Page 9 - design_Topcubashov_Full_Layout 1

LİM RDAN B Y TOPÇUBAŞOV –
PORTRET CİZGİLƏRİ

yüzilliyin görkәmli ictimai-siyasi vә dövlәt
XX xadimlәrindәn biri olan Әlimәrdan bәy Әlәkbәr
bәy oğlu Topçubaşov (1863–1934) tәkcә doğma Azәrbaycanın
deyil, Rusiya, Mәrkәzi Asiya vә Yaxın Şәrqin türk-müsәlman
xalqlarının mәdәni hәyatı, siyasi tarixi vә milli azadlıq
mübarizәsindә mühüm rol oynayıb. 70 illik ömrünün tәxminәn
yarım әsri keçmiş Rusiya imperiyası hüdudları daxilindә yaşayan
türk millәtlәrinin siyasi cәhәtdәn maariflәnmәsinә vә
tәşkilatlanmasına, müstәqil Azәrbaycan dövlәtçiliyinin
qurulmasına vә beynәlxalq miqyasda tanıdılmasına, milli-
ictimai hәyatın bir çox sahәlәrinin mütәrәqqi, demokratik
ideyalarla zәnginlәşmәsinә hәsr edilib. Son dәrәcә mürәkkәb
şәraitdә bütün bu mәqsәdlәrә nail olmaq üçün o, hüquqşünas,
qәzet redaktoru, publisist, siyasәtçi, parlament üzvü, diplomat, 9
dövlәt xadimi, siyasi mühacirәt hәrәkatının lideri kimi әn
müxtәlif sәviyyәlәrdә onilliklәr boyu yorulmadan, böyük әzm
vә iradә ilә mübarizә aparıb.
Әlimәrdan Topçubaşov (1922-ci ildә soyadından “ov”
sonluğunu atıb, ailә әnәnәsinә uyğun “Topçubaşi” adlandırılmasını
istәmişdi, amma nәdәnsә elmi әdәbiyyatda yenә dә israrla
daha çox Topçubaşov variantından istifadә edilir. İndiki nәşri
hazırlayarkәn biz dә bu stereotipdәn uzaqlaşa bilmәdik – Tәrc.)
1863-cü il mayın 4-dә Qafqazın ovaxtkı inzibati mәrkәzi
Tiflisdә, qәdim әnәnәlәrә malik әsilli-köklü zadәgan ailәsindә
doğulmuşdu. Atası, rus ordusunun zabiti Әlәkbәr bәy gürcü
çarı II İraklinin artilleriya rәisi vәzifәsinә qәdәr yüksәlmiş
Әlimәrdan bәy Topçubaşinin (nәslin davamçıları öz soyadlarını
onun hәrbi peşәsinin adından götürmüşdü) oğlu idi. Anası
Sevәr xanıma gәldikdә isә, әsil-nәsәb baxımından Topçubaşilәrdәn
az mәşhur olmayan Vәkilovlar ailәsindә doğulmuşdu. Yeri
gәlmişkәn qeyd edim ki, Topçubaşovlar nәsli Rusiyada hәlә