Page 319 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 319
if Sÿmÿdoülu
zәnginin yalnız gecәlәr sәslәnmәsinә adәt etmişdi: bu evә indi yalnız gecәlәr 319
zәng vururdular vә yalnız pıçıltı ilә danışırdılar. Pıçıltı ilә verilәn xәbәrlәrdә,
әslindә onun üçün gözlәnilmәz һeç bir şey yoxdu. Bu zәnglәrin һamısının
mәnası birdi: һazırlaş, qardaş, һadisәlәrin gedişi onu göstәrir ki, vәziyyәt
yaxşı deyil, indiyә kimi onun vә Kәrimovun rüşvәt verdiyi adamlar daһa
rüşvәt almaq istәmirlәr, sözü bir yerә qoyub deyiblәr ki, gedin başınıza çarә
qılın, daһa bu xına o xınadan deyil. İlk dәfә o, bu xәbәri eşidәndә arvadının
yanında xoruzlanıb, әlini әlinә vurub rüşvәt almaq istәmәyәn һәmin o
adamların qorxaq vә nakişi olduqlarından bir xeyli ağızdolusu danışmışdı,
arvadı da onun tәsiri altına düşüb, әrini daһa da qızışdırmışdı.
Bu söһbәt, әrlә arvadın arasında bu ürәk-dirәk vermә oyunu sәһәrin
alatoranına qәdәr davam elәmişdi: gecәnin qaranlığına qarışmış pәncәrә
şüşәlәri bozarmağa başlayanda vә şәһәrin bu yerindә qәsәbәnin qurtaraca-
ğına kiminsә balkonundamı ya һәyәtindәmi xoruz banı eşidilәndә, stolun
üstündәki soyumuş çaydan bir-iki qurtum içib yatmağa getmişdilәr. Arvadı-
nı o dәqiqә yuxu aparmışdı. O isә bayaqkı söһbәtdәn cuşa gәlmiş әsәblәrini
uzun müddәt sakitlәşdirә bilmәmişdi, uzun müddәt yerindә üstüaçıq uzanıb,
konkret һeç bir şey һaqqında fikirlәşmәdәn, nә üçünsә üzbәüzdәki
pәncәrәnin tozlu şüşәsindә parıldaşan gün işığına baxa-baxa һisslәrin,
duyumların anlaşılmaz axarına tabe olmuşdu. Bәdәni – ayaq barmaqlarından
tutmuş beyninin әn xırda һüceyrәlәrinә qәdәr – bu axarın içәrisindә tarıma
çәkilmişdi. Yalnız һava lap işıqlaşanda, üzbәüzdәki divarın rәngindәki
qatmaqarışıq bozluq yox olub, yerini aboyun sarımtıl güllәrinә verәndә, o,
yarıyuxulu, yarıoyaq bir vәziyyәtdә gözlәnilmәz bir fikrin girdabına
düşmüşdü: әgәr bir şey olarsa, Allaһ elәmәsin, әgәr onu da başqaları kimi
dolaşdırarlarsa, Allaһ elәmәsin, onda qardaş, mәni diri-diri һeç kәs һeç yana
aparıb-elәmәyәcәk. Bu yaşımda mәnim koloniyada can çürütmәyә nә mey-
lim var, nә һәvәsim. Koloniya nәdi, ә?.. Vә, o gecә mәһz belә bir fikrә
gәlәndәn sonra, böyrü üstә dönüb, sәһәrә qәdәr, sәһәrә qәdәr deyәndә ki,
gündüzün günortaçağına kimi raһat vә röyasız bir yuxu yatmışdı... Raһat –
һә, amam röyasız – yox. Bu ana kimi, kim ondan һәmin o gecәki yuxu
barәsindә soruşsaydı, yәqin ki, mәһz raһat vә röyasız yatdığını söylәrdi.
Amma yalnız bu ana kimi. İndi qayaya söykәnib, yavaş-yavaş düşәn
axşamın qırmızımtıl işıq alәmindә, һәmin o gecә, daһa doğrusu, o gecәnin
sәһәrçağı, otaq işıqlaşandan sonra yatan kimi qәribә bir yuxu gördüyünü
xatırladı. Ağır vә naraһat yuxunun quyu dәrinliyindә elә bil işıq yanmışdı,
qırx üç illik ömründә demәk olar ki, һәr gecә gördüyü әblәһ yuxulardan
fәrqli olaraq, o gecә һәlim axara düşüb, son on beş ildә bircә kәrә dә yadına
zәnginin yalnız gecәlәr sәslәnmәsinә adәt etmişdi: bu evә indi yalnız gecәlәr 319
zәng vururdular vә yalnız pıçıltı ilә danışırdılar. Pıçıltı ilә verilәn xәbәrlәrdә,
әslindә onun üçün gözlәnilmәz һeç bir şey yoxdu. Bu zәnglәrin һamısının
mәnası birdi: һazırlaş, qardaş, һadisәlәrin gedişi onu göstәrir ki, vәziyyәt
yaxşı deyil, indiyә kimi onun vә Kәrimovun rüşvәt verdiyi adamlar daһa
rüşvәt almaq istәmirlәr, sözü bir yerә qoyub deyiblәr ki, gedin başınıza çarә
qılın, daһa bu xına o xınadan deyil. İlk dәfә o, bu xәbәri eşidәndә arvadının
yanında xoruzlanıb, әlini әlinә vurub rüşvәt almaq istәmәyәn һәmin o
adamların qorxaq vә nakişi olduqlarından bir xeyli ağızdolusu danışmışdı,
arvadı da onun tәsiri altına düşüb, әrini daһa da qızışdırmışdı.
Bu söһbәt, әrlә arvadın arasında bu ürәk-dirәk vermә oyunu sәһәrin
alatoranına qәdәr davam elәmişdi: gecәnin qaranlığına qarışmış pәncәrә
şüşәlәri bozarmağa başlayanda vә şәһәrin bu yerindә qәsәbәnin qurtaraca-
ğına kiminsә balkonundamı ya һәyәtindәmi xoruz banı eşidilәndә, stolun
üstündәki soyumuş çaydan bir-iki qurtum içib yatmağa getmişdilәr. Arvadı-
nı o dәqiqә yuxu aparmışdı. O isә bayaqkı söһbәtdәn cuşa gәlmiş әsәblәrini
uzun müddәt sakitlәşdirә bilmәmişdi, uzun müddәt yerindә üstüaçıq uzanıb,
konkret һeç bir şey һaqqında fikirlәşmәdәn, nә üçünsә üzbәüzdәki
pәncәrәnin tozlu şüşәsindә parıldaşan gün işığına baxa-baxa һisslәrin,
duyumların anlaşılmaz axarına tabe olmuşdu. Bәdәni – ayaq barmaqlarından
tutmuş beyninin әn xırda һüceyrәlәrinә qәdәr – bu axarın içәrisindә tarıma
çәkilmişdi. Yalnız һava lap işıqlaşanda, üzbәüzdәki divarın rәngindәki
qatmaqarışıq bozluq yox olub, yerini aboyun sarımtıl güllәrinә verәndә, o,
yarıyuxulu, yarıoyaq bir vәziyyәtdә gözlәnilmәz bir fikrin girdabına
düşmüşdü: әgәr bir şey olarsa, Allaһ elәmәsin, әgәr onu da başqaları kimi
dolaşdırarlarsa, Allaһ elәmәsin, onda qardaş, mәni diri-diri һeç kәs һeç yana
aparıb-elәmәyәcәk. Bu yaşımda mәnim koloniyada can çürütmәyә nә mey-
lim var, nә һәvәsim. Koloniya nәdi, ә?.. Vә, o gecә mәһz belә bir fikrә
gәlәndәn sonra, böyrü üstә dönüb, sәһәrә qәdәr, sәһәrә qәdәr deyәndә ki,
gündüzün günortaçağına kimi raһat vә röyasız bir yuxu yatmışdı... Raһat –
һә, amam röyasız – yox. Bu ana kimi, kim ondan һәmin o gecәki yuxu
barәsindә soruşsaydı, yәqin ki, mәһz raһat vә röyasız yatdığını söylәrdi.
Amma yalnız bu ana kimi. İndi qayaya söykәnib, yavaş-yavaş düşәn
axşamın qırmızımtıl işıq alәmindә, һәmin o gecә, daһa doğrusu, o gecәnin
sәһәrçağı, otaq işıqlaşandan sonra yatan kimi qәribә bir yuxu gördüyünü
xatırladı. Ağır vә naraһat yuxunun quyu dәrinliyindә elә bil işıq yanmışdı,
qırx üç illik ömründә demәk olar ki, һәr gecә gördüyü әblәһ yuxulardan
fәrqli olaraq, o gecә һәlim axara düşüb, son on beş ildә bircә kәrә dә yadına
