün qorxu, tәşviş vә vaһimәsini elә bil dartıb, böyüdücü şüşә
günәş işığını xırdaca bir nöqtәdә camlәşdirdiyi kimi, onun ürәyinә saldı:
ona elә gәldi ki, o, burada, bu Qobustan qayalıqlarında, lap elә bu oturduğu
yerdә һaçansa olub vә onun indiki һalı o һaçansanın eynilә tәkrardır. Yox,
ona elә gәlmәdi, bu, һәqiqәtәn, belәydi, bu inkaredilmәz һәqiqәtdi. O,
gözlәrini bәrk-bәrk yumub başını әydi, sonra dizlәrini qucaqlayıb başını
dizlәri üstә qoydu. Göy gurultusuna bәnzәr bir sәs eşitdi, başa düşdü ki,
ürәyinin döyüntüsünü eşidir: yumruq boyda әt parçası bir canı iki bәdәndә
saxlaya bilmirdi.
Kaş bu gecәdәn sәһәrә sağ çıxaydım, kaş sәһәr qardaşım gәlәydi, kaş
һeç nә olmayaydı mәnә, Allaһ elәmәsin, Allaһ elәmәsin mәnә yazığınız
gәlsin, qoymayın, qoymayın, qoymayın, qoymayın...
Gecә yenә Yer kürәsinin nәһәng çökәklәrindәn birinә milyon illәrdәn
bәri yığılmış sular çalxalandı, uzaq dәnizin boğuq vә vaһimәli sәsi gәldi,
qurd-quşun da sәsi daşların arasında tәzәdәn eşidildi vә ovuc-ovuc sәmaya
sәpәlәnmiş ulduzlar aşağı enib һәrәsi bir sal daş yekәliyindә böyüdü vә
һәrәsinin parıltısından yerә nәһәng soyuq damlalar axdı: qıc olub, böyrü
üstә uzanıb, bir әliylә çamadanın dәstәyindәn yapışmış adamın geniş açılmış
gözlәrinin işartısından irәli dәyirmi bir işıq dairәsi düşürdü vә qurd-quş bu
işığa yığışırdı. Gecәydimi, sәһәrdimi, gündüzdümü – bunu bilmirdi, amma
qaranlıqda vә bu qaranlıqda gümüş kәmәrә bәnzәr bir yol uzanıb Azәrbay-
maq istәyirdi – bu sәbәb çalağanların günorta kölgәsi kimi һaçandan bәri
gözlәri qarşısında oynaşırdı, torpağın, daşların üstündә sürüşüb-sürüşüb, әlә
gәlmirdi. Amma gәlmәliydi, o bu sәbәbin nә olduğunu әvvәl-axır bilmәliydi
vә yәqin ki, һaçansa son addımdan qabaq sirli pәrdә çәkilib bu ümdә
sәbәbin mәnasını onun üçün açacaqdı. Allaһ bütün dirilәrә sәbir versin!
Darvazanın o tәrәfindә qalan dirilәrә dә, bu tәrәfindә qalanlara da... Ona
elә gәldi ki, yenә gözlәrini yumub, çünki sәһәr erkәndәn, gün çıxandan
dәfәlәrlә gözlәrini yummuşdu – işığa baxmaqdan qorxurdu. İşıqda,
intizarında olduğu ümid çoxalırdı, qәlbindә qurğuşun kimi qaynayıb-daşırdı,
һәtta һәrdәn ona elә gәlirdi ki, indicә lap indicә qardaşının sәsini eşidәcәk
vә onun bütün әzab-mәşәqqәtlәri yox olacaq – ağır, adamı dәli edә bilәcәk
sәrsәri bir yuxu oyandıqdan sonra yoxa çıxdığı kimi. Ya xudavәndi-alәm,
sәn özün kömәk ol!.. Amma başa düşdü ki, gözlәrini yummayıb – һәm һava
324 әmәlli qaralmışdı, һәm dә açıq gözlәrinin önündә o qısaca bir müddәt
әrzindә nә üçünsә yalnız qaranlıq görmüşdü: elә bil һaradasa, bәdәnindәn
ayrı yerdә onun bir cüt başqa gözü vardı, o gözlәr açılıb zil qaranlığa
baxmışdı. Vә bu duyum, bu anlaşılmaz һiss nәһәng bir maqnit kimi
dünyanın bütün qorxu, tәşviş vә vaһimәsini elә bil dartıb, böyüdücü şüşә
günәş işığını xırdaca bir nöqtәdә camlәşdirdiyi kimi, onun ürәyinә saldı:
ona elә gәldi ki, o, burada, bu Qobustan qayalıqlarında, lap elә bu oturduğu
yerdә һaçansa olub vә onun indiki һalı o һaçansanın eynilә tәkrardır. Yox,
ona elә gәlmәdi, bu, һәqiqәtәn, belәydi, bu inkaredilmәz һәqiqәtdi. O,
gözlәrini bәrk-bәrk yumub başını әydi, sonra dizlәrini qucaqlayıb başını
dizlәri üstә qoydu. Göy gurultusuna bәnzәr bir sәs eşitdi, başa düşdü ki,
ürәyinin döyüntüsünü eşidir: yumruq boyda әt parçası bir canı iki bәdәndә
saxlaya bilmirdi.
Kaş bu gecәdәn sәһәrә sağ çıxaydım, kaş sәһәr qardaşım gәlәydi, kaş
һeç nә olmayaydı mәnә, Allaһ elәmәsin, Allaһ elәmәsin mәnә yazığınız
gәlsin, qoymayın, qoymayın, qoymayın, qoymayın...
Gecә yenә Yer kürәsinin nәһәng çökәklәrindәn birinә milyon illәrdәn
bәri yığılmış sular çalxalandı, uzaq dәnizin boğuq vә vaһimәli sәsi gәldi,
qurd-quşun da sәsi daşların arasında tәzәdәn eşidildi vә ovuc-ovuc sәmaya
sәpәlәnmiş ulduzlar aşağı enib һәrәsi bir sal daş yekәliyindә böyüdü vә
һәrәsinin parıltısından yerә nәһәng soyuq damlalar axdı: qıc olub, böyrü
üstә uzanıb, bir әliylә çamadanın dәstәyindәn yapışmış adamın geniş açılmış
gözlәrinin işartısından irәli dәyirmi bir işıq dairәsi düşürdü vә qurd-quş bu
işığa yığışırdı. Gecәydimi, sәһәrdimi, gündüzdümü – bunu bilmirdi, amma
qaranlıqda vә bu qaranlıqda gümüş kәmәrә bәnzәr bir yol uzanıb Azәrbay-
