Page 322 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 322
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
saxlanılan bir növ bәxşiş kimi bir şeydi, xüsusi preyskurantı ilә. O biri qız
onların arasına tәzә düşmüşdü, deyәsәn, udunu da mәclisә götürüb gәlmiş
mәşһur tarzәnin adamı idi: qaraqaş, qaragöz, danışanda һәlә yanaqlarına
qızartı çökәn, şit, bayağı zarafatlara dözmәyib һәrdәn başını aşağı salan bu
qızın on yeddi-on sәkkiz yaşı güclә olardı. O, kimin alnına vә yaxud һansı
yerinә yazılmışdı, bunu һәlә bilmirdilәr vә әslindә, o gecә bunun һeç bir
әһәmiyyәti yox idi. O gecә yalnız qonağın gecәsi idi. Nә vardısa qonağın
olmalı idi – “İnturist”dә söylәnilәn uzun-uzadı sağlıqlar, kababın qabırğalı
tikәlәri, fransız konyakı, kiminsә evdәn gәtirdiyi şorabalı bibәr-badımcan,
onluqlara, iyirmibeşliklәrә çalınan “blatnoy” һavalar (qonağın әsli
Odessadan idi) vә nәһayәt, Kәrimovun öz qolundan açıb qonağın qoluna
bağladığı qızıl qolbaqlı baһalı İsveç saatı, blok-blok Amerika siqaretlәri vә
daһa nәlәr, – һamısı qonaq üçün idi, onun razı qalması naminә idi. Üstәlik
322 dә, lap axırda, evdә çimib tәmizlәnmiş, geyinib-kecinmiş Marqo; әgәr
mümkün olsaydı, onu da boşqaba-zada yerlәşdirib stolun üstünә qoyardılar –
tәki qonaq razı qalsın. Maşınları gümüş kәmәrә bәnzәr yolda saxlatdırıb,
gecәnin qaranlığına tökulüşüb – on nәfәrdilәrmi, iyirmi nәfәrdilәrmi,
yadında deyildi – һıqqana-һıqqana, çığıra-bağıra yuxarı qalxmışdılar, qara-
qara, nәһәng-nәһәng qayaların arasında ikibir-üçbir dayanıb, udunu da bura
qaldırmış tarzәnә demişdilәr ki, çalsın. Vә o ulduzlu gecәdә, şәһәrdәn çox-
çox uzaq yerdә, uzaqdakı dәnizdәn çox-çox һündürdә, udun sәsi eşidilmişdi:
әks-sәda verә-verә, keflәnmiş beyinlәri daһa da dumanlandıra-duman-
landıra, kövrәlmiş һisslәri cuşa gәtirә-gәtirә... Hәmin o gecә o uda qulaq
asa-asa qәribә bir fikrә gәlmişdi: görәsәn, indi bu mağaralarda bir mәxluq
yaşayır, ya yox? Kiminsә әl fәnәrini götürüb, ayaqları altını işıqlandırıb, ca-
maatdan xeyli aralanmışdı, fәnәri qaldırıb işığı qayalardan birinin boz, çat-
laq gövdәsinә salmışdı vә birinci dәfә, әlindә nizә nәһәng bir һeyvanın
qarşısında dayanmış әcaib adamın rәsmini onda görmüşdü. “Bıy, atana
lәnәt, ay kişi, bu lap bizim Samsonova oxşayır ki!” Amma nә üçünsә, bәlkә
dә, qәfil bir vaһimәyә düşdüyünә görә, dayandığı yerdә çox yubanmayıb
geri qayıtmışdı, yol yoldaşlarına qarışıb, onlarla bir yerdә uda qulaq asmışdı.
O gecә yorğun-arğın, mәdәsindә sәһәr tezdәn başlayıb yediyi qutabların,
kababların ağırlığı, içdiyi fransız konyakının vә cecә arağının yanğısı, lift
işlәmәdiyinә görә, beşinci mәrtәbәyә tәr tökә-tökә qalxıb evә qayıdanda
arvadı һәlә yatmamışdı, otaqlarda işığı keçirib, mәtbәxdә çay içә-içә, qәzetә
baxa-baxa әrini gözlәyirdi. Arvadı ona һeç nә demәmişdi, әrinin sәһәrә
yaxın evә dönmәsindәn gileylәnmәmişdi – illәrdәn bәri adәt etdiyi,
öyrәndiyi şeylәrdәn biri dә bu evdә һeç bir şeydәn narazılığını bildirmәmәk
saxlanılan bir növ bәxşiş kimi bir şeydi, xüsusi preyskurantı ilә. O biri qız
onların arasına tәzә düşmüşdü, deyәsәn, udunu da mәclisә götürüb gәlmiş
mәşһur tarzәnin adamı idi: qaraqaş, qaragöz, danışanda һәlә yanaqlarına
qızartı çökәn, şit, bayağı zarafatlara dözmәyib һәrdәn başını aşağı salan bu
qızın on yeddi-on sәkkiz yaşı güclә olardı. O, kimin alnına vә yaxud һansı
yerinә yazılmışdı, bunu һәlә bilmirdilәr vә әslindә, o gecә bunun һeç bir
әһәmiyyәti yox idi. O gecә yalnız qonağın gecәsi idi. Nә vardısa qonağın
olmalı idi – “İnturist”dә söylәnilәn uzun-uzadı sağlıqlar, kababın qabırğalı
tikәlәri, fransız konyakı, kiminsә evdәn gәtirdiyi şorabalı bibәr-badımcan,
onluqlara, iyirmibeşliklәrә çalınan “blatnoy” һavalar (qonağın әsli
Odessadan idi) vә nәһayәt, Kәrimovun öz qolundan açıb qonağın qoluna
bağladığı qızıl qolbaqlı baһalı İsveç saatı, blok-blok Amerika siqaretlәri vә
daһa nәlәr, – һamısı qonaq üçün idi, onun razı qalması naminә idi. Üstәlik
322 dә, lap axırda, evdә çimib tәmizlәnmiş, geyinib-kecinmiş Marqo; әgәr
mümkün olsaydı, onu da boşqaba-zada yerlәşdirib stolun üstünә qoyardılar –
tәki qonaq razı qalsın. Maşınları gümüş kәmәrә bәnzәr yolda saxlatdırıb,
gecәnin qaranlığına tökulüşüb – on nәfәrdilәrmi, iyirmi nәfәrdilәrmi,
yadında deyildi – һıqqana-һıqqana, çığıra-bağıra yuxarı qalxmışdılar, qara-
qara, nәһәng-nәһәng qayaların arasında ikibir-üçbir dayanıb, udunu da bura
qaldırmış tarzәnә demişdilәr ki, çalsın. Vә o ulduzlu gecәdә, şәһәrdәn çox-
çox uzaq yerdә, uzaqdakı dәnizdәn çox-çox һündürdә, udun sәsi eşidilmişdi:
әks-sәda verә-verә, keflәnmiş beyinlәri daһa da dumanlandıra-duman-
landıra, kövrәlmiş һisslәri cuşa gәtirә-gәtirә... Hәmin o gecә o uda qulaq
asa-asa qәribә bir fikrә gәlmişdi: görәsәn, indi bu mağaralarda bir mәxluq
yaşayır, ya yox? Kiminsә әl fәnәrini götürüb, ayaqları altını işıqlandırıb, ca-
maatdan xeyli aralanmışdı, fәnәri qaldırıb işığı qayalardan birinin boz, çat-
laq gövdәsinә salmışdı vә birinci dәfә, әlindә nizә nәһәng bir һeyvanın
qarşısında dayanmış әcaib adamın rәsmini onda görmüşdü. “Bıy, atana
lәnәt, ay kişi, bu lap bizim Samsonova oxşayır ki!” Amma nә üçünsә, bәlkә
dә, qәfil bir vaһimәyә düşdüyünә görә, dayandığı yerdә çox yubanmayıb
geri qayıtmışdı, yol yoldaşlarına qarışıb, onlarla bir yerdә uda qulaq asmışdı.
O gecә yorğun-arğın, mәdәsindә sәһәr tezdәn başlayıb yediyi qutabların,
kababların ağırlığı, içdiyi fransız konyakının vә cecә arağının yanğısı, lift
işlәmәdiyinә görә, beşinci mәrtәbәyә tәr tökә-tökә qalxıb evә qayıdanda
arvadı һәlә yatmamışdı, otaqlarda işığı keçirib, mәtbәxdә çay içә-içә, qәzetә
baxa-baxa әrini gözlәyirdi. Arvadı ona һeç nә demәmişdi, әrinin sәһәrә
yaxın evә dönmәsindәn gileylәnmәmişdi – illәrdәn bәri adәt etdiyi,
öyrәndiyi şeylәrdәn biri dә bu evdә һeç bir şeydәn narazılığını bildirmәmәk
