Page 116 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 116
Ammonyak nәdir?
A mmonyak çox kәskin qoxulu ponenti qurudur, 530 dәrәcәyәdәk qızdırır
şәffaf qazdır. Ammonyakla vә sıxırlar, qarışığı müxtәlif duzlardan
davamlı nәfәs almaq ölümә keçirir vә ammonium әldә edirlәr.
sәbәb ola bilәr. “Ammonyak” termini öz
adını “ammonium xlorid” adlı kimyәvi Ammonium qazı havadan yarıbayarı
birlәşmәdәn götürür. Bu birlәşmәnin özü yüngüldür. Sıxılandan vә soyudulandan
ilk dәfә Misirdә, qәdim Ammon-Yupiter sonra qaz, suyu xatırladan, amma 34
mәbәdinin yaxınlığında tapılıb. dәrәcәdә qaynayan bir mayeyә dönür.
Tәmiz ammonyakı almağa ilk dәfә in- Sıxılma prosesinin sonunda ammonyak
gilis kimyaçısı Cozef Pristli 1774-cü ildә buxarlanır. Bu zaman qaz xeyli istilik udur.
müvәffәq olub vә onun adını “qәlәvi qazı” Bax elә bu xassәsinә görә dә, ondan
qoyub. soyuducularda istifadә olunur.
Heyvan vә bitki qalıqlarının çürümәsi
zamanı әmәlә gәlәn az miqdarda ammo- Evdә rast gәldiyimiz ammonium yalnız
nium qazı havada da olur. Ona çox az onun su mәhlulu ola bilәr. Hәmin mәhlulu
miqdarda yağış suyunun tәrkibindә dә paltar yuyarkәn suya әlavә edirlәr.
rast gәlmәk mümkündür. Lakin sәnayedә
istifadә üçün ammoniumu süni yolla alırlar. Turşularla birlәşәndә ammoniumdan
Ammonium qazının tәrkibinә azot vә ammonium duzları әmәlә gәlir. Onların
hidrogen daxildir. Onların birlәşmәsindәn çoxu kifayәt qәdәr faydalıdır. Ammonium
ammonium qazı yaranır. Azotu havadan, xlorid qaynaq zamanı, tibbdә, quru qida
hidrogeni sudan alırlar. Sonra hәr iki kom- mәhsullarının hazırlanmasında tәtbiq olu-
nur. Ammonium sulfat әla gübrә sayılır.
Cozef Pristli Ammonium nitrat da hәm gübrә, hәm dә
partlayıcı maddәdir. Naşatır spirtinin
tәrkibindә isә ammonium karbonat var.
Bütün bu maddәlәr ammoniumun
müxtәlif turşularla birlәşmәsindәn alınır.
Amma bәzi ammonium duzları tәbii
şәraitdә dә әmәlә gәlir.
A mmonyak çox kәskin qoxulu ponenti qurudur, 530 dәrәcәyәdәk qızdırır
şәffaf qazdır. Ammonyakla vә sıxırlar, qarışığı müxtәlif duzlardan
davamlı nәfәs almaq ölümә keçirir vә ammonium әldә edirlәr.
sәbәb ola bilәr. “Ammonyak” termini öz
adını “ammonium xlorid” adlı kimyәvi Ammonium qazı havadan yarıbayarı
birlәşmәdәn götürür. Bu birlәşmәnin özü yüngüldür. Sıxılandan vә soyudulandan
ilk dәfә Misirdә, qәdim Ammon-Yupiter sonra qaz, suyu xatırladan, amma 34
mәbәdinin yaxınlığında tapılıb. dәrәcәdә qaynayan bir mayeyә dönür.
Tәmiz ammonyakı almağa ilk dәfә in- Sıxılma prosesinin sonunda ammonyak
gilis kimyaçısı Cozef Pristli 1774-cü ildә buxarlanır. Bu zaman qaz xeyli istilik udur.
müvәffәq olub vә onun adını “qәlәvi qazı” Bax elә bu xassәsinә görә dә, ondan
qoyub. soyuducularda istifadә olunur.
Heyvan vә bitki qalıqlarının çürümәsi
zamanı әmәlә gәlәn az miqdarda ammo- Evdә rast gәldiyimiz ammonium yalnız
nium qazı havada da olur. Ona çox az onun su mәhlulu ola bilәr. Hәmin mәhlulu
miqdarda yağış suyunun tәrkibindә dә paltar yuyarkәn suya әlavә edirlәr.
rast gәlmәk mümkündür. Lakin sәnayedә
istifadә üçün ammoniumu süni yolla alırlar. Turşularla birlәşәndә ammoniumdan
Ammonium qazının tәrkibinә azot vә ammonium duzları әmәlә gәlir. Onların
hidrogen daxildir. Onların birlәşmәsindәn çoxu kifayәt qәdәr faydalıdır. Ammonium
ammonium qazı yaranır. Azotu havadan, xlorid qaynaq zamanı, tibbdә, quru qida
hidrogeni sudan alırlar. Sonra hәr iki kom- mәhsullarının hazırlanmasında tәtbiq olu-
nur. Ammonium sulfat әla gübrә sayılır.
Cozef Pristli Ammonium nitrat da hәm gübrә, hәm dә
partlayıcı maddәdir. Naşatır spirtinin
tәrkibindә isә ammonium karbonat var.
Bütün bu maddәlәr ammoniumun
müxtәlif turşularla birlәşmәsindәn alınır.
Amma bәzi ammonium duzları tәbii
şәraitdә dә әmәlә gәlir.
