Page 28 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 28
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
– Bu, Kazım xanın oğludur, indi arada bir damcı qan tökülmәdәn o,
artıq mәğlub olub vә mәnim bütün şәrtimi qәbul etmәyә mәcburdur.
Bu xoş, şadlıq xәbәri tez bütün әsgәrlәrin arasına yayıldı. Әsgәr ağaya
layiqincә böyük hörmәt göstәrmәyi adamlarına tapşırdıqdan sonra Rәşid
bәy ertәsi günә qәdәr istirahәt vә keflә mәşğul oldu. Sübh tezdәn Rәşid bәy
Kazım xana bir sülh tәklifi yazıb mәktubu Hacı İbrahimlә göndәrdi. Zavallı
ata bircә oğlunun qaçırılması xәbәrini yenicә almışdı ki, Rәşid bәy tәrәfdәn
elçi gәlmәsini ona әrz etdilәr. Xan elçinin hüzura daxil olmasını әmr etdi.
Mәktubu tәlaş ilә oxuyub oğlunun halından xәbәrdar oldu. Sonra üzünü
Hacıya çevirib dedi:
– Mәn Rәşid bәyin, Sәadәt xanımın vә hәtta öz oğlumun yanında günah-
karam. Çünki mәn oğlumu özündәn ikiqat yaşlı bir qız il evlәndirmәk
niyyәtinә düşdüm. Bunu fikirlәşmәdim ki, hәmin qız bir başqasını sevir vә
onun tәrәfindәn sevilmişdir. Bu saat gedib ağana söylәyәrsәn ki, mәn onunla
28 barışıram, çünki göz dikdiyim bir oğlumdan mәni mәhrum etmәk ixtiyarın-
da ikәn, onu mәnә qaytarmağı tәklif edir. Hәmin gün hәr iki hökmdar sülh
etdi.
Kazım xan da oğlunu alıb Әrәşә, öz sarayına getdi. Rәşid bәy qoşun-
larını azad edib Mağal tәrәfә yola düşdü. Evә yetişdikdә atasından xeyir-dua
vә toya icazә alıb bir böyük seçmә atlı topladı vә qohumlarından bir neçә
xanım götürüb Sәadәti gәtirmәyә getdi. Sәadәtin halı çox pәrişan olmuşdu.
O, bir tәrәfdәn ata-anasından vә o biri tәrәfdәn gәlәcәk әrindәn ayrı düş-
müşdü. Rәşidin geri dönmәyә vәd etdiyi gün keçmişdi. Onun gecikmәsi
Sәadәtin iztirabını artırırdı vә onu get-gedә qәm dәryasına qәrq edirdi.
Bir gün qәflәtәn qapı açıldı, sevdiyi Rәşid içәri daxil oldu vә tez özünü
Sәadәtin qucağına atdı. İki sevgili yarın belә görüşündәn doğan tәәssüratı
yazmaq üçün mәn acizәm, çünki bir şәxsin sözlәrini eşitmәdәn onun üzündә
görünәn hissiyyatı yazmaq üçün tәcrübәli bir qәlәm vә insanın ruh alәminә
dәrin bir aşinalığı lazımdır. Sevgi qarşılıqlı olarsa, o zaman dilsiz vә lәtif
bir hiss meydana çıxar. Belә bir halda sevgililәr bir-birilә çox az danışırlar.
Mәn dә bu iki aşiqi dinmәz-söylәmәz bir sevincә qәrq olmuş buraxıram.
Nәhayәt, mәn demәliyәm ki, Rәşid Sәadәtә bütün başına gәlәn macә-
ranı nağıl etdi. Sәadәt dә onu böyük şadlıqla dinlәdi. Sonra Sәadәt anasına
bir mәktub yazıb Әziz ilә göndәrdi vә öz sirdaşı Şamahı gәtirmәsini ona
әmr etdi.
Şamah isә kimsәnin xәbәri olmadan hәmin kәnddә öz qohumlarının
evindә yaşayırmış. O, Rәşid bәyin gәldiyini eşidib onu görmәk üçün Mәr-
danın evinә gәldi. Ah! Şamah burada Sәadәtlә görüşmәklә nә qәdәr şad
oldu!
– Bu, Kazım xanın oğludur, indi arada bir damcı qan tökülmәdәn o,
artıq mәğlub olub vә mәnim bütün şәrtimi qәbul etmәyә mәcburdur.
Bu xoş, şadlıq xәbәri tez bütün әsgәrlәrin arasına yayıldı. Әsgәr ağaya
layiqincә böyük hörmәt göstәrmәyi adamlarına tapşırdıqdan sonra Rәşid
bәy ertәsi günә qәdәr istirahәt vә keflә mәşğul oldu. Sübh tezdәn Rәşid bәy
Kazım xana bir sülh tәklifi yazıb mәktubu Hacı İbrahimlә göndәrdi. Zavallı
ata bircә oğlunun qaçırılması xәbәrini yenicә almışdı ki, Rәşid bәy tәrәfdәn
elçi gәlmәsini ona әrz etdilәr. Xan elçinin hüzura daxil olmasını әmr etdi.
Mәktubu tәlaş ilә oxuyub oğlunun halından xәbәrdar oldu. Sonra üzünü
Hacıya çevirib dedi:
– Mәn Rәşid bәyin, Sәadәt xanımın vә hәtta öz oğlumun yanında günah-
karam. Çünki mәn oğlumu özündәn ikiqat yaşlı bir qız il evlәndirmәk
niyyәtinә düşdüm. Bunu fikirlәşmәdim ki, hәmin qız bir başqasını sevir vә
onun tәrәfindәn sevilmişdir. Bu saat gedib ağana söylәyәrsәn ki, mәn onunla
28 barışıram, çünki göz dikdiyim bir oğlumdan mәni mәhrum etmәk ixtiyarın-
da ikәn, onu mәnә qaytarmağı tәklif edir. Hәmin gün hәr iki hökmdar sülh
etdi.
Kazım xan da oğlunu alıb Әrәşә, öz sarayına getdi. Rәşid bәy qoşun-
larını azad edib Mağal tәrәfә yola düşdü. Evә yetişdikdә atasından xeyir-dua
vә toya icazә alıb bir böyük seçmә atlı topladı vә qohumlarından bir neçә
xanım götürüb Sәadәti gәtirmәyә getdi. Sәadәtin halı çox pәrişan olmuşdu.
O, bir tәrәfdәn ata-anasından vә o biri tәrәfdәn gәlәcәk әrindәn ayrı düş-
müşdü. Rәşidin geri dönmәyә vәd etdiyi gün keçmişdi. Onun gecikmәsi
Sәadәtin iztirabını artırırdı vә onu get-gedә qәm dәryasına qәrq edirdi.
Bir gün qәflәtәn qapı açıldı, sevdiyi Rәşid içәri daxil oldu vә tez özünü
Sәadәtin qucağına atdı. İki sevgili yarın belә görüşündәn doğan tәәssüratı
yazmaq üçün mәn acizәm, çünki bir şәxsin sözlәrini eşitmәdәn onun üzündә
görünәn hissiyyatı yazmaq üçün tәcrübәli bir qәlәm vә insanın ruh alәminә
dәrin bir aşinalığı lazımdır. Sevgi qarşılıqlı olarsa, o zaman dilsiz vә lәtif
bir hiss meydana çıxar. Belә bir halda sevgililәr bir-birilә çox az danışırlar.
Mәn dә bu iki aşiqi dinmәz-söylәmәz bir sevincә qәrq olmuş buraxıram.
Nәhayәt, mәn demәliyәm ki, Rәşid Sәadәtә bütün başına gәlәn macә-
ranı nağıl etdi. Sәadәt dә onu böyük şadlıqla dinlәdi. Sonra Sәadәt anasına
bir mәktub yazıb Әziz ilә göndәrdi vә öz sirdaşı Şamahı gәtirmәsini ona
әmr etdi.
Şamah isә kimsәnin xәbәri olmadan hәmin kәnddә öz qohumlarının
evindә yaşayırmış. O, Rәşid bәyin gәldiyini eşidib onu görmәk üçün Mәr-
danın evinә gәldi. Ah! Şamah burada Sәadәtlә görüşmәklә nә qәdәr şad
oldu!
